Bài 3: Sát cánh cùng dân xóa đói giảm nghèo, xây cuộc sống ấm no

Quán triệt tinh thần đó, các đơn vị quân đội trên địa bàn Tây Nguyên luôn sát cánh, đồng hành cùng nhân dân, nhất là ở địa bàn vùng sâu, vùng xa, biên giới, vùng đồng bào DTTS; tăng cường đoàn kết các dân tộc và có nhiều mô hình sáng tạo, hiệu quả tham gia phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH), giúp bà con có cuộc sống ngày càng no ấm, ổn định.

Nói dân nghe, làm dân tin

Từ TP Pleiku (Gia Lai), vượt chặng đường hơn 80km, chúng tôi đến “đại bản doanh” của Công ty 74 (Binh đoàn 15). Biết chúng tôi có chuyến khảo sát, tìm hiểu về thực hiện Kết luận 12 trên địa bàn Tây Nguyên, nhất là việc giúp đồng bào DTTS dựng xây cuộc sống mới, Thượng tá Nguyễn Văn Hùng, Giám đốc Công ty 74 giới thiệu: “Địa bàn biên giới Đức Cơ trải dài, bộ đội đơn vị luôn “4 cùng” với dân, giúp đồng bào DTTS bằng cả tấm lòng. Các anh cứ thâm nhập, tìm hiểu để biết cuộc sống, tâm tư tình cảm của bà con…”.

Về cơ sở, tìm hiểu về “4 cùng” của bộ đội (cùng ăn, cùng ở, cùng làm, cùng nói tiếng đồng bào), người đầu tiên chúng tôi gặp là già làng Kpuih Peo, dân tộc Gia Rai ở làng Đo, xã Ia Dơk, huyện Đức Cơ, tỉnh Gia Lai-nơi đứng chân của Đội sản xuất số 9, Công ty 74. Gặp chúng tôi, già làng bộc bạch: “Ngày trước, người Gia Rai mình ở đây thường đốt nương làm rẫy. Cái rẫy hết màu, cây lúa, cây ngô không lớn được thì lại đi tìm cánh rừng khác. Cái ăn vào miệng thì bốc bằng tay, nên cái bệnh cũng từ đó mà sinh ra nhiều. Nhưng từ ngày có “bộ đội bảy tư” về làng, mọi thứ đều đã khác...”.

Cán bộ, chiến sĩ Ban CHQS huyện Ia H'Drai, tỉnh Kon Tum giúp địa phương xây dựng tuyến đường nông thôn mới tại thôn 4, xã Ia Đal, huyện Ia H'Drai.

Trao đổi với Thượng tá Đặng Anh Dũng, Chủ nhiệm Chính trị Binh đoàn 15, chúng tôi được biết, không riêng Công ty 74, mà địa bàn các Công ty 72, 78, 75, 715 quản lý đều có những khó khăn như vậy. Thời gian đầu các công ty về đứng chân, cơ sở vật chất thiếu thốn, đời sống cán bộ, công nhân và đồng bào DTTS gặp rất nhiều khó khăn. Với tinh thần “không để bà con đói khổ”, Đảng ủy, Bộ tư lệnh Binh đoàn 15 đã lãnh đạo, chỉ đạo các công ty tăng cường “3 bám” (bám dân, bám rừng, bám buôn làng), thực hiện “4 cùng” với đồng bào, từng bước mở rộng diện tích vườn cây, tuyển con em người địa phương vào làm công nhân; bằng nhiều giải pháp nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, chăm lo đời sống vật chất tinh thần của người lao động.

Các đơn vị của Binh đoàn 15 đã chủ động đầu tư nhân lực, cơ sở vật chất, kinh phí xây dựng phát triển các khu dân cư, tạo điều kiện cho bà con yên tâm làm ăn, phát triển kinh tế gia đình. Công ty 72 khai hoang 16ha đất trồng lúa nước và bàn giao cho bà con DTTS ở các xã Ia Nan, Ia Bnôl (huyện Đức Cơ); Công ty 74 cho dân “mượn” một phần diện tích tái canh cao su để trồng lúa nương, ngô, đậu tương; Công ty 715 đẩy mạnh sản xuất gắn với xây dựng làng công nhân biên giới...

