Đã hơn 4 năm, kể từ ngày được tận mắt nhìn thấy hài cốt của người em ruột, rồi đưa về quê, ông Nguyễn Mậu Dương khôn nguôi nỗi nhớ bà con xã Tam Quan, huyện Hoài Nhơn (tỉnh Bình Định). Những lúc rảnh rỗi, ông thường đứng bên gốc cây khế đầu sân, đăm đăm nhìn về nơi ấy…

Chuyện kể rằng:

Mùa hè năm 2005, anh Lê Văn Minh (gọi ông Dương là cậu ruột), tham dự cuộc họp ngành Bưu chính-Viễn thông (BCVT) toàn quốc ở Đà Nẵng. Anh Minh gặp một đại biểu có tên là Kha, quê Bình Định. Anh chợt nhớ: Một lần, anh nghe ông Nguyễn Ngọc Hải - người duy nhất trong 5 thầy giáo ở thị xã Hà Đông cùng nhập ngũ một ngày với ông Nguyễn Mậu Kha (em ruột ông Nguyễn Mậu Dương), còn sống trở về, nói rằng: “Ông Kha là Tiểu đội trưởng thông tin, hy sinh ở địa bàn khu vực xã Tam Quan, huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định”. Sự ngẫu nhiên này, liệu có phải điềm mừng?…

Ông Nguyễn Mậu Dương và tấm di ảnh của liệt sĩ Nguyễn Mậu Kha.

Ông cán bộ BCVT tỉnh Bình Định nghe người đồng nghiệp mới quen bày tỏ đã không nén nổi xúc động, liền triển khai việc tìm mộ liệt sĩ Nguyễn Mậu Kha qua hệ thống BCVT huyện Hoài Nhơn. Ngay hôm sau, ông được ông Xuyến phụ trách Bưu điện xã Tam Quan thông báo “Đã thấy phần mộ liệt sĩ Nguyễn Mậu Kha (sinh năm 1949, quê Hà Tây) tại nghĩa trang liệt sĩ của xã”.

Cả dòng họ Nguyễn Mậu ở làng Vạn Phúc, thị xã Hà Đông (nay là quận Hà Đông) mừng không tả xiết. Ai cũng muốn vào ngay Tam Quan. Cụ Dương Thị Oanh nói với ông Dương: “Con tổ chức việc đi vào với em. Sau rằm tháng bảy hãy đi. Em con hy sinh lúc chưa lập gia đình. Vì vậy phải cho mấy đứa cháu vào với chú, với cậu. Nhưng tổng số chỉ 5 người. Chuẩn bị thật chu đáo. Nếu đưa được em về thì coi như là đi 5, về 6, phải mua cả vé đi đường cho em!”.

14 giờ ngày 22-8-2005, ông Dương “chỉ huy” 5 người, có mặt tại Phòng Lao động - Thương binh - Xã hội (LĐ-TB-XH) huyện Hoài Nhơn. Sau khi làm các thủ tục cần thiết, 9 giờ 30 phút ngày 23-8-2005, tại nghĩa trang liệt sĩ xã Tam Quan, gia đình ông được nhìn thấy hài cốt liệt sĩ Nguyễn Mậu Kha kèm theo một cuộn nhỏ dây thông tin quân sự và một khối kim loại hình chữ nhật, to bằng ba bao thuốc lá đặt nằm lên nhau nhưng không còn nguyên dạng. Tất cả được xếp cẩn thận trong tiểu. 22 giờ 9 phút ngày hôm đó, liệt sĩ Nguyễn Mậu Kha đã về với vòng tay mẹ, trong sự đón rước không thể nói hết xúc động và lòng trân trọng của gia đình, làng xóm quê hương…

