Sinh thời, tuy giữ cương vị cao nhất của Chính phủ, bộn bề công việc quốc gia nhưng bác Khải vẫn tranh thủ thời gian quý báu cho công việc kết nối dòng, tri ân tiên tổ. Tháng 4-1997, trên cương vị Phó thủ tướng Chính phủ, bác Phan Văn Khải đã đưa mẹ đến viếng đền thờ tộc Phan và đốt nén hương để tưởng nhớ đến tổ tiên họ Phan, tại từ đường Phan Phước tộc, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An. Tại đây, bác Phan Văn Khải căn dặn: "Mong sao con cháu họ Phan đời này sang đời khác luôn luôn nhớ đến tổ tiên của mình, mà ra sức học tập và đem hết tài năng, sức lực xây dựng đất nước Việt Nam phồn vinh, gia đình hạnh phúc".

Tháng 1-1993, lễ hội giỗ tổ Liên tộc Phan TP Hồ Chí Minh đầu tiên được tổ chức tại khu lưu niệm cụ Phan Châu Trinh, số 9-Phan Thúc Duyên, phường 4, quận Tân Bình. Phan tộc TP Hồ Chí Minh dần hình thành, phát triển và có thể nói phát triển nhanh chóng và có sức lan tỏa ra các tỉnh phụ cận ở Đồng bằng sông Cửu Long. Nhưng chưa có một nhà thờ để làm nơi thờ tự họ Phan và quy tụ bà con họ Phan trong những ngày trọng lễ của tộc Phan. Đây cũng là một nguyện vọng rất cấp thiết của bà con Phan tộc TP Hồ Chí Minh. Biết được nguyện vọng tha thiết và chính đáng đó, từ Thủ đô Hà Nội, ngày 17-12-1993, bác Phan Văn Khải đã gửi thư cho Hội đồng Liên tộc Phan TP Hồ Chí Minh về việc xây dựng nhà thờ họ Phan. Trong thư, bác Phan Văn Khải nhấn mạnh: “Tôi mong rằng, nhà thờ họ Phan sẽ là nơi giáo dục cho mọi người sống xứng đáng với tổ tiên của mình và của dân tộc Việt Nam ta. Mỗi người trong họ Phan phải đem hết tài năng, sức lực của mình để cống hiến cho đất nước, góp phần xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, thực hiện cho được mục tiêu cao đẹp: Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, làm được như vậy là bồi đắp thêm truyền thống cao đẹp cho dân tộc Việt Nam ta, trong đó có họ Phan chúng ta".

leftcenterrightdel
Nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải trao phần thưởng tặng các học sinh giỏi họ Phan năm 2015. Ảnh tư liệu.

Sau khi được nghỉ ngơi, Cố vấn Phan tộc Việt Nam Phan Văn Khải có thời gian, điều kiện để gặp gỡ, thăm hỏi và trao đổi công việc kết nối dòng họ với Hội đồng Phan tộc TP Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận. Có khi bác xuống tận nơi gặp các vị, có khi bác mời các vị lên gặp tại nhà riêng. Thật thân tình, ấm tình đồng tộc. Bác Phan Văn Khải còn thu xếp thời gian đến dự Lễ giỗ Tổ họ Phan và phát phần thưởng cho các cháu học sinh, sinh viên con em họ Phan đạt thành tích học sinh giỏi. Bà con dự lễ và nhất là các cháu học sinh, sinh viên cảm động, rơi nước mắt trước sự chăm sóc ân cần của bác. Năm 2015, Lễ giỗ Tổ họ Phan tại TP Hồ Chí Minh vì lý do công việc và sức khỏe, bác Phan Văn Khải không đến dự được, bác đã gửi tặng phẩm đến lễ hội tỏ lòng thành kính và tri ân tổ tiên. Nhận được tặng phẩm của cố vấn Hội đồng Phan tộc Việt Nam Phan Văn Khải, bà con dự lễ hội ai nấy đều xúc động, trân trọng tấm lòng của vị cố vấn. Ai nấy đều cầu mong cho bác khỏe mạnh, trường thọ, minh mẫn để mãi là cây cao bóng cả của Phan tộc Việt Nam.