Đến Công ty Cà phê 15 (Quân khu 5) - đơn vị có nhiều đóng góp cùng địa phương phát triển kinh tế, thực hiện an sinh xã hội, câu chuyện của Đại tá Bùi Xuân Tiến, Bí thư Đảng ủy, Phó giám đốc công ty với chúng tôi bắt đầu từ những ngày các anh “chân ướt, chân ráo” lên thực hiện công trình dự án thuộc các Khu Kinh tế-quốc phòng (KT-QP) Cư M’gar và Quảng Sơn. Ngày ấy, địa bàn các xã Ea Sin, Cư Dliê M’Nông, huyện Cư M'gar, Đắc Lắc đặc biệt khó khăn. Ngay từ đầu, công ty chú trọng đầu tư các công trình trọng điểm phục vụ phát triển KT-XH và dân sinh như: Xây dựng hệ thống thủy lợi tưới tiêu cho gần 850ha cà phê; đầu tư hơn 450 triệu đồng mua 6.000 cây điều giống tặng đồng bào DTTS ở xã Ea Sin; giúp bà con trồng mới và chăm sóc gần 100ha rừng đầu nguồn; quản lý bảo vệ 5.740ha rừng tự nhiên; trồng thí điểm gần 15ha chè Catimo, 85ha cao su...

Với phương châm “bám dân, giữ đất, giữ buôn làng”, các cơ quan, đơn vị thuộc LLVT Quân khu 5, Binh đoàn 15, Quân đoàn 3 và Bộ chỉ huy BĐBP các tỉnh vùng Tây Nguyên tăng cường thực hiện “3 bám, 4 cùng” với dân; chú trọng đầu tư phát triển các công trình trọng điểm thiết yếu phục vụ đời sống của đồng bào như: Xây dựng hệ thống thủy lợi, chợ, trường học, trạm y tế, trại cây giống, con giống; sắp xếp, bố trí lại các cụm dân cư… Cán bộ, chiến sĩ cũng xây dựng, nhân rộng các mô hình mẫu phát triển sản xuất, chăn nuôi hiệu quả, là minh chứng sống động để người dân, nhất là đồng bào DTTS được “mắt thấy, tai nghe”, từ đó tin tưởng, học tập, làm theo.

Chăm lo an dân, gắn kết nghĩa tình các dân tộc

Trưởng thành từ người công nhân, gắn bó với đơn vị và địa bàn Tây Nguyên suốt gần 35 năm qua, Đại tá Hoàng Văn Sỹ, Tư lệnh Binh đoàn 15 hiểu tường tận về sự lớn mạnh của binh đoàn, sự phát triển, đi lên của các địa phương nhờ hiện thực hóa các các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, trong đó có Kết luận 12 về phát triển vùng Tây Nguyên. Đồng chí tâm sự: “Với phương châm: “Lấy ổn định an ninh chính trị làm trọng tâm; lấy đời sống của người dân làm đầu” và quan điểm: “Lo cho dân như lo cho mình”, từ khi thành lập, binh đoàn đã chủ trương “Phát triển, mở rộng sản xuất đến đâu, thu hút lao động và xây dựng khu dân cư đến đó”, ưu tiên tuyển lao động tại chỗ, lao động là người DTTS; kết hợp chặt chẽ giữa thu hút lao động và chăm lo về mọi mặt, hỗ trợ bà con phát triển kinh tế gia đình, yên tâm gắn bó, bám trụ trên những vùng đất mới.

