Giữa đêm-ta nhớ-giữa ngày
Đã nhiều lần đi công tác ở nhiều nước, nhưng khi chiếc chuyên cơ đưa Chủ tịch nước Trần Đại Quang, Phu nhân và đoàn đại biểu Đảng và Nhà nước Việt Nam thăm chính thức Cuba chuẩn bị hạ cánh xuống sân bay quốc tế Jose Marti ở thủ đô La Habana, các thành viên trong đoàn không khỏi cảm thấy xốn xang trong lòng. Cứ như thể được trở về nhà, trong vòng tay của những người thân sau nghìn trùng xa cách.
Mà đúng thế thật. Sau lễ đón ở ngay chân cầu thang máy bay, khi đi một vòng bắt tay các quan chức và bà con kiều bào, Chủ tịch nước Trần Đại Quang đứng ở sân bay và có đôi lời với các phóng viên báo chí Cuba, kỳ này cũng ra đón khá đông đảo. Câu đầu tiên Chủ tịch Trần Đại Quang nói là: “Các bạn thân mến! Tôi vừa đặt chân đến đây, như được trở về nhà gặp lại người thân…”
Khoảng cách địa lý giữa Việt Nam và Cuba là nửa vòng trái đất, vừa đủ cho 12 múi giờ đã tạo nên cảm giác khá khác lạ cho những ai lần đầu đặt chân tới Cuba. Khi ở Cuba đang là nửa đêm thì ở Hà Nội là chính Ngọ và ngược lại. Nên không khỏi có cái cảm giác bỡ ngỡ, như một bài thơ haiku của một ai đó từng viết: Giữa đêm-ta nhớ-giữa ngày…
Khách du lịch nước ngoài tấp nập tới thăm ngôi nhà của Hemingway.
Cái cảm giác bỡ ngỡ ấy nhanh chóng bị xóa tan đi bởi sự nồng ấm của La Habana, với những gương mặt luôn nở nụ cười của người dân Cuba ở đây đón tiếp đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam sang thăm Cuba như những người anh em lâu ngày mới gặp mặt.
Nằm gần cùng vĩ độ với Hà Nội, thủ đô của đất nước Cuba kiên trung cũng đang dịp cuối thu. Quảng trường Cách mạng là nơi có điểm quan sát cao nhất ở thủ đô La Habana, nơi có có một tượng đài của nhà thơ, nhà cách văn, nhà cách mạng, người anh hùng của dân tộc Cuba, Jose Marti. Một thang máy có thể đưa khách tham quan lên tháp cao 109 mét phía sau tượng đài, nơi người ta có thể trải rộng tầm mắt nhìn khắp thủ đô của Cuba.
Trên quảng trường Cách mạng ở Trung tâm thủ đô La Habana, ở bức tường lớn một bên tòa nhà Bộ Nội vụ, một bức phù điêu khổng lồ bằng sắt của Che Guevara với hàng chữ: “Hướng tới thắng lợi vĩnh cửu!”. Đối xứng phía bên kia là một bức phù điêu khác cùng kích cỡ trên bức tường mặt ngoài Bộ Thông tin truyền thông Cuba, mô tả chân dung của Camilo Cienfuegos, một trong những người đồng chí thân thiết nhất của Fidel trong những ngày chiến đấu gian khổ chống chế độ độc tài Batista. Cùng với Che Guevara và người em trai Raul Castro của Fidel, Camilo Cienfuegos là Tư lệnh của một trong những cánh quân cách mạng tiến về đánh chiếm thủ đô La Habana trong những ngày đầu năm 1959, kết thúc thắng lợi cuộc cách mạng do Fidel khởi xướng. Bên cạnh bức phù điêu của Camilo cũng có một dòng chữ: “Bạn làm rất tốt, Fidel!”. Đó chính là những lời mà Camilo Cienfuegos đã nói khi gặp Fidel lúc tiến vào La Habana để hội quân với các cánh quân của Che Guevara và Raul Castro ngày 8-1-1959. Cả Che và Camilo sau đó đều đã hy sinh trong cuộc chiến đấu không chỉ để giải phóng nhân dân Cuba, mà còn các dân tộc bị áp bức ở các lục địa khác.
