Biến đổi khí hậu, nước biển dâng, nắng hạn, xâm nhập mặn và bão lũ, chưa năm nào dân ta phải gánh chịu lắm thứ thiên tai nặng nề trên hầu khắp cả nước đến thế. Cùng với thiên tai là nhân tai từ sự thiếu hiểu biết, thiếu trách nhiệm, từ cung cách làm ăn xô bồ, cũ kỹ, từ cuộc sống ganh đua của con người. Nhưng cũng chính trong gian khó, nhiễu nhương, tai họa lại ấm lên những tấm lòng vì nước, vì dân, lại sáng lên những cách nhìn mới về thực trạng đất nước và sôi động những hành động để đổi thay. Ngay khi thảm họa xả thải gây ô nhiễm môi trường biển xảy ra, các cơ quan ban ngành, các cán bộ, đảng viên từ Trung ương đến địa phương đã có mặt kịp thời giúp dân ổn định cuộc sống đồng thời làm rõ những nguyên nhân và những tác động tiêu cực gần xa về nhiều mặt nơi dải đất Bắc miền Trung vốn đã chồng chất khó khăn. Không biết bao nhiêu thứ công việc để rồi từng gia đình đã có gạo, tiền hỗ trợ, đền bù, rồi chuyển đổi ngành nghề, công ăn việc làm. Người có khả năng được ưu tiên tuyển dụng, học hành và làm nghề cả trong nước, ngoài nước. Thuyền cũ được mua lại, nhà có điều kiện được đầu tư, hỗ trợ để đóng tàu mới đánh bắt biển xa…
Cuối năm, tôi có dịp qua “miệt thứ” Gò Quao, U Minh Thượng. Mùa này đã là vụ lúa thứ hai sau đợt hạn hán, nước biển mặn tràn vào hồi đầu năm, lúa lại xanh ngút ngát. Người dân ở đây kể có qua thiên tai mới rõ những lời khuyến cáo về lịch nông vụ là đúng. Năm nay sẽ không gieo sạ vào dịp đầu năm. “Thế còn nước ăn thì sao?”. “Thôn làng đều có giếng nước ngầm. Nơi nào, nhà nào thiếu thì có ô tô chở nước ngọt đến hoặc bà con san sẻ cho nhau”. Câu chuyện trên chuyến phà qua con sông Ba Tàu làm tôi nhớ đến chuyện bà cụ ở Bến Tre mời gọi mọi người đến chia nguồn nước ngọt riêng có nhà mình trong những ngày khô hạn ấy. Lại nhớ chuyện người dân Hà Tĩnh nói với đoàn cứu trợ: “Tôi đã nhận rồi, để phần người khác”. Rồi những chuyện các cụ già, em nhỏ ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh gom góp số tiền ít ỏi hay quần áo vật dụng đồ chơi đem đến các điểm cứu trợ hay góp với nhà trường để giúp đỡ người dân và trẻ em miền núi khó khăn và những nơi bị lũ lụt. Ngay quanh tôi, có những tốp anh chị em vẫn ngày ngày nấu nồi cháo tình thương cho người bệnh, người nghèo, thu gom quần áo, sách vở, gạo thực phẩm đưa lên vùng cao, lập tủ quần áo cho và nhận từ thiện đặt giữa phố phường. Lại có nhóm bạn bày cách làm ăn cho người nghèo Hà Tĩnh rồi giúp họ tiêu thụ sản phẩm nơi thị thành… Bình dị, tự nhiên và vô tư, muôn vàn mạch ngầm li ti của cuộc sống cứ vậy làm nên sự cố kết vững vàng của cả dân tộc.
*
* *
Cứ trung bình hơn 4 phút lại có một doanh nghiệp mới ra đời để năm 2016 cả nước đạt con số kỷ lục 110.100 doanh nghiệp mới thành lập cùng 26.689 doanh nghiệp trở lại hoạt động. Tất nhiên cũng có 60.667 doanh nghiệp tạm ngừng trong năm. Việc thành lập, rồi ngừng và trở lại là chuyện bình thường trong đời sống kinh tế nhưng khi con số hơn 4 phút lại có một doanh nghiệp mới ra đời rõ ràng đã nói lên một nhịp điệu mới sôi động. Đặc biệt nó càng có ý nghĩa trong hoàn cảnh nhiều ngành, nhiều hoạt động kinh tế suy giảm trong những năm qua cùng những khó khăn nhiều mặt mà đất nước phải đương đầu trong năm 2016 như thiên tai, giá dầu đi xuống, nhiều mặt hàng xuất khẩu giảm. Có gì đằng sau con số kỷ lục này nếu không phải là những nỗ lực của Đảng, Nhà nước cùng toàn dân trong xây dựng, giữ gìn sự ổn định chính trị-xã hội và cải thiện môi trường đầu tư để điều kiện và niềm tin kinh doanh được mở ra và nhân lên.