Ngay đêm hôm ấy, giữa đông đủ bà con làng xóm, ông Dương đã kể lại cho mọi người biết về tình cảm đặc biệt mà Đảng ủy, chính quyền và nhân dân xã Tam Quan, huyện Hoài Nhơn dành cho gia đình. Đầu tiên là ông Trưởng phòng LĐ-TB-XH huyện suýt bật khóc vì qua hàng trăm trang sổ ghi tên liệt sĩ đã tìm thấy Thượng sĩ Nguyễn Mậu Kha, Tiểu đội trưởng thông tin thuộc Trung đoàn 12, Quân khu 5. Về xã Tam Quan, ông cùng với những người thân trong gia đình được ông Xuyến đưa ra tận phần mộ liệt sĩ Nguyễn Mậu Kha. Ông Phú, Xã đội trưởng hồi đánh Mỹ, người từng cùng ông Nguyễn Mậu Kha sát cánh chiến đấu với quân thù, nhìn bức ảnh chân dung gia đình mang vào, nói như reo lên: “Đúng Nguyễn Mậu Kha rồi!”. Thế là miệng nói, chân bước, ông Phú đưa mọi người tới chỗ ông Kha hy sinh và nơi an táng tạm thời trước khi quy tập hài cốt về nghĩa trang liệt sĩ. Đồng chí Bí thư Đảng ủy xã cẩn thận liên hệ với cấp trên một cách thấu đáo, có lý, có tình; lại phân công người lo mọi việc để gia đình đưa hài cốt liệt sĩ về quê. Ông Mai Hà phụ trách công tác Thương binh – Xã hội xã Tam Quan trực tiếp giải quyết công việc từ đầu đến cuối. Đồng đội của Thượng sĩ Nguyễn Mậu Kha ở quanh vùng đến thăm hỏi gia đình, ai biết việc gì, giúp việc đó. Sáng 23-8-2005, trước giờ khai mạc Đại hội Đảng bộ xã Tam Quan nhiệm kỳ 2005-2010, các đại biểu đều có mặt tại nghĩa trang, thắp hương tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ và chứng kiến việc cất bốc hài cốt liệt sĩ Nguyễn Mậu Kha. Xong việc ở Tam Quan, ông Dương liên hệ với Ban quản lý sân bay Đà Nẵng giúp đỡ để gia đình bay ra Hà Nội chuyến 19 giờ. Gấp quá, không còn chỗ thường, chỉ còn đúng 5 chỗ ngồi dành cho khách VIP. Biết rõ việc của gia đình, Ban quản lý sân bay đồng ý cho đổi 5 vé thường thành 5 vé VIP. Mừng ơi là mừng!

Ông Dương cứ nhắc đi nhắc lại chuyện gửi tiền bồi dưỡng - vừa là chia vui với các đồng chí cán bộ xã Tam Quan, huyện Hoài Nhơn; với các nhân viên ở sân bay Đà Nẵng (đã giúp việc đổi vé, lại tận tuỵ cùng gia đình đóng hũ, niêm phong hài cốt liệt sĩ rất cẩn thận), nhưng tuyệt đối, cả ở xã và sân bay mọi người đều không nhận. Ai cũng nói rằng: Đó là nghĩa nặng, ơn sâu; là trách nhiệm đối với những người con hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc... Trước đó, ông Trưởng phòng LĐ-TB-XH huyện Hoài Nhơn còn chỉ đạo cơ quan tài vụ ưu tiên cấp gấp một khoản tiền hỗ trợ gia đình…

Ngày 25-8-2005, vừa hoàn tất việc đặt hài cốt liệt sĩ Nguyễn Mậu Kha tại nghĩa trang liệt sĩ Vạn Phúc, ông Dương trồng một cây khế ở đầu sân nhà-chỗ mà ngày trước ông Nguyễn Mậu Kha vẫn thường ra đó học bài. Bởi ở Bình Định, nơi ông Kha và ông Phúc từng sống và chiến đấu cũng có những cây khế đang trĩu quả…

Bài và ảnh: PHẠM XƯỞNG