Bằng cách làm sáng tạo, ông góp công không nhỏ trong quảng bá văn hóa Việt Nam ra thế giới. Ông cho rằng, nếu văn hóa là ”sức mạnh mềm” của Việt Nam thì ẩm thực là một thứ ”vũ khí” của ngoại giao văn hóa. Nhân dịp Tết Nhâm Dần 2022, Đại sứ Phạm Sanh Châu chia sẻ nhiều câu chuyện "ngoại giao ẩm thực" với bạn đọc Báo Quân đội nhân dân.
Câu lạc bộ đại sứ ẩm thực
Phóng viên (PV): Nhiều lần giới thiệu ẩm thực Việt Nam với bạn bè quốc tế, những món ăn nào của chúng ta được người dân sở tại thích nhất, thưa ông?
Đại sứ Phạm Sanh Châu: Một số món ăn Việt Nam đã trở thành thương hiệu trên thế giới, được các đầu bếp nổi tiếng và các hãng truyền thông lớn xếp hạng, như: Phở, nem rán, chả giò, bún chả, chả cá... Nhiều bạn bè của chúng tôi khi được thưởng thức ẩm thực Việt đã rất thích thú với những nét đẹp văn hóa của nước ta, đặc biệt là các phong tục ngày Tết. Khi công tác tại Ấn Độ, điều tôi tâm đắc nhất là ở Đại sứ quán (ĐSQ) Việt Nam có một căng tin nhỏ để quảng bá đồ ăn Việt vào thứ sáu hằng tuần. Rất nhiều người Ấn Độ, cán bộ ngoại giao các nước tại New Delhi tới xếp hàng dài để được thưởng thức ẩm thực Việt mỗi tuần. Báo chí Ấn Độ cũng có nhiều bài viết về căng tin này.
PV: Được biết, ông là người đưa sáng kiến thành lập các câu lạc bộ (CLB) đại sứ ẩm thực. Từ đâu ông có ý tưởng này? Ông đánh giá thế nào về vai trò của ẩm thực trong ngoại giao văn hóa của Việt Nam?
Đại sứ Phạm Sanh Châu: Tôi nghĩ rằng có thể kết nối các mối quan hệ dễ dàng hơn thông qua ẩm thực. Cá nhân tôi cho rằng, ngoại giao văn hóa cần “vũ khí” để triển khai. Ẩm thực phải đóng vai trò hàng đầu, là “át chủ bài” trong ngoại giao văn hóa. Ngoài các giá trị về lòng yêu nước và phẩm chất đạo đức cao đẹp của người Việt thì ẩm thực Việt là cách thức dễ đi vào lòng người và dễ làm nhất. Chính vì vậy, tôi đưa sáng kiến thành lập CLB ẩm thực gồm khoảng 20 thành viên, đại diện cho các châu lục. CLB này hoạt động theo hình thức luân phiên tổ chức ăn trưa mỗi tháng để giới thiệu món ăn. Đây không chỉ là dịp để mỗi nước giới thiệu về ẩm thực hay cách thức nấu món ăn mà còn cả nền văn hóa, phong tục, tập quán của nước mình. Tôi rất may mắn khi là người thành lập CLB ẩm thực ĐSQ ở 3 nơi, gồm: Brussels (Bỉ), Hà Nội và New Delhi.
PV: Dưới góc nhìn của ông, ẩm thực Việt có những đặc trưng gì mà các quốc gia khác không có? Khi được mang ra thế giới, liệu chúng ta có phải thay đổi cho phù hợp?
Đại sứ Phạm Sanh Châu: Tôi không phải chuyên gia nhưng với tư cách một người hay trải nghiệm ẩm thực, tôi nhận thấy Việt Nam theo trường phái ẩm thực “thanh”, chủ yếu là các món luộc, hấp, chần... ít các món hầm, sốt; đồ khô riêng và canh riêng. Ngoài ra, ẩm thực Việt Nam thường cố gắng trung hòa ngũ vị, chú trọng giữ các vị tự nhiên của nguyên liệu nấu ăn như vị ngọt của thịt, rau, củ, quả. Khi mang ra thế giới thì ta cần điều chỉnh theo gu ẩm thực của từng nước. Đã sống nhiều năm tại châu Âu, tôi nhận thấy việc quảng bá ẩm thực Việt Nam ở châu Âu rất thuận lợi, chúng ta không cần điều chỉnh gì nhiều các món ăn.
Bạn bè thế giới mong muốn Việt Nam trở thành “bếp ăn của thế giới”
PV: Philip Kotler từng đưa ra lời khuyên, Việt Nam hãy trở thành “bếp ăn của thế giới”. Câu chuyện này đã hơn 10 năm. Là người nhiều năm làm việc trong ngành ngoại giao, theo ông, chúng ta đã làm được những gì? Trong tình hình hiện nay, liệu lời khuyên này có thực hiện được không?
Đại sứ Phạm Sanh Châu: Tôi nghĩ rằng trong hơn 10 năm qua, rất tiếc, chúng ta chưa làm được như những gì chúng ta mong muốn. Tuy nhiên, chúng ta có tiềm năng để trở thành “bếp ăn của thế giới”. Để thực hiện được điều này, chúng ta cần tổ chức hiệp hội những người yêu thích ẩm thực Việt Nam. Quan trọng nhất hiện nay là làm thế nào để có thể quảng bá ẩm thực Việt Nam ra thế giới.
PV: Từ kinh nghiệm của mình, theo ông, hoạt động quảng bá ẩm thực Việt Nam cần chú trọng điều gì để “phủ sóng” ở nhiều quốc gia trên thế giới?
Đại sứ Phạm Sanh Châu: Để quảng bá ẩm thực, tốt nhất ta cần lưu tâm đến các món ăn Việt Nam, nâng cao lòng tự hào dân tộc thông qua giới thiệu ẩm thực. Hiện Việt Nam có rất nhiều mặt hàng để giới thiệu, như: Quần áo, giày dép, hoa quả và thậm chí cả điện thoại sản xuất tại Việt Nam, nhưng ẩm thực là mặt hàng được bạn bè nước ngoài quan tâm nhiều nhất. Do đó, điều quan trọng nhất là ta phải quảng bá được ẩm thực, huy động nguồn lực để quảng bá ẩm thực trở thành một chiến lược “ngoại giao ẩm thực” như chúng ta đã làm với mỹ thuật Việt Nam.
Muốn thành công, Việt Nam cần quan tâm quảng bá ẩm thực, có biện pháp thực hiện và phải gắn kết cộng đồng trong lĩnh vực ẩm thực. Quảng bá ẩm thực cần được coi là một nhiệm vụ chính trị thường xuyên nằm trong chiến dịch quảng bá hình ảnh Việt Nam và cần sự chung tay của các cơ quan, đoàn thể, hội đoàn, người Việt ở trong và ngoài nước. Theo tôi, ta cần tập trung huy động các ĐSQ, Tổng lãnh sự quán Việt Nam và bà con Việt kiều ở khắp nơi trên thế giới vào cuộc. Chúng ta cần tạo môi trường sinh hoạt ẩm thực, quảng bá một cách liên tục. Không chỉ món ăn mà còn giới thiệu ăn thế nào, ăn ở đâu, cách chế biến ra sao... Tại Bỉ, tôi đã thực hiện ý tưởng tập hợp tất cả nhà hàng lại để cùng quảng bá ẩm thực Việt. Hay tại Ấn Độ, chúng tôi cũng tập trung quảng bá thông qua căng tin của ĐSQ.
PV: Trân trọng cảm ơn ông!
HUY AN (thực hiện)