Và xác định “đổi mới căn bản và toàn diện GD-ĐT, phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao”(2) là một trong ba đột phá chiến lược để phát triển đất nước. Thực hiện quan điểm và đột phá chiến lược này, cần phải tiến hành đồng bộ nhiều nhiệm vụ, giải pháp như: Đổi mới mạnh mẽ mục tiêu giáo dục theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học; hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc phòng; đổi mới căn bản công tác quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục; đổi mới chính sách, cơ chế tài chính; nâng cao chất lượng, hiệu quả nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, đặc biệt là khoa học giáo dục và khoa học quản lý. Đây là bước phát triển quan trọng về tư duy lý luận và quan điểm về giáo dục, đào tạo của Đảng ta, đào tạo nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao trong quân đội.
Học viên hệ đào tạo chính ủy trung, sư đoàn tại Học viện Chính trị trao đổi trước giờ lên lớp. Anh: Tuấn Việt.
Học viện Quốc phòng là trung tâm đào tạo, bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh (QPAN) cho cán bộ cao cấp của Đảng, Nhà nước, lực lượng vũ trang (LLVT) diện Trung ương quản lý; đào tạo cán bộ chiến dịch, chiến lược; đào tạo quốc tế; trung tâm nghiên cứu khoa học quốc phòng, quân sự, nghệ thuật quân sự hàng đầu của quân đội và của quốc gia. Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện Quốc phòng đã quán triệt sâu sắc, cụ thể hóa các chủ trương, quan điểm, nghị quyết, chỉ thị, chiến lược, đề án của Đảng, Nhà nước về GD-ĐT; có nhiều chủ trương, giải pháp triển khai thực hiện phù hợp với đặc thù của học viện và đạt được nhiều kết quả quan trọng. Chất lượng GD-ĐT có nhiều chuyển biến tiến bộ, góp phần quan trọng vào sự nghiệp đào tạo, bồi dưỡng cán bộ chiến dịch, chiến lược, cán bộ cao cấp của Đảng, Nhà nước, lực lượng vũ trang; đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng học viện, xây dựng LLVT, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Bước vào thời kỳ mới, tình hình thế giới thay đổi nhanh chóng, diễn biến rất phức tạp, khó lường, nhưng hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn. Tình hình chính trị-xã hội trong nước ổn định; kinh tế tiếp tục tăng trưởng; an sinh xã hội ngày càng được cải thiện; QPAN được củng cố, tăng cường; quan hệ đối ngoại được mở rộng, tạo nên thế và lực, sức mạnh tổng hợp của đất nước tăng lên, vị thế, uy tín quốc tế của Việt Nam ngày càng được nâng cao. Đây là những tiền đề quan trọng để thực hiện nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tuy nhiên, bốn nguy cơ mà Đảng ta đã chỉ ra vẫn tồn tại; bảo vệ chủ quyền biển, đảo đứng trước nhiều khó khăn, thách thức lớn; tình hình chính trị-xã hội ở một số địa bàn còn tiềm ẩn nguy cơ mất ổn định. Nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc thời kỳ mới đặt ra những yêu cầu mới ngày càng cao, nhất là trong điều kiện quân đội đang điều chỉnh tổ chức, lực lượng và có sự chuyển tiếp thế hệ cán bộ chủ trì cấp chiến dịch, chiến lược; năng lực tham mưu, lãnh đạo, quản lý, chỉ huy ở các cấp có mặt còn hạn chế.
Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ thời kỳ mới, Học viện Quốc phòng xác định nâng cao chất lượng huấn luyện đào tạo là một trong ba đột phá, trong đó, tập trung vào thực hiện những nội dung chủ yếu sau:
Một là, tiếp tục quán triệt sâu sắc Nghị quyết Đại hội XII của Đảng và Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ X; các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, nhất là Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) về đổi mới căn bản và toàn diện GD-ĐT, phát triển nguồn nhân lực; Nghị quyết 765-NQ/QUTW ngày 20-12-2012 của Quân ủy Trung ương về "Nâng cao chất lượng huấn luyện giai đoạn 2013-2020 và những năm tiếp theo"; thực hiện có hiệu quả chiến lược phát triển GD-ĐT trong quân đội giai đoạn 2011-2020; triển khai thực hiện đồng bộ, toàn diện các biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo để nâng cao chất lượng huấn luyện đào tạo, trọng tâm là đào tạo cán bộ cấp chiến dịch, chiến lược, bồi dưỡng kiến thức QPAN và đào tạo sau đại học; bảo đảm đội ngũ cán bộ chiến dịch, chiến lược có bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức cách mạng trong sáng, hiểu biết sâu sắc, toàn diện và có năng lực tham gia hoạch định, tổ chức thực hiện thắng lợi đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước, các chiến lược, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc cùng có nhiệm vụ khác trong phạm vi, quyền hạn. Đồng thời, có khả năng đảm nhiệm thực hiện tốt các chức vụ lãnh đạo, chỉ huy cơ quan, đơn vị cấp chiến dịch, chiến lược và phát triển đảm nhiệm các trọng trách cao hơn, đáp ứng sự phát triển của nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN trong tình hình mới.
