10 sự kiện khoa học và công nghệ nổi bật năm 2010

Thứ trưởng Bộ KH&CN Lê Đình Tiến và đại diện một số đơn vị có sự kiện tiêu biểu được bình chọn

QĐND Online - Ngày 29-12, tại Hà Nội, Câu lạc bộ Nhà báo khoa học và công nghệ- Hội nhà báo Việt Nam đã công bố kết quả cuộc bình chọn 10 sự kiện khoa học và công nghệ nổi bật năm 2010 do các nhà báo trong lĩnh vực KH&CN trên cả nước bình chọn.

Trong 10 sự kiện KH&CN được bình chọn, có 2 sự kiện thuộc lĩnh vực cơ chế chính sách, 2 sự kiện thuộc lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn, 4 sự kiện thuộc lĩnh vực khoa học ứng dụng, 1 sự kiện thuộc lĩnh vực hội nhập quốc tế về KH&CN và 1 sự kiện thuộc lĩnh vực tôn vinh các nhà khoa học.

1. NAFOSTED tạo bước đột phá trong đổi mới cơ chế quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học

Trong những năm gần đây, Chính phủ chủ trương đa dạng hóa các kênh tài trợ cho hoạt động khoa học và công nghệ thông qua việc triển khai hệ thống các quỹ KH&CN. Quỹ phát triển KH&N Quốc gia (NAFOSTED) là một mô hình mới trong quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học ở nước ta, được chính thức triển khai từ năm 2008. Năm 2010 kinh phí quỹ giải ngân cho các chương trình tài trợ khoảng 200 tỷ đồng (tăng gấp đôi so với năm 2009). Đến cuối năm 2010 Quỹ đã tài trợ cho khoảng 600 đề tài, dự án nghiên cứu khoa học với sự tham gia của ba nghìn nhà khoa học trong phạm vi cả nước.

2. Thành lập viện nghiên cứu trong doanh nghiệp

Trong năm 2010 có nhiều doanh nghiệp thành lập viện nghiên cứu. Một hướng đi tích cực, bảo đảm cho sự phát triển vững chắc cho doanh nghiệp.  Ngày 25-5-2010, tại Hà Nội, Viện nghiên cứu Công nghệ FPT đã chính thức ra mắt, nhằm mục tiêu tạo ra môi trường gắn kết, thu hút và quy tụ nhiều “chất xám” không chỉ ở Việt Nam mà còn trên thế giới để nghiên cứu, phát triển các ngành công nghiệp, đóng góp vào sự phát triển nền kinh tế nước nhà. Được FPT tài trợ 100% vốn, Viện nghiên cứu Công nghệ FPT do trường Đại học FPT trực tiếp quản lý có chức năng chính là nghiên cứu, phát triển KH&CN và đào tạo.

Viện nghiên cứu Thủy sản Bình An đã khánh thành ngày 30-7-2010 tại khu công nghiệp Trà Nóc II, Thành phố Cần Thơ. Viện nghiên cứu Thủy sản Bình An dự kiến tập trung vào các lĩnh vực nghiên cứu, ứng dụng công nghệ mới trong thủy sản như chọn giống, sản xuất giống, thức ăn nuôi thủy sản, thuốc phòng trị bệnh, vắc-xin, chế phẩm sinh học, công nghệ chế biến, gia tăng giá trị cho sản phẩm… đáp ứng yêu cầu thực tế của ngành. Trọng tâm các hoạt động trước mắt của Viện là bảo tồn và phát triển loài cá tra đặc sản của vùng sông nước Đồng bằng sông Cửu Long.

3. Hoàn thành công trình nghiên cứu tổng thể về 1000 năm Thăng Long Hà Nội (KX-09)

Ngày 2-10, UBND thành phố Hà Nội và Bộ KH&CN tổ chức công bố kết quả nghiên cứu của Chương trình khoa học cấp Nhà nước về Hà Nội. Chương trình có tên: "Nghiên cứu, phát huy điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và giá trị lịch sử, văn hóa 1000 năm Thăng Long - Hà Nội phục vụ phát triển toàn diện Thủ đô" (KX-09). Chương trình gồm 12 đề tài nghiên cứu từng lĩnh vực cụ thể quy tụ 578 nhà khoa học thuộc 89 tổ chức KH – CN tham gia nghiên cứu. Thông qua các đề tài của chương trình, đã có 37 cán bộ được đào tạo sau đại học. Chương trình KX-09 đã đưa ra được 54 giải pháp khoa học được đề xuất nhằm phát triển Thủ đô. Đây được đánh giá là bộ "Bách khoa thư" mới về Hà Nội.

4. Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long được UNESCO công nhận là di sản văn hoá thế giới

Năm 2010 là năm ghi nhận của thế giới về nhiều giá trị di sản của Việt Nam trong đó có Hoàng thành Thăng Long. Các nhà khoa học đưa ra những lập luận xác đáng khẳng định giá trị cũng như chính sách hỗn hợp để bảo tồn và phát huy giá trị của Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long trước ý kiến của ICOMOS muốn hoãn việc xem xét công nhận khu di tích Hoàng thành Thăng Long trong năm 2010.

5 . Lần đầu tiên tại Việt Nam thực hiện thành công ghép tim từ người cho chết não

Bộ trưởng Bộ  Quốc phòng, Đại tướng Phùng Quang Thanh thăm bệnh nhân ghép tim đầu tiên(ảnh Sơn Bản)

Trên cơ sở những thành công của ghép thận, ghép gan và ghép tim trên thực nghiệm, tháng 7-2009, Bộ KH&CN đã phê duyệt đề tài cấp Nhà nước: “Nghiên cứu triển khai ghép tim trên người lấy từ người cho chết não” thuộc chương trình “Nghiên cứu ứng dụng và phát triển công nghệ phục vụ bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe cộng đồng” do GS. TS. Nguyễn Tiến Bình (Giám đốc Học viện Quân y) làm chủ nhiệm.

