Núi Chùa, nguyện ước tri ân

QĐND Online – Ngày 30-8-2011, sau gần 2 năm thi công, trên di tích lịch sử Núi Chùa (xã Thanh Tâm, huyện Thanh Liên, tỉnh Hà Nam), ngôi Đền tưởng niệm liệt sĩ đã được hoàn thành. Ước vọng tri ân đối với các liệt sĩ của cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương, của các đơn vị có cán bộ, chiến sĩ hy sinh trên mảnh đất này nay phần nào đã thỏa…

Núi Chùa, một thuở máu đào

Về Núi Chùa, nhất là sau khi loạt bài “Núi Chùa, ký ức máu đào” được đăng trên Báo QĐND, nhiều người đi từ sự khâm phục, kính trọng đến vời vợi tiếc thương gần 200 cán bộ, chiến sĩ đã hy sinh trên mảnh đất này.

Ngược dòng lịch sử, vào ngày 21-5-1954, tại Núi Chùa, cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 227, Trung đoàn 95 (Đại đoàn 325) và một bộ phận của Tiểu đoàn 884, Trung đoàn 48 (Đại đoàn 320) đã anh dũng chống trả trận càn của quân Pháp. Bị tổn thất nặng nề, địch đã điên cuồng dùng máy bay ném bom gây tổn thất lớn cho bộ đội và du kích. Trong trận chiến đấu ngoan cường ấy, ta tiêu diệt hơn 300 tên địch, phá hủy nhiều phương tiện chiến tranh của chúng, song gần 200 cán bộ, chiến sĩ của ta đã anh dũng hi sinh.

Sau loạt bài nói trên của Báo QĐND, cuộc gặp mặt các nhân chứng do UBND huyện Thanh Liêm phối hợp với các cơ quan của Bộ Quốc phòng đã được tổ chức, với sự tham gia của nhiều tướng lĩnh, sĩ quan, cựu du kích trực tiếp tham gia trận đánh, qua đó một lần nữa khẳng định chiến công oanh liệt của quân và dân ta trong trận Núi Chùa. Tiếp đó, khu tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ hy sinh tại Núi Chùa đã được UBND huyện Thanh Liêm triển khai xây dựng bằng nguồn kinh phí nhà nước và sự thành tâm quyên góp của nhiều tập thể và cá nhân.

Các tướng lĩnh từng chiến đấu tại Núi Chùa tâm sự cùng gia đình Liệt sĩ Đoàn Công Kỷ

Ngày 30-8, về dự lễ khánh thành công trình Đền tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ hy sinh tại Núi Chùa có Trung tướng Lê Văn Hân, Chủ tịch Hội hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam; Thiếu tướng Lê Phúc Nguyên, Tổng biên tập Báo Quân đội nhân dân; Chủ tịch UBND tỉnh Hà Nam, ông Mai Tiến Dũng; đại biểu Bộ Tư lệnh Quân khu 3, Quân đoàn 2, các tỉnh Quảng Trị, Quảng Bình, Hà Tĩnh, Thanh Hóa và các tướng lĩnh quân đội từng tham gia chiến đấu tại địa phương. Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan cũng gửi lẵng hoa kính dâng.

Trước ngày tổ chức lễ khánh thành, trong nghi ngút hương trầm tại Đền tưởng niệm, một gia đình gồm 3 thế hệ đã lặn lội từ Đồng Hới, Quảng Bình, về dâng hương tưởng nhớ người thân đã hy sinh cùng nhiều đồng đội khác của anh. Đó là gia đình Liệt sĩ, Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 227 Đoàn Công Kỷ.

Con gái người chị ruột của Liệt sĩ Đoàn Công Kỷ, chị Mai Thanh Hải vừa nghẹn ngào đứng bên bia ghi danh cậu ruột mình, vừa bộc bạch: Ngay trong năm cậu chị hy sinh, gia đình đã nhận được giấy báo tử và vật dụng cá nhân của liệt sĩ. Nhiều năm sau đó, mọi người trong gia đình chị vẫn kiên trì đi tìm mộ liệt sĩ. Cách đây 10 năm, cha đẻ của chị đã cùng chiếc xe đạp của mình từ Quảng Bình ra Hà Nội, rồi lại xuôi về Hà Nam tìm hài cốt anh vợ.

Bà Đoàn Thị Lý, thương binh hạng 2/4, em gái của Liệt sĩ Kỷ thì thổn thức khi nhớ lại lá thư anh trai gửi về từ chiến trường. “Trong thư anh Kỷ hỏi thăm sức khỏe mọi người. Riêng tôi thì anh dặn sau này lập gia đình, không nên sinh nở nhiều để nuôi dạy các cháu cho tốt”, bà Lý ngậm ngùi.

Thiếu tướng Ngô Huy Phát, nguyên Trưởng Ban tác chiến Trung đoàn 48 và Thiếu tướng Bùi Huy Bổng, nguyên Chính trị viên Tiểu đoàn 884 cũng có mặt tại Đền tưởng niệm trước ngày khánh thành. Sau khi thắp lên nén tâm nhang, hai vị tướng dạn dày trận mạc hỏi thăm gia đình Liệt sĩ Đoàn Công Kỷ như người thân lâu ngày gặp lại, bởi Thiếu tướng Bùi Huy Bổng là người đã bàn giao khu vực Núi Chùa cho Tiểu đoàn trưởng Đoàn Công Kỷ. Trận chống càn đã diễn ra không lâu sau đó.