Hai là, bám sát sự phát triển của lý luận và thực tiễn, tiếp tục đổi mới toàn diện hệ thống chương trình, nội dung, phương pháp GD-ĐT cho các đối tượng trên cơ sở vừa sáng tạo, vừa phù hợp với nguyên lý cơ bản của khoa học giáo dục hiện đại. Tập trung xây dựng chương trình chuẩn cho từng đối tượng đào tạo, sát với chức trách, nhiệm vụ, cương vị thực tế, đáp ứng mục tiêu, yêu cầu đào tạo của học viện; bảo đảm tỷ lệ cân đối chương trình, nội dung giữa khoa học nghệ thuật quân sự và khoa học xã hội nhân văn quân sự cấp chiến dịch, chiến lược, các kiến thức kinh tế, văn hóa, xã hội theo tiêu chí cán bộ cao cấp của Đảng, Nhà nước và LLVT nhân dân. Phân chia hợp lý thời gian nghiên cứu lý luận, huấn luyện thực hành, thời gian tự học, tự nghiên cứu và nghiên cứu thực tế của học viên. Đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy học theo hướng vận dụng phương pháp dạy-học tích cực. Đề cao vao trò tổ chức, chỉ đạo, hướng dẫn, điều khiển của giảng viên; phát huy cao độ vai trò chủ thể tích cực, sáng tạo trong hoạt động nhận thức, chiếm lĩnh tri thức của học viên. Khuyến khích học viên tư duy độc lập sáng tạo, độc lập giải quyết vấn đề học tập, xử trí các tình huống tầm chiến dịch, chiến lược trong nội dung bài học và trong thực tiễn; cả trên lĩnh vực quân sự, QPAN và trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội. Thường xuyên rút kinh nghiệm để thống nhất chương trình, nội dung, phương pháp GD-ĐT. Học viện quan tâm đúng mức việc đổi mới, tăng cường trang thiết bị, phương tiện dạy học hiện đại như: Hệ thống giảng đường, phòng học chuyên dùng, trung tâm thông tin, trung tâm mô phỏng tác chiến chiến dịch, chiến lược phục vụ ngày càng tốt hơn nhiệm vụ GD-ĐT. Đồng thời, tích cực đổi mới, nâng cao chất lượng công tác quản lý, kiểm tra, thanh tra, bảo đảm chất lượng huấn luyện, đào tạo; đổi mới căn bản đánh giá kết quả huấn luyện bảo đảm khách quan, phù hợp với từng đối tượng học viên.
Ba là, đổi mới GD-ĐT gắn với nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học. Đây là đòi hỏi khách quan trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chính trị trung tâm của Học viện Quốc phòng. Tiếp tục đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu khoa học quốc phòng, quân sự, nghệ thuật quân sự và khoa học xã hội nhân văn quân sự đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ GD-ĐT. Tập trung nghiên cứu, quán triệt sâu sắc các nghị quyết của Đảng, nhất là Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về "Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới", Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, các nghị quyết của Quân ủy Trung ương, nắm chắc mục tiêu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới. Dự báo kịp thời, chính xác tình hình thế giới, khu vực và trong nước, các nguy cơ, thách thức đến quân sự, quốc phòng; các loại hình, phương thức, thủ đoạn gây hấn, tạo cớ phát động chiến tranh, xung đột vũ trang, bạo loạn vũ trang, ly khai có thể xảy ra và các giải pháp ngăn ngừa, đối phó. Tiếp tục nghiên cứu phát triển khoa học quốc phòng, quân sự, nghệ thuật quân sự Việt Nam làm cơ sở để đổi mới chương trình, nội dung huấn luyện, đào tạo theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, phù hợp với đối tượng đào tạo ở tầm chiến dịch, chiến lược và đào tạo chính khách. Quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao chất lượng nghiên cứu các đề tài, biên soạn giáo trình, tài liệu; cập nhật, bổ sung những vấn đề mới vào tài liệu, giáo trình giảng dạy, huấn luyện thường xuyên không những ở Học viện Quốc phòng, mà ở cả các học viện, nhà trường, đơn vị trong toàn quân. Tích cực ứng dụng kết quả nghiên cứu khoa học vào GD-ĐT. Chương trình, nội dung mới phải bảo đảm học viên khi ra trường có phẩm chất tốt, bản lĩnh chính trị vững vàng, năng lực tư duy và năng lực chỉ đạo thực tiễn tầm chiến dịch, chiến lược, hoàn thành tốt nhiệm vụ, chức trách được giao, có tiềm năng phát triển lâu dài và đảm nhiệm được các cương vị cao hơn trong quân đội, cơ quan, Đảng và Nhà nước.