Vào ngày 17 tháng 6 năm 2010, tại Bệnh Viện 103, Học Viện Quân y, Bộ Quốc phòng đã thực hiện thành công ca ghép tim trên người đầu tiên tại Việt Nam cho bệnh nhân Bùi Văn Nam 48 tuổi, xã Trực Thái, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định với chẩn đoán: Bệnh cơ tim thể giãn, suy tim toàn bộ độ IV. Cho đến nay tình trạng sức khoẻ của anh Nam tiến triển tốt, sinh hoạt bình thường.

6. Công bố chíp xử lý 32 – bit VN 1632

Ngày 27-10, tại TP Hồ Chí Minh, Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo thiết kế vi mạch (ICDREC) đã công bố chíp vi xử lý 32-bit VN1632. Chíp VN 1632 là một trong các sản phẩm của đề tài “Nghiên cứu, phát triển phương pháp thiết kế và chế tạo chíp vi xử lý điều khiển RISC, mã số KC.01.08/06-10 do Bộ KH&CN đầu tư. Chip VN 1632 đáp ứng được yêu cầu của các hệ thống điều khiển phức tạp , đòi hỏi tốc độ cao như trong điện thoại di động, mã hóa/giải mã dữ liệu, thiết bị truyền thông, xử lý ảnh.

7. Cần cẩu siêu trường, siêu trọng 1200 tấn của Xí nghiệp cơ khí Quang Trung

Xí nghiệp cơ khí Quang Trung Ninh Bình đã thiết kế, chế tạo và lắp đặt cầu trục gian máy, cầu trục trung gian và cầu trục chân đế cho công trình thủy điện Sơn La - công trình trọng điểm cấp Quốc gia, công trình thuỷ điện thế kỷ của Việt Nam. Sản phẩm “Cầu trục gian máy 1200T/200T/20T” được dùng để nâng, hạ Roto tua bin có trọng lượng 1.200 tấn. Đây là sản phẩm lớn nhất ở Việt Nam từ trước đến nay, do chính các kỹ sư Việt Nam nghiên cứu, thiết kế, chế tạo.

Sản phẩm có chất lượng cao, không thua kém sản phẩm của các nước tiên tiến khác, đạt tỷ lệ nội địa hóa đến 90%, đáp ứng nhu cầu thi công với tiến độ nhanh, giá thành lại rẻ hơn hàng nhập khẩu vì thế tiết kiệm cho đất nước hằng trăm tỷ đồng.

8. Phần mềm diệt vi-rút Việt Nam lọt vào top 10 phần mềm diệt vi-rút tốt nhất thế giới

 Phần mềm diệt vi-rút  Bkav của Việt Nam đã xuất sắc vượt qua hơn 50 sản phẩm phần mềm diệt vi-rút của các hãng có tên tuổi trên thế giới để vào top 10 phần mềm diệt vi-rút  tốt nhất trên thế giới. Kết quả được đưa ra từ kỳ kiểm định cuối năm của Phòng thí nghiệm vi-rút Bulletin (Anh) tổ chức kiểm định phần mềm diệt vi-rút  có tiếng trên thế giới. Phần mềm diệt vi-rút  Bkav đạt điểm RAP 91.3/100, đứng thứ bảy trong bảng xếp hạng 64 phần mềm tham gia kiểm định.    

9- Hợp tác giữa Việt Nam và Hoa Kỳ trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân

Ngày 30-3, tại Hà Nội, Bộ KH&CN đã tổ chức lễ ký bản ghi nhớ về hợp tác giữa Việt Nam và Hoa Kỳ trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân. Bản ghi nhớ mở ra cơ hội hợp tác trong các lĩnh vực phát triển nguồn nhân lực; phát triển hạ tầng cơ sở an ninh và an toàn, tiếp cận các nguồn nhiên liệu hạt nhân đáng tin cậy; quản lý chất thải phóng xạ và nhiên liệu đã qua sử dụng. Việt Nam đã chứng tỏ cam kết của mình trong việc phát triển điện hạt nhân dân sự một cách có trách nhiệm thông qua việc thực hiện cẩn thận các bước trong hợp tác với Hoa Kỳ và các đối tác quốc tế khác nhằm hướng tới việc phát triển cơ sở hạ tầng hạt nhân cần thiết cho việc quản lý nhà máy điện hạt nhân trong những thập kỷ tới.

10. Giáo sư Ngô Bảo Châu đoạt giải toán học Fields

Giáo sư Bảo Châu là nhà toán học đầu tiên của Việt Nam giành được giải thưởng danh giá này. Với sự kiện này, Việt Nam trở thành quốc gia châu Á thứ hai sau Nhật Bản có nhà toán học đoạt giải này. Huy chương Fields là một giải thưởng được trao cho tối đa bốn nhà toán học không quá 40 tuổi tại mỗi kỳ Đại hội Toán học Thế giới của Hiệp hội toán học quốc tế (IMU). Ngày 17-8, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Thiện Nhân đã ký quyết định phê duyệt chương trình trọng điểm quốc gia phát triển Toán học Việt Nam đến năm 2020. Một trong những điểm then chốt của chương trình là thành lập Viện nghiên cứu và đào tạo cấp cao về Toán mà GS. Ngô Bảo Châu sẽ đảm nhận chức vụ Viện trưởng.