Hồi âm vệt bài "Vấn đề “hậu duệ” - nhìn từ góc độ văn hóa chính trị"

Nhà báo Hà Đăng, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Trưởng ban Tư tưởng-Văn hóa Trung ương:

Chuyện “hậu duệ” cũng là đạo vị

Đọc vệt bài “Vấn đề “hậu duệ”-nhìn từ góc độ văn hóa chính trị”, tôi thấy thích thú vì đây là một vấn đề nóng hổi tính thời sự trong công tác xây dựng Đảng hiện nay. Tác giả đã thể hiện khá sinh động, lôi cuốn. Về tổng thể, tôi đồng ý cả cách đặt vấn đề, các dẫn chứng, trích dẫn mà tác giả sử dụng. Đặc biệt, cách phân tích mối quan hệ giữa “hậu duệ” với “tứ ệ” trong công tác cán bộ (CTCB). Để “quan hệ”, “tiền tệ”, “hậu duệ” lên trên “trí tuệ” là cách phê bình việc xem nhẹ trí thức, xem nhẹ người giỏi, một lối tư duy tiêu cực trong CTCB. Tác giả đã phân tích khá sâu sắc, thấu đáo, có sức thuyết phục.

Nhớ lại, cách đây hơn 20 năm, trên Tạp chí Cộng sản, dưới mục "Sinh hoạt tư tưởng", tôi cũng từng viết một số tiểu phẩm có liên quan. Như bài “Đầu tư quan hệ”, phê phán nghiêm khắc việc chạy chức, chạy quyền, chạy giấy phép kinh doanh... thông qua việc bỏ tiền của, công sức cho việc mua chuộc quan hệ với những cá nhân, tổ chức có thẩm quyền. Bài “Đạo vị”, đề cập một câu chuyện cả xã hội lên án rằng đạo là trộm cắp như đạo văn, đạo nhạc, đạo bản quyền mà giới văn nghệ sĩ đã lên tiếng. Nhưng có một loại đạo khác còn tệ hại hơn thì lại ít người đả động đến-đó là “đạo vị”. “Đạo vị” như Bác Hồ nói, là trộm cắp địa vị, là “dìm người giỏi để giữ địa vị, danh tiếng của mình”. Chữ "người giỏi" Bác dùng trong trường hợp này bao hàm cả đức và tài. Vấn đề “hậu duệ”, xét cho cùng cũng là một cách "đạo vị".

Về thực trạng vấn đề “hậu duệ”, bài báo nhận định, lịch sử công tác xây dựng Đảng ta chưa có nhiệm kỳ nào lại siết chặt vấn đề này như nhiệm kỳ hiện nay cũng là cách đánh giá đúng. Sở dĩ như vậy, vì như nhiều nghị quyết của Đảng nhiệm kỳ XII đã chỉ rõ, vấn đề “hậu duệ” đang phát tác, gây bức xúc trong dư luận nhân dân.

Tôi có một thời kỳ công tác cùng đồng chí Đỗ Mười. Khi là người lãnh đạo cao nhất của Đảng, đồng chí rất quan tâm đến công tác xây dựng Đảng, trong đó có việc chăm lo, bồi dưỡng con em cán bộ cấp cao của Đảng. Đồng chí cho rằng, con em cán bộ cấp cao được thừa hưởng truyền thống cách mạng của cha anh, tiếp thu được tinh hoa của người đi trước, nếu được bồi dưỡng, rèn luyện thì sẽ là một nguồn cán bộ rất tốt, trung thành với Đảng. Nhưng sự quan tâm, chăm lo của đồng chí chủ yếu là động viên, khuyến khích, định hướng để con em cán bộ có thêm động lực phấn đấu, hăng say công tác để khẳng định mình qua thực hiện các nhiệm vụ tổ chức giao phó, chứ không phải là thu vén, sắp xếp để các cháu thăng tiến “thần tốc”; riêng với con cháu, họ hàng mình, đồng chí lại rất nghiêm khắc, không dành sự ưu ái riêng.

Đọc vệt bài, tôi rất tâm đắc với phương pháp “quét cầu thang” của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh. Đại tướng Nguyễn Chí Thanh là vị tướng “sáng trong như ngọc một con người” của Đảng, quân đội và nhân dân ta. Theo tôi, trong giai đoạn hiện nay, tình hình trong nước, quốc tế đang đòi hỏi đội ngũ cán bộ cấp cao cần phải nêu gương theo đúng Quy định số 08/QĐi-TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII. Đặc biệt, phải coi trọng việc dạy dỗ, bảo ban con cháu trở thành người tốt, có tinh thần độc lập, tự chủ trong khởi nghiệp, lập thân.