Tìm hiểu, chúng tôi được biết, từ chỗ chỉ có gần 5.000 lao động với 3 cụm và 21 điểm dân cư, cùng hơn 1.700 hộ vào thời điểm năm 1990, đến nay, Binh đoàn 15 có hơn 17.000 lao động (trong đó hơn 7.000 lao động là người DTTS tại chỗ); đã xây dựng được 10 cụm, gần 270 điểm dân cư dọc biên giới với hàng vạn nhân khẩu. Các thôn, làng mới thành lập không chỉ tạo điều kiện cho đồng bào DTTS thay đổi cuộc sống, mà còn củng cố khu vực vành đai biên giới vững mạnh.

Cánh đồng lúa nước do Công ty 72 (Binh đoàn 15) khai hoang, bàn giao cho bà con dân tộc ở xã Ia Bnôl (huyện Đức Cơ, Gia Lai) canh tác.

Đến các địa phương ở Tây Nguyên, chúng tôi được nghe bà con kể về việc Binh đoàn 15 đã đề ra và thực hiện tốt “công thức: suối - dân - bộ đội”. Theo đó, từ mép suối trở lên 100 đến 150m là đất tốt, gần nguồn nước, thì dành cho dân sản xuất; còn ở phía trên, các khu đất ít thuận lợi hơn, bộ đội sẽ nhận làm, tức là nhận phần khó về mình. Thành công của Binh đoàn 15 là đã cùng chính quyền các địa phương biến những vùng rừng núi dân cư thưa thớt, hoặc không có dân, những vùng đất hoang hóa, nghèo đói, chịu hậu quả nặng nề sau chiến tranh, thành những “phòng tuyến xanh” ngút ngàn rừng cây công nghiệp, những khu dân cư, buôn làng trù phú-nơi gắn kết tình quân-dân, đoàn kết lương-giáo, đoàn kết các dân tộc...

“Binh đoàn gắn với tỉnh, huyện; công ty gắn với huyện, xã; đội sản xuất gắn với thôn, làng; hộ công nhân người Kinh gắn kết với hộ đồng bào DTTS” là phương châm, mô hình sáng tạo, hiệu quả của Binh đoàn 15. Đến nay, các công ty, đơn vị của binh đoàn kết nghĩa với 37 xã; 174 đội sản xuất kết nghĩa với 271 thôn, làng; hơn 4.000 hộ công nhân người Kinh gắn kết với hơn 4.000 hộ đồng bào DTTS. Các hoạt động kết nghĩa, gắn kết được triển khai toàn diện, từ việc tham gia xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh, phát triển cơ sở hạ tầng, đến giúp đỡ từng hộ dân phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, xóa bỏ hủ tục lạc hậu... 

Những năm qua, lực lượng vũ trang (LLVT) Quân khu 5 luôn đồng hành cùng cấp ủy, chính quyền địa phương và đồng bào các dân tộc trên địa bàn Tây Nguyên xây dựng cuộc sống mới. Thiếu tướng Trương Thiên Tô, Phó chính ủy Quân khu 5 khẳng định: “Để tạo sự lan tỏa các mô hình hiệu quả từ quân ra dân, thực hiện thành công mục tiêu “An dân, nắm dân, giành và giữ dân”, Đảng ủy, Bộ tư lệnh quân khu có nhiều chủ trương, biện pháp sáng tạo, phù hợp, trong đó nổi bật là các mô hình: Tham gia “Xóa hộ đói, giảm hộ nghèo”, xây dựng “Hũ gạo vì người nghèo”, xây dựng các mô hình điểm về xây dựng nông thôn mới…, được các cơ quan, đơn vị triển khai đạt hiệu quả thiết thực”.

Với chủ trương “khoán gọn địa bàn, gắn rõ trách nhiệm trong việc giúp dân”, những năm qua, Bộ CHQS các tỉnh Kon Tum, Gia Lai, Đắc Lắc… đã đẩy mạnh giúp dân toàn diện, hướng trọng tâm đến những địa bàn vùng sâu, vùng xa, vùng DTTS, vùng căn cứ cách mạng. Bộ CHQS tỉnh Kon Tum cử hàng nghìn lượt cán bộ, chiến sĩ, dân quân cùng lực lượng thanh niên, phụ nữ địa phương huy động gần 15.000 ngày công giúp dân khai hoang, phục hóa gần 10ha lúa nước; làm mới 45,5km đường liên thôn, sửa chữa 6 trường học, 10 nhà rông; thu hoạch 42ha hoa màu...

