Raymonde Dien (tên ngày nhỏ là Raymonde Huberdeau) sinh ngày 13-5-1929, tại Mansigné, một vùng quê ở tỉnh Sarthe thuộc vùng Pays de la Loire, phía tây nước Pháp, trong một gia đình có cha là đảng viên Đảng Cộng sản Pháp. Thừa hưởng truyền thống đấu tranh vì hòa bình của gia đình, Raymonde đã sớm tham gia các hoạt động chính trị và xã hội, rồi được kết nạp vào Đảng Cộng sản Pháp năm 1947, khi vừa tròn 18 tuổi. Hai năm sau, Raymonde kết hôn với một người thợ sửa xe tên là Paul Dien.
Cả hai đều hoạt động trong Union des Vaillants et Vaillantes (UVV), một liên minh dành cho thanh niên có quan hệ mật thiết với Đảng Cộng sản Pháp, trong đó, Paul Dien là đại diện thường trực UVV tại Paris.
    |
 |
| Bà Raymonde Dien (bên trái) thăm gian trưng bày của Báo Nhân Dân và ký tặng sách về cuộc đời đấu tranh vì hòa bình tại Hội báo Nhân đạo (L'Humanité), ngày 13-9-2014. Ảnh: nhandan.vn |
Vào thập niên 1950, phong trào chống chiến tranh do thực dân Pháp tiến hành ở Đông Dương lan rộng khắp nước Pháp. Theo Báo L’Humanité, từ tháng 11-1949 đến tháng 5-1950, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Pháp, nhiều cuộc bãi công đã nổ ra nhằm ngăn chặn các chuyến tàu chở thiết bị quân sự đến cảng Marseilles và nhiều cảng khác của nước này.
Chiều 23-2-1950, nhận được tin một đoàn tàu chở vũ khí sang chiến trường Đông Dương sắp đi qua nhà ga Tours, Đảng bộ thành phố Tours đã thông báo gấp cho các đảng viên, quần chúng ưu tú ra ga biểu tình. Bất chấp dòng người biểu tình ngày một đông, đoàn tàu chở vũ khí vẫn sầm sập lao về sân ga và chỉ ít phút, khối sắt đen sì sẽ vượt qua dòng người biểu tình để chuyển vũ khí lên tàu biển sang Đông Dương.
Trước tình thế cấp bách, hai nhà hoạt động, gồm Thư ký Liên bang René Jannelle và Raymonde Dien đã nằm xuống đường ray để ngăn đoàn tàu lại. Quá bất ngờ trước hành động quả cảm ấy, lái tàu buộc phải dùng phanh khẩn cấp. Thật may, mũi tàu chỉ cách cô gái có vài gang tay. Nhờ sự dũng cảm của René Jannelle, Raymonde Dien và tinh thần đoàn kết của những người biểu tình, đoàn tàu chở vũ khí sang Đông Dương không thể đến điểm giao hàng đúng hẹn.
Nhưng Raymonde Dien đã bị cảnh sát bắt ngay buổi chiều hôm đó. Dù áp dụng mọi biện pháp tra khảo nhưng cảnh sát vẫn không thể khuất phục Raymonde Dien. Sau hơn 30 ngày bị giam ở Tours, đêm 31-3, rạng sáng 1-4-1950, Raymonde Dien bị áp giải tới Fort du Hâ, ở Bordeaux. Một chiến dịch đoàn kết mạnh mẽ đã được triển khai nhằm ủng hộ hành động dũng cảm của Raymonde Dien.
Nhiều cuộc biểu tình được tổ chức, hàng nghìn nhà hoạt động viết thư cho các văn phòng công tố ở Tours và Orléans yêu cầu trả tự do cho Raymonde Dien. Báo L’Humanité thường xuyên đăng các bài báo ủng hộ nữ đảng viên trẻ. Tuy nhiên, trong phiên xét xử ngày 1-6-1950, Raymonde Dien đã bị tòa án Bordeaux kết án một năm tù với tội danh “vi phạm nghiêm trọng an ninh quốc gia”, đồng thời bị tước quyền công dân trong 15 năm. Cô là người biểu tình duy nhất hôm 23-2-1950 bị truy tố và kết án.
Bất bình trước bản án dành cho người con gái dũng cảm, không tiếc thân mình để bảo vệ hòa bình, các cuộc biểu tình ủng hộ Raymonde Dien nổ ra trên khắp nước Pháp. Các hoạt động đấu tranh kiên trì của Đảng Cộng sản Pháp cùng nhân dân tiến bộ ở Pháp và nhân dân yêu chuộng hòa bình trên toàn thế giới đã mang lại kết quả. Ngày 23-12-1950, đúng 10 tháng kể từ khi bị bắt, Raymonde Dien được thả tự do.
Sau này, khi được hỏi điều gì đã thúc đẩy người phụ nữ 21 tuổi nhỏ bé có hành động dũng cảm như vậy, bà Raymonde Dien trả lời rằng: “Tôi chỉ nghĩ rằng mình phải làm điều gì đó đặc biệt để ngăn chặn đoàn tàu và để người dân Pháp hiểu rõ bản chất của cuộc chiến tranh mà thực dân Pháp gây ra”.
Với hành động dũng cảm nằm chắn ngang trước mũi tàu chở vũ khí, tên tuổi của Raymonde Dien nổi tiếng khắp thế giới. Bà được mời đến Moscow (Nga), Bắc Kinh (Trung Quốc), Berlin (Đức) để tham dự các hội nghị về thanh niên.
Và cũng từ đó, Raymonde Dien cùng với những đảng viên, những người bạn Pháp như: Raymond Aubrac, Henry Martin, Madeleine Riffaud, Charles Fourniau... luôn bên cạnh ủng hộ nhân dân Việt Nam trong cuộc đấu tranh chống thực dân; trở thành những chiến sĩ vì hòa bình, thúc đẩy phong trào ủng hộ Việt Nam ngày càng mạnh mẽ.
Năm 1956, trong chuyến thăm Việt Nam đầu tiên, bà Raymonde Dien được gặp Bác Hồ, một cuộc gặp thật cảm động mà bà vẫn thường nhắc tới mỗi khi có dịp. Bà từng chia sẻ: “Qua những lời thăm hỏi ân cần của Bác và được tận mắt chứng kiến sự tàn phá của chiến tranh, tôi càng hiểu rõ sự vô giá của hòa bình”.
Năm 2004, nhân dịp kỷ niệm 50 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ, Raymonde Dien cùng người bạn Henry Martin trở lại Việt Nam. Cùng năm đó, ngày 2-9-2004, bà Raymonde Dien và ông Henry Martin vinh dự nhận Huân chương Hữu nghị do Nhà nước Việt Nam trao tặng. Những năm sau này, dù tuổi cao sức yếu nhưng bà vẫn cố gắng tham gia các sự kiện về Việt Nam, nhất là các hoạt động giúp đỡ Việt Nam hay ủng hộ các nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam.
Bà Raymonde Dien đã đi xa, để lại niềm tiếc thương sâu sắc trong lòng bạn bè Pháp và nhân dân Việt Nam. Nhưng hình ảnh Raymonde Dien, người bạn lớn của Việt Nam vẫn sẽ luôn còn đó. Tấm gương đấu tranh vì hòa bình, vì Việt Nam của bà sẽ tiếp tục truyền cảm hứng cho các thế hệ trẻ nỗ lực vun đắp và phát huy mối quan hệ truyền thống đoàn kết, hữu nghị giữa hai nước ngày càng tốt đẹp.
PHƯƠNG LINH