Trung tướng Phùng Khắc Đăng, nguyên Phó chủ nhiệm Tổng cục Chính trị, nguyên Phó chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam:

Đề cao nguyên tắc tập trung dân chủ

Vệt bài “Vấn đề “hậu duệ”-nhìn từ góc độ văn hóa chính trị” đã cung cấp thông tin một cách hệ thống, giúp người đọc hiểu đầy đủ và sâu sắc hơn về vấn nạn “hậu duệ” trong CTCB-một lĩnh vực liên quan trực tiếp đến con người, xây dựng con người, xây dựng tổ chức. Từ trước đến nay, chúng ta đều có nhận thức rằng, cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng; cho nên, vấn đề này phải được xem là một nội dung trọng yếu cần khắc phục trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay.

Tôi cho rằng, giải pháp đồng bộ để khắc phục vấn đề “hậu duệ” là mỗi đảng viên và tổ chức đảng cần nghiêm túc thực hiện 8 nhóm nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu mà Nghị quyết Hội nghị Trung ương 7, khóa XII “về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ” đã đề ra. Tôi cũng rất chú ý đến hai đề xuất mà tác giả bài báo đã nêu: Mở rộng dân chủ trực tiếp và coi trọng thực hiện công tác chất vấn trong tổ chức đảng. Cả hai đề xuất đều nhằm mục đích nâng cao chất lượng thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ trong tổ chức và hoạt động của Đảng. Tất nhiên, đây là hai vấn đề lớn, đã được Đảng ta đề cập nhiều lần trong các kỳ đại hội cũng như các kỳ họp Trung ương trước đây. Muốn làm được, cần có quyết tâm chính trị rất lớn của Ban Chấp hành Trung ương, của mỗi cấp ủy để lãnh đạo, chỉ đạo làm bài bản, có những bước đi, cách làm phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh ở mỗi cấp bộ đảng.

Liên quan đến giải pháp mở rộng dân chủ, tăng cường sự minh bạch, công khai trong CTCB, vệt bài đã cập nhật nội dung rất sát với tinh thần Nghị quyết Hội nghị Trung ương 7, khóa XII. Đó là, “tiếp tục thực hiện chủ trương bầu trực tiếp bí thư tại đại hội đảng bộ các cấp ở những nơi có điều kiện; thực hiện nghiêm việc lựa chọn, bầu cử có số dư; ứng viên trước khi bổ nhiệm phải trình bày chương trình hành động và cam kết trách nhiệm thực hiện”; “mở rộng việc thi tuyển để bổ nhiệm cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp vụ, sở, phòng"... Riêng về việc hoạt động chất vấn trong Đảng, đây là vấn đề mới, cần nghiên cứu kỹ, lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ. 

PGS, TS Nguyễn Toàn Thắng, nguyên Viện trưởng Viện Văn hóa và Phát triển, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh:                            

Vệt bài giàu sức thuyết phục

Tôi thường không thích đọc các bài báo dài, cho nên xem Báo QĐND số ra ngày 26-3-2020 đăng bài 1 vệt bài “Vấn đề "hậu duệ"-nhìn từ góc độ văn hóa chính trị”, tôi thấy hơi ngại đọc, nhưng rồi tiêu đề "Phép thử” của chế độ" có sức thu hút, khiến tôi phải đọc.

Kết thúc bài 1, tác giả đã dẫn lời bình đến gai người của nhà kinh tế học Mỹ David Code về câu chuyện buồn của Liên Xô: “Đảng Cộng sản Liên xô là chính đảng duy nhất làm giàu trong tang lễ của chính mình”. Điều đó khiến tôi phải để tâm đọc tiếp hai bài tiếp theo với những tiêu đề ấn tượng: "Giải mã “con thủy quái Leviathan” và “Quét cầu thang” cần “bàn tay sạch”. Người đọc thấy sáng rõ hơn về nạn “hậu duệ” và nguy cơ của nó đối với chế độ ta.

Đúng là trước đây, Chủ tịch Hồ Chí Minh, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước và một thế hệ đông đảo cán bộ trưởng thành trong kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ đều rất trong sạch, liêm khiết, gương mẫu, cả đời phục vụ cách mạng. Nhưng khi đất nước hòa bình, thống nhất, không ít cán bộ lại “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, mưu cầu lợi ích cá nhân, chỉ lo vun vén cho nhà mình, lợi dụng kẽ hở trong CTCB để đưa con cháu, họ hàng vào những chức vụ quan trọng, tạo bè cánh, loại bỏ hoặc kiềm chế các cán bộ có năng lực nhưng không chịu nịnh nọt, a dua cùng ê kíp với họ. 