Nay mỗi người đều có hoàn cảnh riêng, song họ đều có một nỗi niềm chung, đó là Đền tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ đã hoàn thành, các liệt sĩ đã có nơi thờ cúng khang trang, ước vọng tri ân phần nào đã thỏa…

Sao cho trọn ước tri ân

Trên dải đất còn thấm máu đào của các liệt sĩ trong trận Núi Chùa năm xưa, công trình tâm linh-ngôi Đền tưởng niệm đã hoàn thành. Đền cao 12,97m, có lối kiến trúc cổ, kiểu chữ Đinh, mái lợp ngói mũ hài, hai tầng, tám mái đao cong, đắp đầu đao, đầu rồng kìm nóc, bờ chảy gắn gốm, cửa ra vào thượng song hạ bản bằng gỗ lim được sơn son thiếp vàng.

“UBND huyện cũng đã mở một con đường mới, với chiều dài gần 2km dẫn về đền, nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho nhân dân địa phương và du khách đến dâng hương các anh hùng liệt sĩ”, ông Phạm Văn Đồng, Chủ tịch UBND huyện Thanh Liêm chia sẻ.

Cắt băng khánh thành Đền tưởng niệm anh hùng liệt sĩ Núi Chùa

Ông Mai Tiến Dũng cũng xúc động bày tỏ rằng trong những năm qua, chính quyền và nhân dân địa phương vẫn luôn chăm lo bảo tồn dấu tích lịch sử Núi Chùa, coi đó là niềm tự hào về truyền thống đấu tranh anh dũng chống giặc ngoại xâm của quê hương, song vẫn canh cánh trong lòng ước vọng tri ân các liệt sĩ. Nay, ước vọng ấy đang thành hiện thực khi công trình khu tưởng niệm đã hoàn thành giai đoạn 1 theo đúng quy hoạch. Đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh Hà Nam cũng yêu cầu UBND huyện Thanh Liêm tiếp tục triển khai giai đoạn 2 để hoàn thiện khu di tích theo quy hoạch đã được phê duyệt, bảo đảm chất lượng và đúng tiến độ.

Sau khi cắt băng khánh thành Đền tưởng niệm, các đại biểu cùng bà con nhân dân địa phương vào Đền, thắp nén tâm nhang dâng lên các anh hùng liệt sĩ. Trên 4 tấm bia dành để ghi danh các liệt sĩ được đặt trong đền, 2 tấm bia đã đề danh sách 71 liệt sĩ, 2 tấm bia còn lại vẫn là bia trống.

Trầm ngâm trước hàng bia, Trung tướng Lê Văn Hân bộc bạch: “Xây dựng khu tưởng niệm, chúng ta đã phần nào thể hiện được lòng biết ơn đối với các liệt sĩ. Tuy vậy, việc quan trọng bây giờ là phải xác định được danh tính của các đồng chí đã được công nhận là liệt sĩ, đồng thời tiến hành các thủ tục cần thiết để công nhận liệt sĩ đối với những đồng chí còn lại. Đó là việc cần làm càng sớm càng tốt bởi những nhân chứng trong trận chống càn năm xưa phần lớn đều đã rất cao tuổi”.

Cùng với việc khẳng định Hội hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam sẽ làm tất cả những gì có thể, Trung tướng Lê Văn Hân cũng đề nghị Báo Quân đội nhân dân-với vai trò là đơn vị phát hiện, phản ánh chân thực trận đánh và hiện có nhiều tư liệu liên quan đến trận đánh này, sẽ chủ trì việc tổ chức gặp gỡ nhân chứng và phối hợp với các cơ quan chức năng sớm giải quyết những tồn đọng về chính sách sau chiến tranh.

Khi tham quan hố bom-dấu tích trận đánh năm xưa, Trung tướng Lê Văn Hân và Thiếu tướng Lê Phúc Nguyên chăm chú lắng nghe chuyện kể về trận đánh Núi Chùa của các tướng lĩnh, các nhân chứng là người địa phương và coi đó là những tư liệu quý. Thiếu tướng Lê Phúc Nguyên chia sẻ: Trận Núi Chùa là một trận đánh lớn và oanh liệt, thể hiện tinh thần dũng cảm, kiên cường, bất khuất của bộ đội và du kích địa phương. Tuy nhiên, số cán bộ, chiến sĩ đã hi sinh được công nhận là liệt sĩ vẫn còn rất khiêm tốn, khiến không ít người trăn trở. Tới đây, Báo Quân đội nhân dân sẽ sớm tổ chức gặp gỡ các cựu chiến binh và du kích đã từng tham gia trận đánh nhằm xác minh, thu thập các thông tin cần thiết cho việc đề nghị công nhận liệt sĩ cho các cán bộ, chiến sĩ đã hy sinh tại trận đánh ở Núi Chùa.

Nếu việc xác định danh tính các liệt sĩ và việc công nhận các cán bộ, chiến sĩ hy sinh tại Núi Chùa là liệt sĩ sớm trở thành hiện thực, ước vọng tri ân hẳn sẽ thêm phần trọn vẹn…

Bài và ảnh: Phạm Hoàng Hà