QĐND Online – Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ từ nay đến năm 2020 và những năm tiếp theo (gọi tắt là đề án 1237) ra đời tháng 5-2013 đặt ra chỉ tiêu: Năm 2015 sẽ tìm kiếm, quy tập được 10.000 hài cốt liệt sĩ; năm 2020 được thêm 60% số hài cốt liệt sĩ có thông tin và từ năm 2021 trở đi sẽ quy tập số hài cốt còn lại.

Trong Đề án, Chính phủ đã xác định các nhiệm vụ lớn, thành lập ban chỉ đạo ở các cấp và xác định đầu tư con người, phương tiện nhằm thực hiện các mục đích đề ra. Một trong những nhiệm vụ trước mắt, quan trọng nhất là phải giải mã được phiên hiệu, ký hiệu đơn vị quân đội trong chiến tranh. Đây là cơ sở để dựng lại bản đồ các trận đánh ở trong nước và ở nước ngoài. Việc giải mã phiên hiệu, ký hiệu đơn vị quân đội trong chiến tranh  đã được triển khai ở toàn quân và Hội Cựu chiến binh (CCB) Việt Nam từ năm 2011. Tính đến nay, toàn quân đã giải mã được 28.164 đơn vị trong 212.731 thông tin; các CCB đã cung cấp 32.638 thông tin liệt sĩ. Tuy nhiên, trong cuộc tổng kết hoạt động công tác này do Trung ương Hội CCB tổ chức mới đây, nhiều đại biểu đã phân tích và đề xuất phải tiếp tục huy động mọi người, mọi lực lượng và cả hệ thống chính trị vào cuộc để đẩy mạnh hơn nữa các công tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ (HCLS) một cách thận trọng, nhanh chóng và triệt để.

Đồng chí Lưu Mạnh Lực, Phó chủ tịch Hội CCB tỉnh Nam Định.

Đồng chí Lưu Mạnh Lực, Phó chủ tịch Hội CCB tỉnh Nam Định bày tỏ, việc giải mã phiên hiệu, ký hiệu đơn vị quân đội trong chiến tranh ở tỉnh Nam Định được triển khai khá chặt chẽ và quy mô, nhận được sự đồng tình của đông đảo các CCB. Hội CCB của tỉnh Nam Định đã liên hệ với cơ quan chức năng của Bộ CHQS tỉnh và của Quân khu 3 để tiến hành các bước trong quy trình. Tuy nhiên, số lượng phiếu chưa giải mã được sau khi thu về còn khá cao (11.824 phiếu giải mã/74.000 phiếu thu). Nguyên nhân là thời gian của cuộc chiến tranh đã lùi xa quá lâu, các CCB không nhớ chính xác, nên việc giải mã rất khó khăn, mất nhiều thời gian.

Đồng chí Phạm Quang Tiềm, Phó chủ tịch Hội CCB Hà Nội, nguyên  Phó chủ nhiệm chính trị Quân đoàn 1 từng vào miền Nam chiến đấu từ những năm 1968 cho biết, trong chiến tranh, chỉ có cấp chiến dịch mới được quyền thay đổi phiên hiệu đơn vị để đảm bảo thông tin không bị lọt lộ bí mật. Lực lượng vào chiến trường chiến đấu luôn được điều động, bổ sung, thay thế, có khi đánh xong chiến dịch lại giải thể và chuyển đơn vị mới. Do đó, việc thu thập thông tin để giải mã phiên hiệu, ký hiệu đơn vị theo mẫu do cấp trên cung cấp là hết sức khó khăn. Hội CCB Hà Nội đã có hướng dẫn các CCB vẽ sơ đồ các trận đánh kèm theo phiếu thông tin nên việc giải mã phiên hiệu, ký hiệu đơn vị trong chiến tranh có thuận lợi. Hiện Hội CCB Hà Nội đã giải mã được gần 50.000 thông tin trong tổng số 165.000 phiếu điều tra.