“Hậu duệ” ngày càng trở thành vấn đề nóng ở nước ta, là điểm yếu cốt tử trong CTCB những năm qua, đã được người dân đúc kết thành câu vè 10C-"Con cháu các cụ cả, các chú chiếu cố cho"… Vệt bài là tiếng nói sâu sắc, thuyết phục về quyết tâm chính trị của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta nhằm khắc phục những tiêu cực, yếu kém để xây dựng, chỉnh đốn Đảng ta ngày càng trong sạch, vững mạnh.

Thượng tá Nguyễn Hữu Thủy, Phó chủ nhiệm chính trị Bộ CHQS tỉnh Đồng Nai:

Thẩm định kỹ chất lượng cán bộ

Việc lựa chọn cán bộ phải thấm nhuần quan điểm “việc chọn người”, phải thực sự minh bạch, công tâm, khách quan, dân chủ. Nhưng thực tế thời gian qua cho thấy, ở một số địa phương vẫn còn tình trạng bổ nhiệm cán bộ “thần tốc”, chưa coi trọng yếu tố năng lực thực sự của cán bộ; còn tình trạng “nâng đỡ không trong sáng”, “cả họ làm quan”, bổ nhiệm người nhà đảm nhiệm các chức vụ, vị trí cán bộ tại các sở, ngành gây bức xúc trong dư luận. Hậu quả là, không ít cán bộ được nâng đỡ hoặc bổ nhiệm sai quy trình đã bị xử lý kỷ luật. Bài học nhỡn tiền ấy còn nguyên giá trị để cấp ủy, tổ chức đảng các cấp rút kinh nghiệm trong tiến hành CTCB. 

Hiện nay, chúng ta đang tiến hành đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội XIII của Đảng. Công tác nhân sự là vấn đề cốt lõi tác động trực tiếp đến thành công của đại hội. Hơn bao giờ hết, chúng ta càng thấm thía câu nói đầy tâm huyết của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc: “Chọn người tài chứ không chọn người nhà”. Trong bất cứ thời điểm nào, chỉ những người có tài, có đức mới xứng đáng gánh vác trọng trách, là "đầu tàu" dẫn dắt cơ quan, địa phương, đơn vị vượt qua khó khăn, hoàn thành tốt nhiệm vụ. Cho nên, việc chọn cán bộ không chỉ là trọng trách của Đảng mà còn là trách nhiệm của mỗi cán bộ, đảng viên và nhân dân trong phát hiện, giới thiệu, đề cử nhân sự cho đại hội theo đúng trình tự; đồng thời cấp ủy, cơ quan chức năng cần thẩm định kỹ nhân sự cán bộ để sớm khắc phục tình trạng giới thiệu người nhà, người quen; bổ nhiệm nhân sự thiếu minh bạch, không bảo đảm chất lượng nhằm ngăn ngừa những hậu quả đáng tiếc về sau.

Trung tá, TS Hà Sơn Thái, giảng viên Học viện Chính trị:

Phải thực hiện nghiêm chữ "chính"

Tôi rất đồng tình, đánh giá cao cách tiếp cận và giải quyết vấn đề của tác giả trong vệt bài “Vấn đề “hậu duệ”-nhìn từ góc độ văn hóa chính trị”. Đặt vấn đề "hậu duệ” ở góc độ văn hóa chính trị tức là tác giả muốn tiếp cận theo hướng "thấu lý, đạt tình" chứ không chỉ đặt nặng vấn đề nguyên tắc, điều lệ. Rất tự nhiên, loạt bài cho thấy sự cần thiết phải nâng tầm văn hóa lãnh đạo cho đội ngũ cán bộ, thông qua việc thực hành nghiêm chữ "chính" là việc làm cấp bách hiện nay.

Trong bài Đời sống mới viết ngày 20-3-1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Chính-mình là người làm việc công, phải có công tâm, công đức. Chớ đem của công dùng vào việc tư. Chớ đem người tư làm việc công. Việc gì cũng phải công bình, chính trực, không nên vì tư ân, tư huệ, hoặc tư thù, tư oán. Mình có quyền dùng người thì phải dùng những người có tài năng, làm được việc. Chớ vì bà con bầu bạn, mà kéo vào chức nọ chức kia. Chớ vì sợ mất địa vị mà dìm những kẻ có tài năng hơn mình. Phải trung thành với Chính phủ, với đồng bào. Chớ lên mặt làm quan cách mệnh”.