Năm 2019, cán bộ, chiến sĩ Bộ CHQS tỉnh Gia Lai đóng góp gần 5.000 ngày công lao động giúp dân di dời đến nơi ở mới, dựng lại 160 căn nhà; làm mới 115 chuồng nuôi gia súc; làm 43 vườn rau mẫu; chuyển và dựng lại 2 nhà rông; làm gần 7.000m hàng rào; dựng 136 nhà kho cho các hộ gia đình; phối hợp với địa phương xây mới và sửa chữa 26 căn nhà tặng gia đình người có công… Cán bộ, chiến sĩ Bộ CHQS tỉnh Đắc Lắc vận động các nguồn lực xây nhiều nhà tình nghĩa tặng gia đình nghèo. Mô hình “Hũ gạo vì người nghèo”, tiết kiệm từ bữa ăn hằng ngày của cán bộ, chiến sĩ Bộ CHQS tỉnh đã thu được tổng cộng gần 80 tấn gạo, kịp thời hỗ trợ bà con khi gặp thiên tai, hoạn nạn. 

Đại tá Trần Kim Quyền, Trưởng phòng Dân vận Quân khu 5 cho biết, tổng kết 10 năm thực hiện phong trào thi đua “Quân đội chung sức xây dựng nông thôn mới (NTM)” giai đoạn 2010-2020, LLVT quân khu 5 đã huy động hơn 570.000 lượt cán bộ, chiến sĩ và hàng nghìn lượt phương tiện kỹ thuật giúp nhân dân các địa phương làm mới 557km, tu sửa, nâng cấp 697km đường bê tông nông thôn; nạo vét, củng cố, xây dựng 823km kênh mương nội đồng; đắp đê ngăn mặn; sửa chữa, nâng cấp 1.043 nhà tạm, xây tặng 842 nhà tình nghĩa. Các cơ quan, đơn vị hỗ trợ gần 1.500 con bò giống, 1.680 con lợn giống và hàng vạn con gia cầm; hỗ trợ sinh kế giúp các hộ gia đình khó khăn vươn lên... Đến nay, 36/36 đầu mối đơn vị trực thuộc Quân khu 5 đã giúp đỡ 3.278 hộ (986 hộ đói, 2.292 hộ nghèo); trong đó 763 hộ hoàn vốn và làm ăn có lãi, 1.842 hộ thoát nghèo bền vững.

Hơn 30 năm gắn bó với địa bàn Tây Nguyên, Quân đoàn 3 có nhiều đóng góp và thành tích trong thực hiện công tác dân vận (CTDV), góp phần củng cố khối đại đoàn kết các dân tộc, thực hiện hiệu quả Phong trào thi đua Quân đội chung sức xây dựng nông thôn mới (NTM). Theo Đại tá Nguyễn Văn Thế, Phó chính ủy quân đoàn: Trong năm 2018 và 2019, thông qua các hoạt động kết nghĩa giữa đơn vị với địa phương; hành quân dã ngoại làm CTDV; thành lập các tổ đội công tác..., các đơn vị của quân đoàn đã tuyên truyền cho gần 60.000 lượt người; tham gia phát triển hạ tầng KT-XH, xây dựng NTM ở các địa phương với hơn 40.000 ngày công/năm. Riêng năm 2019 và quý 1 năm 2020, đơn vị tham gia hơn 50.000 ngày công giúp nhân dân làm mới 24,7km đường bê tông; nạo vét 51,9km kênh mương; sửa chữa, xây mới 51 nhà tặng các đối tượng người có công, quân nhân có hoàn cảnh khó khăn...