Bốn là, coi trọng xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, giảng viên có số lượng hợp lý và chất lượng cao. Đây là lực lượng quyết định chất lượng GD-ĐT, là động lực trực tiếp thúc đẩy hoàn thành nhiệm vụ chính trị và sự phát triển toàn diện của học viện. Do đó, để xây dựng được đội ngũ cán bộ, giảng viên đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, phải xây dựng các tiêu chí tuyển chọn giảng viên, phù hợp với điều kiện đặc thù với từng cơ quan, khoa đào tạo; xây dựng cơ chế, chính sách để thu hút cán bộ trong toàn quân về học viện làm giảng viên. Thường xuyên đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, giảng viên có tư duy chiến dịch, chiến lược, có trình độ kiến thức tổng hợp, năng lực thực tiễn, kinh nghiệm lãnh đạo, chỉ huy và trình độ sư phạm phù hợp với đối tượng và mục tiêu đào tạo. Học viện có cơ chế phù hợp khuyến khích, động viên cán bộ, giảng viên tự học tập, tự nghiên cứu nâng cao trình độ, năng lực toàn diện, nhất là năng lực sư phạm chuyên ngành đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Học viện quan tâm đúng mức tới xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, nhất là cán bộ của cơ quan huấn luyện đào tạo, cơ quan khảo thí và bảo đảm chất lượng giáo dục. Bảo đảm cho lực lượng này có đủ phẩm chất, năng lực tham mưu, đề xuất xây dựng chương trình, kế hoạch, là trung tâm hiệp đồng, điều hành và bảo đảm chất lượng giáo dục đào tạo của học viện. Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ công tác quy hoạch, xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ khoa học đầu ngành gắn với xây dựng đội ngũ giảng viên có trình độ cao, có tâm, có tầm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ nghiên cứu khoa học, huấn luyện đào tạo tầm chiến dịch, chiến lược ở học viện. Đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng, phát triển, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ khoa học gắn với xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên. Tích cực bồi dưỡng, rèn luyện nâng cao năng lực, phương pháp nghiên cứu khoa học cho cán bộ, giảng viên, nhất là đội ngũ giảng viên trẻ. Lấy việc bồi dưỡng, rèn luyện giảng viên thông qua hoạt động nghiên cứu khoa học, lấy kết quả nghiên cứu khoa học cùng với chất lượng giảng dạy làm tiêu chí, thước đo chính để đánh giá phẩm chất, năng lực của cán bộ, giảng viên. Tập trung nâng cao cả về kiến thức, phẩm chất, năng lực và phương pháp, tác phong công tác cho cán bộ, giảng viên có năng lực lãnh đạo, chỉ huy tầm chiến dịch, chiến lược, trở thành các nhà khoa học, chuyên gia giỏi về GD-ĐT ở Học viện Quốc phòng.
Năm là, tiếp tục mở rộng và tăng cường liên kết, hợp tác đào tạo để huy động tổng hợp các nguồn lực đổi mới, nâng cao chất lượng GD-ĐT. Đây cũng là xu thế tất yếu của một nền giáo dục hiện đại và phù hợp với đặc điểm nhiệm vụ GD-ĐT của Học viện Quốc phòng. Do đó, học viện xác định phải tiếp tục mở rộng, tăng cường liên kết, hợp tác đào tạo trong phạm vi cho phép. Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, bộ, ngành, đơn vị trong và ngoài quân đội; tổ chức giới thiệu các chuyên đề, cung cấp thông tin bổ trợ cho các lớp học viên, nhất là các lớp bồi dưỡng kiến thức QPAN, đào tạo cán bộ cấp chiến dịch, chiến lược. Thông qua đó, học viên liên hệ lý luận với thực tiễn, mở rộng và nâng tầm tư duy lên trình độ cao hơn.
Đổi mới căn bản và toàn diện GD-ĐT, phát triển nguồn nhân lực là đột phá chiến lược được Đảng, Nhà nước ta. Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng GD-ĐT là yêu cầu khách quan, là một trong ba đột phá, là động lực thúc đẩy sự phát triển không ngừng của Học viện Quốc phòng. Tổ chức quán triệt sâu sắc, triển khai thực hiện hiệu quả, thiết thực Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, trong đó có nội dung đổi mới căn bản và toàn diện GD-ĐT, góp phần quan trọng xây dựng Học viện Quốc phòng vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ thời kỳ mới.
Trung tướng BÙI VĂN TÂM
Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Học viện Quốc phòng
(1), (2): Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr.114, 218.