Một con số kỷ lục khác là hơn 10 triệu lượt khách du lịch quốc tế đến Việt Nam trong năm, tăng hẳn 25% so với năm trước. Cùng đó là 62 triệu lượt khách du lịch trong nước. Dân ta ngày mỗi đi du lịch nhiều hơn, người nước ngoài từ khắp các chân trời Đông Tây Nam Bắc đổ đến đây ngày mỗi đông hơn. Đó là kết quả của những bước cải tiến cung cách làm ăn của các cấp chính quyền, ngành du lịch và các ngành liên quan từ an ninh, giao thông, văn hóa, đến xây dựng, công thương… Đó cũng là điều mong đợi sau những hoạt động không mệt mỏi để tạo môi trường quốc tế hòa bình thuận lợi cho làm ăn, phát triển, nâng cao đời sống nhân dân. Không ngẫu nhiên trong năm số khách du lịch đến từ những nước châu Á gần ta tăng vọt. Khách Trung Quốc tăng đến 51% với số lượng 2,5 triệu lượt người, khách Hàn Quốc tăng 38,7% với 1,54 triệu lượt khách Nhật Bản tăng 10,3% với 0,74 triệu lượt. Ấy là chưa kể các gia đình Việt Nam khá giả đều có thể đi du lịch nhiều nước trên thế giới.
Một không khí làm ăn vui sống một trào lưu, một môi trường khởi nghiệp đang tràn lên sôi động. Luồng gió mới từ Đại hội XII của Đảng đã thổi đến mọi ngõ ngách cuộc sống. Từng ngày, từng ngày những thông tin về sự quan tâm của lãnh đạo các cấp, các ngành đến số phận những doanh nghiệp, người dân, những công trình, những hoạt động kinh tế, xã hội, văn hóa làm phấn chấn lòng dân. Những rào cản, mặt trái, những mảng tối kìm hãm sự phát triển của đất nước được nhận diện rõ hơn. Nhận diện để phải thay đổi, phải hành động để đổi mới. Sức mạnh của guồng máy xã hội đã tạo nên sức công phá mới vào những bức tường lợi ích nhóm, những căn bệnh quan liêu, tham nhũng, lãng phí, những lề lối làm ăn cũ kỹ, trì trệ, bảo thủ cùng thói thờ ơ vô cảm, lối sống vị kỷ, nguy cơ "tự chuyển hóa" trong cán bộ và nhân dân. Những biện pháp quyết liệt được thực hiện để vừa bảo vệ môi trường vừa phát triển kinh tế, vừa chăm lo an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo, vừa mở đường cho những nhân tố mới trong giáo dục, y tế, văn hóa, khoa học công nghệ đổi mới đi lên.
*
* *
Quyết tâm từ Đảng truyền đến bộ máy Nhà nước, truyền đến nhân dân đã khơi lên những nỗ lực sáng tạo, tạo nên những chuyển biến đáng khích lệ. Cuộc tấn công đẩy lùi thực phẩm bẩn đã đạt được bước tiến cả trong những người nuôi trồng, chế biến đến thương nhân, nhà quản lý. Nông thôn, nông nghiệp, nông dân được nhìn nhận với con mắt mới vừa nghĩa tình vừa khoa học và thiết thực để chuyển đổi cơ cấu, giống má, mùa vụ nhằm lợi ích kinh tế cao hơn. Đồng thời với nhận thức mới là sự vào cuộc của nhiều loại hình doanh nghiệp, cả doanh nghiệp mới khởi sự, doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp nước ngoài… Không chỉ làm ăn, nhiều mặt của cuộc sống văn hóa tinh thần của nhân dân được quan tâm bằng những việc làm cụ thể. Lễ hội mọi miền, mọi dân tộc có sự tham gia của người dân quê hương bản quán với tư cách chủ nhân thực sự. Phố đi bộ, đường hoa, phố sách, chợ đêm, phố ẩm thực, đường tình yêu mở ra văn minh, trật tự và hấp dẫn hơn.
Khi những vấn đề của mỗi quê hương và đất nước được từng bước giải quyết khi thế làm chủ của người dân được tôn trọng, đề cao thì niềm hứng khởi trong xã hội được nhân lên át đi những tiêu cực, những cái xấu. Báo chí, điện thoại nóng, mạng thông tin liên kết Đảng, chính quyền với nhân dân nóng ấm lên với sự góp ý, phát hiện của dân. Người dân bình thường tự giác tham gia điều tiết giao thông, nhặt rác, giữ gìn môi trường. Các cô giáo vùng lũ tự tìm cách chở che, cứu đỡ học sinh. Anh lái xe dũng cảm và táo bạo dùng xe mình cứu xe khách trên dốc đứng…
Những gì thân thiết kết bện gắn bó giữa lòng dân với Đảng, với việc chung đất nước. Những gì đang mới dần lên trong cuộc sống cùng tiến trình tiếp tục đổi mới toàn diện đất nước. Đó chính là mạch nguồn cảm hứng lớn từ năm 2016 đưa chúng ta bước tới vượt lên những khó khăn gặt hái nhiều thành công trong năm mới 2017!
Tùy bút của MẠNH HÙNG