Những “điểm sáng” nơi biên cương, vùng đồng bào dân tộc

Dẫn chúng tôi thâm nhập cơ sở, Đại tá Hoàng Ngọc Thành, Phó tư lệnh Binh đoàn 15 chia sẻ: “Để thực hiện tốt nhiệm vụ phát triển KT-XH, tạo động lực giúp bà con thoát nghèo, ngay từ đầu binh đoàn đã chú trọng xây dựng, phát triển toàn diện từng địa bàn, đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, hoàn thiện dần, “lấy ngắn nuôi dài”, làm vườn, trồng rừng đến đâu, tổ chức cụm dân cư đến đó”.

Cách làm sáng tạo đó được minh chứng rõ nét tại làng Tung, xã Ia Nan, huyện Đức Cơ, tỉnh Gia Lai. Tại đây Công ty 72 đã đưa cây cao su về trồng, giúp bà con thoát nghèo, đồng thời còn khai hoang, trồng và bàn giao gần 14ha lúa nước cho người dân. Đang đi làm cỏ lúa nước, gặp chúng tôi, ông Rơ Man Luyn, người dân tộc Gia Rai hào hứng kể: “Nhờ 2 sào ruộng lúa nước do bộ đội giúp, mỗi vụ gia đình thu được 5 tạ thóc. Từ ngày ruộng được giao về cho dân, bộ đội vẫn đến hướng dẫn kỹ thuật đấy…”.

“Bộ đội Binh đoàn 15 còn có mô hình cây lúa xen canh”- sau khi “bật mí” như vậy, Thiếu tá QNCN Phan Tiến Toàn, Trợ lý Dân vận Binh đoàn 15 đưa chúng tôi về thôn Chư Bồ 1, xã Ia Kla, huyện Đức Cơ. Hai bên quốc lộ 19, chúng tôi bất ngờ bởi giữa những luống cao su chừng 3 năm tuổi, lúa nếp tốt bời bời, bông trĩu hạt. Trên diện tích gần 200ha cao su, Công ty 72 đã cho công nhân và người dân trên địa bàn “mượn” đất trồng xen canh hơn 55ha lúa, 70 ha lạc, 10 ha đậu tương... Đó vừa là minh chứng cho tư duy sáng tạo, quyết đoán, những mô hình dân vận hiệu quả, vừa thể hiện tình cảm, trách nhiệm của những người lính binh đoàn với đất và người Tây Nguyên.

Cách làm khoa học, sáng tạo của Binh đoàn 15 đã khởi nguồn cho nhịp sống mới. Trong những năm qua, binh đoàn trồng và khai thác hơn 42.710ha cây cao su, 370ha cây cà phê, 70ha lúa nước hai vụ; thu hút và giải quyết việc làm cho gần 17.500 lao động; thu nhập bình quân của người lao động đạt hơn 7,5 triệu đồng/tháng. Với phương châm “Lo cho dân như lo cho mình”, binh đoàn đầu tư hàng trăm tỷ đồng xây dựng, củng cố cơ sở hạ tầng. Đến nay, trên địa bàn Tây Nguyên, binh đoàn đã làm mới và sửa chữa 1.450km đường giao thông liên thôn, liên xã; 97 cầu bê tông, hồ đập thủy lợi, 390km đường điện trung, hạ thế, 94 trạm biến áp; xây dựng 35 hệ thống nước sạch, 195 giếng khoan; xây dựng 1 trường trung cấp nghề, 1 trường tiểu học nội trú, 109 trường mầm non, 132 nhà trẻ mẫu giáo; xây dựng 1 bệnh viện, 10 bệnh xá quân-dân y kết hợp...; tạo nên những “điểm sáng” nơi biên cương, ở vùng đồng bào DTTS.

Lãnh đạo Bộ CHQS tỉnh Đắc Nông tặng quà gia đình chính sách ở huyện Tuy Đức.

