QĐND - Vào dịp kỷ niệm Ngày Thương binh-Liệt sĩ 27-7, nhiều đơn vị, cá nhân, thân nhân liệt sĩ... lại tìm về núi Chùa (xã Thanh Tâm, huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam) để tri ân các chiến sĩ đã hy sinh trên mảnh đất này. Dịp 27-7 năm nay, cấp ủy, chính quyền, nhân dân địa phương, đơn vị cũ và thân nhân các liệt sĩ rất vui khi công trình Khu tưởng niệm liệt sĩ núi Chùa sắp hoàn thành; địa danh nơi đây được cấp bằng chứng nhận "Di tích lịch sử, văn hóa cấp tỉnh". Tuy nhiên, với hơn 100 phần mộ liệt sĩ chưa xác định được danh tính, việc giải quyết tồn đọng chính sách thời gian tới cần sự phối hợp, nỗ lực rất cao của các cơ quan, đơn vị và địa phương.

Thêm nhiều nghĩa cử tri ân

Trận chống càn ngày 21-5-1954 của cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 95 (Đại đoàn 325), Trung đoàn 48 (Đại đoàn 320) và bộ đội, du kích địa phương chống lại lực lượng mạnh của binh đoàn chủ lực quân Pháp được tái hiện chân thực qua loạt bài “Núi Chùa-Ký ức, máu đào” đăng trên Báo Quân đội nhân dân từ tháng 3-2009, qua đó đã làm rõ các đơn vị chủ lực tham gia chiến đấu, cùng sự hy sinh to lớn của bộ đội, nhân dân để có thắng lợi trọn vẹn. Trong trận chống càn không cân sức đó, gần 200 chiến sĩ bộ đội chủ lực, du kích và nhiều người dân đã hy sinh; được đơn vị, nhân dân địa phương mai táng, chăm lo chu đáo phần mộ suốt 57 năm qua. 

Kỷ niệm ngày Thương binh-Liệt sĩ 27-7 năm nay, đoàn cán bộ của Quân đoàn 2, Sư đoàn 325, và Trung đoàn 95 do Đại tá Hà Tuấn Vũ, Phó chính ủy Quân đoàn làm trưởng đoàn về dâng hương tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ hy sinh tại núi Chùa. Thắp những nén tâm nhang, tưởng nhớ anh linh các liệt sĩ, Đại tá Hà Tuấn Vũ xúc động bày tỏ: "Là những chiến sĩ đơn vị quân chủ lực, các anh đã thần tốc hành quân chiến đấu qua bao vùng, miền của Tổ quốc. Từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu, để rồi khi nằm xuống, các anh lại được nhân dân địa phương hương khói, chăm lo phần mộ. 57 năm qua, lớp cán bộ, chiến sĩ của Quân đoàn 2, Sư đoàn 325, Trung đoàn 95… hôm nay chỉ biết đến trận chống càn năm xưa qua các tư liệu lịch sử và báo chí, song rất tự hào, biết ơn sự hy sinh anh dũng của thế hệ cha anh, sự đùm bọc, chở che và nghĩa tình của cấp ủy, chính quyền, nhân dân địa phương…”.

Đền liệt sĩ núi Chùa đang được hoàn thiện.

Đầu tháng 12-2009, Khu tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ núi Chùa đã được khởi công. Bên hố bom xưa, một đền thờ các liệt sĩ khang trang, cao gần 13m, kiến trúc theo kiểu đền chùa truyền thống đang được hoàn thiện. UBND tỉnh Hà Nam và huyện Thanh Liêm đã đầu tư hơn 10 tỷ đồng, cùng sự đóng góp, ủng hộ của nhiều đơn vị, tập thể, cá nhân trong và ngoài quân đội để xây dựng khu di tích núi Chùa. Các hạng mục như đường dẫn vào khu di tích, đường nội bộ, đền liệt sĩ, hồ sen... đang được thi công khẩn trương. Dự kiến dịp Quốc khánh 2-9 năm nay, nhiều hạng mục của khu tưởng niệm núi Chùa sẽ được khánh thành. Các đồng chí: Nguyễn Đức Hiển, Bí thư Huyện ủy và Phạm Văn Đồng, Chủ tịch UBND huyện Thanh Liêm bộc bạch: “Đây không chỉ là công trình tri ân các liệt sĩ, ngợi ca ý chí quật cường, chủ nghĩa anh hùng cách mạng của thế hệ cha anh vì độc lập, tự do của dân tộc, mà còn là địa chỉ giáo dục truyền thống giàu ý nghĩa đối với các thế hệ mai sau”.