Một sự việc làm cho tôi hết sức vui mừng, xúc động, gây ấn tượng sâu sắc. Đó là khi Hội đồng Phan tộc Việt Nam kính đề nghị bác Phan Văn Khải viết lời giới thiệu cuốn sách "Họ Phan trong Quốc gia-Dân tộc Việt Nam" do GS, TS, NGND Phan Hữu chủ biên (năm 2014), bác Phan Văn Khải vui vẻ nhận lời. Thể hiện tình cảm và trách nhiệm của mình đối với đồng tộc, đối với việc giáo dục truyền thống "Uống nước nhớ nguồn", bác Phan Văn Khải viết: "Tôi rất vui mừng khi được biết Hội đồng Phan tộc Việt Nam quyết định cho biên soạn cuốn sách để tăng cường việc giáo dục truyền thống dòng họ sau cuốn sách của cụ Phan Tương "Họ Phan trong cộng đồng dân tộc Việt Nam" xuất bản năm 1997... Đọc cuốn "Họ Phan trong Quốc gia-Dân tộc Việt Nam", ở một chừng mực nhất định, bà con đồng tộc sẽ nâng cao sự hiểu biết về dòng họ... Tôi thấy nội dung cuốn sách rất bổ ích, góp phần giáo dục truyền thống tốt đẹp, vẻ vang của Phan tộc".

Khi được tin Phan tộc ở Cà Mau xây dựng nhà thờ, bác Phan Văn Khải đã tặng nhà thờ họ Phan Cà Mau một bộ bàn thờ để cúng ông bà, tổ tiên.

Sáng 18-4-2015, trong buổi khánh thành nhà thờ họ Phan tại Cà Mau, Cố vấn Phan tộc Việt Nam Phan Văn Khải có mặt, chúc mừng sự hình thành, phát triển của họ Phan Cà Mau-nơi tận cùng của Tổ quốc và trao bộ bàn thờ tặng nhà thờ trong sự hân hoan, phấn khởi, niềm vui khôn xiết, vỗ tay kéo dài của bà con Phan tộc ở Cà Mau.

Cách đây hai tháng, sức khỏe của bác Phan Văn Khải yếu dần, việc đi lại và tiếp xúc người thân hạn chế đến mức tối đa. Nhưng khi nghe tin, các vị trong Hội đồng Phan tộc TP Hồ Chí Minh xin phép được lên thăm, bác Phan Văn Khải đồng ý và niềm nở đón tiếp. Sau khi nghe Hội đồng Phan tộc TP Hồ Chí Minh trình bày về Dự thảo xây dựng công trình Đền thờ Ngài Thượng thế tổ Phan Tây Nhạc Đại Vương, xã Hà Bắc, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa do Hội nghị Hội đồng Phan tộc Việt Nam khởi thảo, nét mặt bác Phan Văn Khải tươi tỉnh, ngồi thẳng dậy, người như khỏe hơn, tay hơi run nhưng vẫn cầm chắc cây bút nắn nót, ký vào thư kêu gọi bà con họ Phan và thân hữu đóng góp nhân tài, vật lực, tiền của xây dựng Đền thờ Ngài Phan Tây Nhạc Đại Vương tại Thanh Hóa.

Chữ ký của cố vấn Phan tộc Việt Nam nét mực đang tươi rói, lời kêu gọi của bác Phan Văn Khải đang đến với bà con họ Phan và thân hữu, thế mà, bác đã đi xa, đi xa! Bút lưu danh của bác trong lời kêu gọi bà con Phan tộc và thân hữu, đóng góp xây dựng Đền thờ Ngài Phan Tây Nhạc Đại Vương tại Thanh Hóa đã trở thành một kỷ vật quý giá đối với Phan tộc Việt Nam.

Bác Phan Văn Khải mất đi là một tổn thất lớn lao đối với đất nước; Phan tộc Việt Nam mất đi một người con tiêu biểu, mẫu mực, một cố vấn dành nhiều tâm huyết chăm lo kết nối dòng họ, tri ân tổ tiên. Bác Phan Văn Khải ra đi để lại trong lòng đồng bào, chiến sĩ cả nước, bà con Phan tộc Việt Nam nỗi đau thương mất mát khó có thể bù đắp, niềm thương tiếc vô hạn.

Cộng đồng Phan tộc Việt Nam ở khắp mọi miền đất nước và nước ngoài kính cẩn nghiêng mình trước anh linh của cố Thủ tướng Phan Văn Khải-cố vấn Hội đồng Phan tộc Việt Nam-người con tiêu biểu của họ Phan trong thời đại Hồ Chí Minh.

Thiếu tướng, nhà báo PHAN KHẮC HẢI, Hội trưởng Hội đồng Phan tộc Việt Nam