Đồng chí Phạm Đức Thọ, Phó chủ tịch Hội CCB tỉnh Phú Thọ

 Đồng chí Phạm Đức Thọ, Phó chủ tịch Hội CCB tỉnh Phú Thọ nêu: Sau chiến tranh, nhiều địa phương đã quy tập HCLS vào các nghĩa trang. Do công tác tổ chức tiến hành chưa chặt chẽ nên có thể chưa quy tập hết hài cốt hoặc ghi nhầm tên, quê quán của liệt sĩ. Thời gian qua, việc tự phát tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ (HCLS) diễn ra khá mạnh ở các địa phương đã làm cho việc quy tập HCLS của cơ quan chức năng trở lên khó khăn hơn nhiều lần. Đại biểu này tỏ ra lo lắng. Hiện nay, thời gian, tuổi tác đã làm cho trí nhớ của các CCB, những nhân chứng của các trận đánh giảm đi. Sức khỏe của các CCB đã giảm khó có thể đến được thực địa, nơi chiến đấu ngày xưa để xác định vị trí an táng liệt sĩ. Thời gian cũng làm cho HCLS nằm dưới đất, đặc biệt là những vùng có thổ nhưỡng nhiễm phèn, nhiễm mặn hoặc bị rễ cây xâm thực sẽ không còn nguyên vẹn. Do đó, phải huy động nhiều lực lượng, đẩy mạnh hơn nữa hoạt động của các đội quy tập theo phương châm làm đến đâu sạch đến đó, tránh để xót hài cốt.

Đại tá Trần Quốc Dũng, Phó cục trưởng Cục Chính sách (Tổng cục Chính trị), Phó Chánh văn phòng Ban Chỉ đạo quốc gia thực hiện Đề án 1237.

Trước tình trạng số lượng liệt sĩ được quy tập về các nghĩa trang chưa biết tên, quê quán còn khá lớn, đồng chí Phạm Đức Thọ đã đề xuất, cần phải có kinh phí, huy động các cơ sở khoa học thu thập mẫu hài cốt, mở ngân hàng xác định ADN của thân nhân và các liệt sĩ. Khi làm được điều này thì số lượng HCLS không biết tên trong quá trình quy tập sẽ giảm đáng kể.

Phát biểu trong hội nghị, Đại tá Trần Quốc Dũng, Phó cục trưởng Cục Chính sách (Tổng cục Chính trị), Phó chánh văn phòng Ban Chỉ đạo quốc gia thực hiện Đề án 1237 nêu rõ, hiện nay, việc giải mã phiên hiệu, ký hiệu đơn vị quân đội trong chiến tranh đã cơ bản tiến hành xong. Văn phòng Ban Chỉ đạo đang gấp rút xây dựng sơ đồ các trận đánh ở các địa phương trong từng thời điểm. Sau khi xong sẽ đối chiếu với thông tin các CCB cung cấp và việc quy tập để xác định rõ nơi nào đã quy tập, quy tập HCLS đã hết chưa và nơi nào chưa quy tập để có hướng tiếp tục chỉ đạo thực hiện đạt chỉ tiêu mà Đề án 1237 đã xác định.

Tìm kiếm, quy tập HCLS là việc thể hiện tấm lòng tri ân, đền đáp công lao của những người hy sinh vì sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Mặc dù công tác tuyên truyền đã được đẩy mạnh và nhận được sự đồng thuận của nhân dân, song thời gian trước, ở nhiều địa phương, việc quy tập HCLS còn được tiến hành chưa chặt chẽ, có khi còn mang tính tự phát đã gây ra không ít khó khăn cho cơ quan chức năng. Hy vọng, sự ra đời của Đề án 1237 cùng sự vào cuộc tích cực, quyết liệt của cơ quan chức năng và các lực lượng tìm kiếm, quy tập, đến năm 2020, chúng ta sẽ thực hiện được mục tiêu đề ra.

Bài và ảnh: MẠNH THẮNG