Lãnh đạo có văn hóa là phải thực hành nghiêm chữ "chính". Muốn vậy phải kiên quyết tẩy trừ óc địa phương và các chứng bệnh chủ nghĩa cá nhân. Thêm nữa, phải tiếp tục kiên quyết đấu tranh với những biến thể nguy hiểm của vấn đề "hậu duệ", như việc dùng doanh nghiệp "chạy chức" cho "con ông cháu cha", hay việc "gửi gắm" tinh vi theo kiểu "A gửi B, B gửi C, C gửi A"... Phải kiên quyết xử lý những "hậu duệ" có "quan lộ thần tốc", bởi “nuôi cọp, sẽ bị cọp cắn” như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Hội nghị Trung ương 4, khóa II ngày 25-1-1953.                                                             

Đồng chí Nguyễn Văn Dương, Phó bí thư Đảng ủy xã Ia O (Ia Grai, Gia Lai):

Nêu gương thì đồng bào mới tin

Tôi rất đồng tình với tác giả khi xác định giải pháp đột phá trong khắc phục vấn đề "hậu duệ" là vận hành phương pháp "quét cầu thang". Thực tiễn ở Đảng bộ xã Ia O cho thấy, việc nêu gương của cán bộ chủ trì có ý nghĩa quyết định đến chất lượng, hiệu quả thực hiện nghị quyết của Đảng ủy. Là xã biên giới, cán bộ chủ trì của xã phải tiên phong bám thôn, bám làng không kể ngày đêm để tuyên truyền, bồi dưỡng, giúp đỡ, vận động đồng bào thực hiện các nghị quyết của Đảng, làm công tác phát triển Đảng. Nhờ đó, từ năm 2012 đến nay, Đảng ủy xã Ia O đã kết nạp 82 đảng viên, trong đó 55 đảng viên là người dân tộc thiểu số; tỷ lệ cán bộ trẻ chiếm gần 70%, không để xảy ra tình trạng "chi bộ, đảng ủy dòng họ".

Trước mặt đồng bào, hai chữ "cán bộ" chưa đủ thuyết phục mà phải miệng nói tay làm, làm có hiệu quả rồi hướng dẫn, chỉ bảo tận tình thì đồng bào mới tin theo, làm theo.

Thiếu tướng Nguyễn Khắc Ngọ, nguyên Phó cục trưởng Cục Tuyên huấn, Tổng cục Chính trị:

Gột rửa tư duy “hậu duệ”

Vệt bài của tác giả Nguyễn Hồng Hải rất thời sự, bàn đến vấn đề đã và đang được toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta quan tâm. Chúng ta đang tổ chức đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội XIII của Đảng, vấn đề nhân sự cho nhiệm kỳ tới là mấu chốt của các vấn đề mấu chốt. Lâu nay, trong hàng ngũ công bộc của dân, có một bộ phận không nhỏ được cơ cấu, sắp xếp cho con em, họ hàng… gọi chung là “hậu duệ” của những người có chức trọng, quyền cao. Lòng tin suy giảm, bộ máy ì ạch, chất lượng nguồn nhân lực khó cải thiện… một phần chính là do hậu quả của tình trạng “hậu duệ” trong hệ thống chính trị các cấp.

Rất đáng mừng khi chúng ta thấy rõ sự chuyển biến tích cực trong thời gian qua. Đặc biệt, từ khi triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII), hàng loạt cán bộ ở nhiều bộ, ngành, địa phương vi phạm nguyên tắc đã bị xử lý nghiêm khắc, nặng thì truy tố, cách chức, khai trừ khỏi Đảng, nhẹ thì cũng chịu các hình thức kỷ luật. Với tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước: “Ai trót nhúng chàm rồi thì tự gột rửa đi”, việc xử lý nghiêm minh những cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu vi phạm đã có tác dụng răn đe, cảnh tỉnh trong toàn Đảng và cả hệ thống chính trị. Đây là cơ sở tạo môi trường cho những “bàn tay sạch” thực hiện sứ mệnh “quét cầu thang”. Chúng tôi mong muốn Báo Quân đội nhân dân tiếp tục có những vệt bài chuyên sâu, thuyết phục để góp phần tăng cường sức chiến đấu trong Đảng, gột rửa dần tiến tới đẩy lùi tư duy “hậu duệ” trong CTCB.