Công ty Cà phê 15 (Quân khu 5) đã hướng trọng tâm xây dựng các khu kinh tế-quốc phòng (KT-QP), giúp giải quyết hiệu quả vấn đề định canh, định cư, an sinh xã hội. Trao đổi với Đại tá Phạm Xuân Thảnh, Giám đốc Công ty cà phê 15 chúng tôi được biết, thành công của đơn vị là đã điều hành hiệu quả hoạt động của Khu KT-QP Cư M’gar (Đắc Lắc) và Khu KT-QP Quảng Sơn (địa bàn huyện Đắk Glong, tỉnh Đắc Nông), qua đó tạo thêm tiềm lực cho địa phương phát triển. Đến nay, công ty đã huy động tổng các nguồn đầu tư vào hai khu KT-QP gần 170 tỷ đồng.

Từ một địa bàn vùng sâu, vùng xa nhiều gian khó, đến nay ở Quảng Sơn, đường giao thông đến các thôn, buôn đã được nhựa hóa, bê tông hóa; trường học từ mầm non đến THPT được xây dựng khang trang và đạt chuẩn; 100% thôn, buôn có điện lưới quốc gia; hệ thống công trình thủy lợi cơ bản đáp ứng nhu cầu nước sinh hoạt và sản xuất của bà con. Tại Khu KT-QP Cư M’gar, đơn vị đầu tư 87 tỷ đồng xây dựng 13 hồ, đập thủy lợi, hơn 100km đường nhựa và đường cấp phối, 30km đường điện sinh hoạt, 3 trường mầm non, hai nhà mẫu giáo, một bệnh xá quân - dân y. Trong vùng dự án Khu KT-QP Cư M’gar đã tổ chức định canh định cư cho 516 hộ; khai hoang, đầu tư trồng hơn 800ha cà phê, 300ha cao su; xây dựng nhà máy sản xuất phân hữu cơ vi sinh, nhà máy sản xuất cà phê bột và nhà máy sản xuất nước uống đóng chai; tạo việc làm cho hơn 800 hộ công nhân với gần 1.100 lao động, trong đó có gần 200 công nhân là người DTTS.

Bây giờ các xã: Ea Sin (huyện Krông Búk);  Ea Tar, Cư Dliê M’Nông (huyện Cư M'gar) thuộc dự án KT-QP buôn Zun, buôn Mùi (Khu KT-QP Cư M'gar) đều trở thành những “điểm sáng”. Vùng “đất chết” năm xưa, do từng chịu hàng nghìn tấn bom đạn và chất độc da cam/dioxin do Mỹ-ngụy thả xuống trong chiến tranh, nay đã cho những vụ mùa bội thu. Niềm vui đó có được là nhờ sự phối hợp giúp đỡ của Bộ đội Cụ Hồ. Già làng Y Khin Ni A ở buôn Zun phấn khởi khoe với chúng tôi: “Bộ đội Công ty 15 đã giúp người dân Cư Mgar thoát đói nghèo, tình cảm quân-dân ngày thêm gắn bó”.

Ghi nhận và đánh giá cao kết quả của các đơn vị quân đội trong thực hiện Kết luận 12 của Bộ Chính trị, nhất là góp phần đẩy nhanh xóa đói giảm nghèo, thực hiện tốt công tác dân tộc, tôn giáo, tăng cường đại đoàn kết các dân tộc, đồng chí Dương Văn Trang, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai khẳng định: “Những năm qua, các đơn vị quân đội đã tích cực phối hợp với các địa phương trên địa bàn Gia Lai nói riêng, các tỉnh Tây Nguyên nói chung triển khai nhiều chương trình, mô hình, hoạt động thiết thực, hiệu quả trong phát triển KT-XH, củng cố QP-AN, giúp dân xóa đói giảm nghèo, xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, “thế trận lòng dân” ngày càng vững chắc trên địa bàn chiến lược Tây Nguyên”.

(Còn nữa)

Bài và ảnh: QUÂN THỦY-TIẾN DŨNG-TRỊNH DŨNG-HỒNG SÁNG