Còn đó nỗi niềm

Kính cẩn thắp nhang cho các phần mộ tại Nghĩa trang liệt sĩ xã Thanh Tâm, các cán bộ của Quân đoàn 2, Sư đoàn 325, Trung đoàn 95 cùng lãnh đạo huyện Thanh Liêm và nhiều người dân không khỏi ngậm ngùi, bởi đến nay vẫn còn hơn 100 phần mộ chưa xác định được danh tính... Nhiều thân nhân của các liệt sĩ lặn lội từ miền Trung ra núi Chùa, xã Thanh Tâm tìm kiếm thông tin, phần mộ của liệt sĩ (phần lớn các anh quê Quảng Trị, Quảng Bình, Thừa Thiên-Huế, Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hóa) đành ngậm ngùi trước những hàng bia mộ chưa xác định được tên, thậm chí có liệt sĩ còn nằm lại đâu đó bên hố bom, khe suối… dưới chân núi Chùa.

Trận đánh oanh liệt ngày nào đã qua 57 năm, cũng ngần ấy năm các anh nằm xuống, thời gian càng lùi xa, việc xác định danh tính liệt sĩ, tìm lại thân nhân, giải quyết tồn đọng chính sách càng khó khăn. Các đồng chí: Nguyễn Văn Lý, Lê Hoài Thanh, Trần Văn Nam - cán bộ Bộ CHQS tỉnh Hà Nam và Ban CHQS huyện Thanh Liêm, hơn hai năm qua đã gắn bó, phối hợp chặt chẽ với Báo Quân đội nhân dân trong việc tìm gặp các nhân chứng, sưu tầm tư liệu lịch sử, tổ chức các hoạt động tri ân… đều mong rằng, công tác giải quyết tồn đọng chính sách đối với các liệt sĩ hy sinh tại đây sớm có tiến triển và kết quả mới.

Cán bộ Quân đoàn 2, Sư đoàn 325, Trung đoàn 95 và huyện Thanh Liêm thắp hương tưởng niệm tại Nghĩa trang liệt sĩ xã Thanh Tâm.

Theo tài liệu của Trung tâm Lưu trữ Bộ Quốc phòng, chỉ riêng Trung đoàn 95 trong trận chống càn trên đã có 175 cán bộ, chiến sĩ hy sinh và mất tích, nhưng qua hồ sơ xác minh của Sở LĐ-TB-XH các địa phương, hiện mới có hơn 70 đồng chí (của Trung đoàn 95 và Trung đoàn 48 (Đại đoàn 320) được công nhận liệt sĩ. Đại tá Hà Tuấn Vũ, Phó chính ủy Quân đoàn 2 cho biết: Quân đoàn sẽ chỉ đạo cơ quan chức năng của Quân đoàn, Sư đoàn 325 và Trung đoàn 95 tăng cường tuyên truyền, giáo dục về sự hy sinh anh dũng của thế hệ cha anh, tri ân các anh hùng liệt sĩ, đồng thời góp phần giải quyết tồn đọng chính sách, thực hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”.

Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, ông Nguyễn Hùng Phong, Phó chủ tịch Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam cho biết: Với khả năng cho phép, thời gian tới hội sẽ phối hợp với đơn vị, địa phương, các cơ quan chức năng góp phần xác minh, giải quyết tồn đọng chính sách liên quan đến trận chống càn tại núi Chùa, thiết thực tri ân các anh hùng liệt sĩ.

Bài và ảnh: Quân Thủy- Hoàng Hà