Từ trên cao, hai người bạn của Fidel, hai nhà cách mạng của nhân dân Cuba và các dân tộc bị áp bức bình thản nhìn xuống Quảng trường Cách mạng, nơi hàng đoàn những chiếc xe hơi kiểu cổ tấp nập chở khách du lịch tới thăm tượng đài Josse Marti. Khung cảnh thanh bình của một thủ đô đang mở cửa với thế giới dường như cho thấy nhân dân Cuba, bằng ý chí kiên cường, lòng tự hào về phẩm giá con người, đã chiến thắng trong cuộc đấu tranh gian khó chống lại các hành động phá hoại thù địch từ bên ngoài cũng như cuộc bao vây cấm vận nghiệt ngã kéo dài tới nửa thế kỷ.
Một đất nước đang chuyển mình
Đúng là đất nước Cuba đang trong cuộc chuyển mình, mở cửa với thế giới để tiếp tục thực hiện thắng lợi cuộc cách mạng mà Fidel đã khởi xướng từ hơn 50 năm trước.
Cuba đã thực hiện nới lỏng về luật đất đai, theo đó so với quy định cũ nhà đầu tư nước ngoài chỉ được thuê đất với thời hạn 49 năm, nay được nâng lên 99 năm để phát triển bất động sản du lịch. Người dân Cuba được khuyến khích mở các dịch vụ như cho thuê phòng trọ, mở quán ăn trong gia đình, mở tiệm cắt tóc, chạy taxi…
Chính phủ Cuba cũng đã cấp hàng trăm ngàn hecta đất cho nông dân để canh tác và bán sản phẩm ra thị trường để mở rộng thị trường nông sản, cải thiện năng lực sản xuất và chế biến lúa gạo…
Một trong những đột phá khẩu trong chính sách cải tiến kinh tế mới ở Cuba là thu hút khách du lịch tới thăm đất nước trước đây vốn vẫn là điều khá bí hiểm đối với phần còn lại của thế giới. Năm 2014, La Habana đã được tổ chức New7Wonder của Thụy Sĩ (cũng chính là tổ chức đã vinh danh Vịnh Hạ Long của Việt Nam là một trong 7 kỳ quan thiên nhiên mới của thế giới) xếp vào trong số 7 thành phố kỳ quan của thế giới. Đó là một trong những động lực thu hút khách du lịch tới La Habana.
Ở khu phố cổ La Habana (La Habana Vieja), có thể chứng kiến hàng đoàn khách du lịch đủ mọi quốc tịch say mê chiêm ngưỡng những công trình mang phong cách kiến trúc cổ Baroque, hay đi dọc theo con đường ven bờ vịnh trên những chiếc xe cổ mui trần đủ mọi màu sắc để thưởng ngoạn cảnh vịnh La Habana đẹp mê hồn trong nắng chiều. La Habana có lẽ là thành phố nhiều xe cổ nhất thế giới bởi hầu hết những chiếc xe ô tô được nhập vào Cuba từ trước cách mạng năm 1959 đều đã được giữ lại và cải tiến thành xe phục vụ cho nhu cầu du lịch. Hiện Cuba cũng đã cấm xuất khẩu loại xe cổ này để giữ cho đội ngũ xe du lịch không bị hao hụt đi…
La Habana có một tua du lịch thu hút rất nhiều khách du lịch nước ngoài là tuyến du lịch đi thăm những địa điểm gắn liền với tên tuổi của Ernest Hemingway, văn hào đoạt giải Nobel với những tác phẩm lừng danh như Ông già và biển cả, Chuông nguyện hồn ai, Tuyết trên đỉnh Kilimanjaro… Là người Mỹ nhưng E.Hemingway lại chọn Cuba làm nơi sống những năm cuối đời. Căn nhà nơi ông sống và đặt bút viết những dòng đầu tiên của tuyệt phẩm Ông già và biển cả nay đã thành bảo tàng Hemingway, với khách đến thăm mỗi ngày một đông. Còn ở quán rượu Flodirita trong khu phố cổ, nơi sinh thời văn hào người Mỹ thường xuyên tới đây để thưởng thức những ly rượu daiquiris thơm mùi chanh, một bức tượng Hemingway vẫn ngồi ngay phía đầu bàn, cứ như thể ông vẫn đang ngồi đó và quan sát đám khách du lịch đông nghẹt trong quán. Một ly daiquiris ở đây có giá khoảng hơn 7 USD…
Kể từ khi Cuba và Mỹ bình thường hóa quan hệ và bước đầu nối lại các chuyến bay thương mại, khách du lịch Mỹ tới Cuba cũng ngày càng nhiều. Trên các đường phố của La Habana, có thể bắt gặp những người khách du lịch Mỹ đến từ bên kia eo biển. Cuba không “nhập khẩu” mô hình tư bản chủ nghĩa làm định hướng phát triển của xã hội, nhưng sẵn sàng mở cửa đón chào những người bạn khắp nơi trên thế giới đến Cuba với thiện chí và tình bạn chân thành.
