QĐND - Làng tôi chạy dài dọc Quốc lộ 32C, dựa lưng vào chân núi Am và nghiêng mình soi bóng xuống dòng sông Hồng. Làng tôi cũng là nơi đã ghi dấu ấn lịch sử trong cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm gắn với tên tuổi của hai vị tướng Lê Ả Lan và Lê Anh Tuấn thời Hai Bà Trưng. Để tưởng nhớ công ơn của hai vị tướng ấy, người dân quê tôi đã xây dựng ngôi đền ngay sát ven sông và được gọi là đền Nghè.

Chẳng biết đền Nghè quê tôi được xây dựng từ năm nào; chỉ biết ngôi đền rất cổ kính, uy nghi. Cứ đến ngày mồng 9, mồng 10 tháng Giêng hằng năm, làng tôi diễn ra Lễ hội đền Nghè. Theo tục lệ thì những thanh niên trai tráng trong làng, nhất là những người chuẩn bị lên đường thực hiện nghĩa vụ quân sự, được chọn khiêng kiệu làm lễ rước nước cầu cho quốc thái, dân an, mưa thuận, gió hòa; cầu cho cuộc sống người dân ấm no, hạnh phúc...

Tương truyền, năm 40, đôi trai gái Lê Anh Tuân và Đặng Thị Sách ở Đường Lâm, Sơn Tây (nay là Sơn Tây-Hà Nội) lên quê tôi và cầu tự tại ngôi đền Mẫu Nam Sang (nay thuộc khu 10, xã Văn Lang, huyện Hạ Hòa, tỉnh Phú Thọ). Đêm về, Đặng Thị Sách mơ thấy một người phụ nữ đưa cho một bông hoa và một nụ hoa. Sau đó, bà sinh đôi hai người con. Người chị là Lê Ả Lan và người em trai là Lê Anh Tuấn (sau này cả hai đều trở thành những tướng lĩnh giỏi của Hai Bà Trưng). Khi đất nước bị Thái thú Tô Định xâm lăng, Hai Bà Trưng cử Lê Ả Lan lên trấn ải phương Bắc. Tướng Lê Ả Lan đã cùng người em trai dẹp tan quân Tô Định. Nhưng trong một lần lên núi Am, hai vị tướng đã bị một trận cuồng phong cuốn đi. Từ đó, ngôi đền Nghè được dựng lên để ghi nhớ công lao to lớn của hai vị tướng tài Lê Ả Lan và Lê Anh Tuấn.

Ngày nay, đền Nghè quê tôi được các cấp chính quyền tu sửa, tôn tạo để du khách thập phương về tưởng nhớ công ơn hai vị tướng tài và cầu an trong cuộc sống. Đền Nghè cũng là nơi để người dân quê tôi vui mừng đón chào một năm mới an lành, ấm no, hạnh phúc...

Giờ đây, cứ mỗi lần về phép, tôi đều ghé thăm đền Nghè-ngôi đền đã đi vào huyền thoại không chỉ đối với người dân quê tôi, mà còn là biểu tượng về tinh thần yêu nước để lớp lớp thanh niên quê tôi nối tiếp nhau lên đường giữ nước.

 HÀ THIỆN HÙNG