Tình bạn chân thành
Tình bạn chân thành ấy thể hiện trong những ngày Chủ tịch nước Trần Đại Quang, Phu nhân và Đoàn đại biểu cấp cao Đảng và Nhà nước Việt Nam ở thăm đất nước Cuba hiên ngang nơi đầu sóng.
Sau cuộc hội đàm giữa hai đoàn đại biểu chiều muộn hôm 16-11 ở Cung Cách mạng, Chủ tịch Raul Castro đã mời Chủ tịch nước Trần Đại Quang tới một căn phòng đặc biệt, nơi diễn ra lễ trao tặng Chủ tịch nước Trần Đại Quang Huân chương Jose Marti do Nhà nước Cuba trao tặng. Tấm huân chương mang tên người anh hùng cách mạng, nhà tư tưởng của nhân dân Cuba, người chưa một lần đến Việt Nam nhưng bằng nhãn quan của một nhà tiên tri, ngay từ hồi cuối thế kỷ 19 đã có bài viết về đất nước Việt Nam ở tít tắp bên kia đại dương, để giới thiệu với thế giới một đất nước nhỏ bé nhưng kiên cường bên bờ sóng.
Cũng trong buổi chiều hôm 16-11 ấy, Chủ tịch nước Trần Đại Quang đã tới thăm trường tiểu học Nguyễn Văn Trỗi, một trong ba trường học mang tên các anh hùng Việt Nam. Khi Chủ tịch nước cùng Phu nhân bước vào sân trường, các em học sinh tràn ra hành lang ba tầng gác ở ba phía xung quanh và cả một rừng cờ tíu tít cùng tiếng hô rền vang: Việt Nam-Cuba! Việt Nam-Cuba!
Chủ tịch nước Trần Đại Quang bế một cháu bé yếm đỏ mặt hồng như trái táo, mắt sáng ngời, tay vẫy cờ Việt Nam trong khi các em bé Cuba khác vây kín Chủ tịch nước và Phu nhân như một đại gia đình. Đấy là cái tình của những người dù cách nhau nửa vòng trái đất nhưng vẫn gần gũi nhau trong khó khăn hoạn nạn cũng như trong những thời khắc vinh quang. Như hôm ở sân bay Jose Marti, Chủ tịch nước Trần Đại Quang đã nói: “Dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào, nhân dân Việt Nam sẽ luôn bên cạnh nhân dân Cuba.”
Những ngày ở Cuba, đi dọc theo con đường ven bờ vịnh La Habana, có thể thấy những con sóng trắng đập vào bờ đá, tung cả ngàn vạn bọt nước li ti lên trên mặt đường. Rất có thể những con sóng ấy đến từ bên kia đại dương, từ đất nước Việt Nam nghìn trùng xa. Hai đất nước ở hai đầu sóng, đã sẻ chia bao cay đắng cũng như ngọt bùi, cùng gồng mình gánh những con sóng cả để vững tay chèo trong những thời kỳ chiến tranh và cấm vận.
Ngày nay, trên đại dương toàn cầu hóa còn không ít bão tố, hai đất nước Việt Nam và Cuba lại cùng nhau gắn kết để vượt qua những thách thức của thời đại. Chuyến thăm chính thức Cuba của Chủ tịch nước Trần Đại Quang là thêm một mối nối nữa cho sợi dây liên kết ấy thêm bền, thêm chắc.
Bài và ảnh: VĂN YÊN (từ La Habana, Cuba)