Ngày xưa gần, buổi tối, người trẻ thường hướng vào màn hình ti vi theo dõi cuộc thi “Sao mai điểm hẹn”, thi hoa hậu quốc tế…; bây giờ thì họ cầm iPhone, lướt facebook. Cách đây chưa lâu, bạn trẻ đi học và chọn nghề theo xu hướng, phong trào, xin việc thì chủ yếu dựa vào bố mẹ, người thân, chỉ cần có công việc ổn định; bây giờ, quan niệm và thực hành nghề nghiệp khác nhiều. Nơi nào tạo điều kiện phát huy năng lực, sở trường, đúng sở thích, trả lương cao là người trẻ đến “đầu quân”, không phân biệt công-tư.

Ngày xưa gần, các bạn trẻ đi học rất coi trọng vở sạch chữ đẹp, ghi đầy đủ từng lời của thầy; nay thì nhiều khi việc ghi âm, ghi hình và smartphone thay cho cuốn vở. Khi mời bạn bè dự đám cưới, sinh nhật, gặp mặt…, có khi không cần đến tận nơi gửi giấy mời, thiệp cưới, mà chỉ cần nhắn tin mời qua điện thoại, thậm chí, họ tự thiết kế thiệp mời rất bắt mắt gửi qua facebook.

leftcenterrightdel
Khoe sắc cùng hoa hướng dương tại Nghĩa Đàn (Nghệ An). Ảnh: Trọng Hải.

Thời đại @, không ít người tỏ ra bi quan, lo lắng, bởi “tuổi trẻ không siêng năng, già phải hối hận”. Một bộ phận người trẻ sa vào lối sống hưởng thụ, ham chơi, thích ăn diện, lười lao động, thậm chí sa ngã, mắc tệ nạn xã hội và vi phạm pháp luật.

Tuy nhiên, đó chỉ là góc nhìn hẹp, chưa thấy rừng xanh tươi đầy sức sống, bởi phần đông người trẻ vẫn bừng bừng sức sống, nỗ lực khởi nghiệp sáng tạo (startup); chăm chỉ đến các lớp học ngoại ngữ ban đêm, các lớp học nghề, dạy kỹ năng sống và tất nhiên là cả các rạp chiếu phim, các buổi vũ hội. Thi Toán học, Vật lý, Hóa học, Tin học quốc tế…, các bạn trẻ Việt Nam nhiều lần ở tốp đầu. Nơi quần đảo Trường Sa nhiều bão tố, nơi biên cương đồi núi trập trùng, gian khổ, vẫn hầu hết là các chiến sĩ trẻ luôn vững vàng tay súng. Những doanh nhân trẻ vận com lê làm việc, học hành với thời gian biểu rất chuẩn xác và khoa học, làm việc với đối tác nước ngoài không cần phiên dịch, hay các sĩ quan trẻ quân phục nghiêm trang, sóng đôi với những sinh viên trong tà áo dài thướt tha... cũng không còn là chuyện lạ. Người trẻ làm nên vẻ đẹp của thời họ sống.

Năm 1911, khi mới 21 tuổi, người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành, với chí lớn, đã từ Bến cảng Nhà Rồng lên tàu biển ra đi tìm đường cứu nước. Năm 1945, Người khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Các trí thức, văn nghệ sĩ trẻ tài năng thời bấy giờ, như: Tôn Thất Tùng, Đỗ Xuân Hợp, Phạm Ngọc Thạch, Tô Ngọc Vân, Trần Văn Cẩn, Huy Cận, Nguyễn Tuân... đã rời Hà Nội phồn hoa, vượt sông Hồng lên An toàn khu Việt Bắc tham gia kháng chiến, trong khi trước mặt là núi đèo heo hút, muỗi, vắt, sốt rét, đói cơm nhạt muối và bom đạn giặc Pháp... Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp khi mới 37 tuổi đã được phong quân hàm Đại tướng đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam; là nhà quân sự xuất sắc trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ chống xâm lược, thống nhất đất nước...

Nghe theo tiếng gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, có một thế hệ trí thức trẻ như Trần Đại Nghĩa, Lê Văn Thiêm, Đặng Văn Ngữ... từ bỏ cuộc sống sung sướng, từ bỏ phòng thí nghiệm ở nước ngoài trở về Tổ quốc, lên Chiến khu Việt Bắc làm cách mạng trong điều kiện chiến tranh gian khổ, thiếu thốn, nghèo nàn. Đặc biệt, trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, bao người trẻ đã Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước/ Mà lòng phơi phới dậy tương lai. Bom đạn, đèo cao, suối sâu, sốt rét ác tính, chất độc da cam..., cả tuổi thanh xuân của họ ở chiến trường. Hàng triệu người trẻ ra đi, chiến đấu anh dũng và không trở về. Họ đã làm nên chiến thắng vĩ đại, góp phần to lớn giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Tuổi trẻ hôm nay khát khao mang trí tuệ, sức trẻ để cống hiến, trong xu thế hội nhập quốc tế sâu rộng, với thế giới phẳng và cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 toàn cầu. Nhiều người trẻ trên dưới 30 tuổi được phong học hàm Giáo sư, Phó giáo sư. Thời kỹ thuật số và công nghiệp 4.0, càng rất cần những nhà khoa học trẻ, doanh nhân trẻ và cả những vị tướng trẻ!

Những người trẻ tài năng đã và đang làm cho đất nước thanh xuân hơn, như: Đào Xuân Hoàng, 36 tuổi, sáng tạo Chương trình Monkey Junior dạy tiếng Anh cho trẻ em, giành giải nhất Cuộc thi Sáng kiến toàn cầu tại Silicon Valey; Đinh Thị Hương Thảo, 20 tuổi, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội), giành Huy chương Vàng Olympic Vật lý quốc tế năm 2015, 2016; Đại úy Lê Kiếm Sơn, 33 tuổi, công tác tại Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Hà Tĩnh, đã tham gia hơn 10 chuyên án, vụ án lớn, lập thành tích đặc biệt xuất sắc, là một trong 10 Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu năm 2016… Họ đều là người trẻ sống có lý tưởng, có khát khao thành công và cống hiến. Nhà lý luận Belinsky nói rằng: “Tuổi trẻ không có lý tưởng giống như buổi sáng không có mặt trời”. Những “buổi sáng có mặt trời” không chỉ là những nhà khoa học trẻ, doanh nhân trẻ thành đạt, sĩ quan trẻ, sinh viên xuất sắc... mà còn là những chiến sĩ biên phòng, hải quân, cảnh sát biển... luôn vững vàng nơi "đầu sóng ngọn gió"; những thầy thuốc trẻ trực trong bệnh viện, đón Giao thừa bằng những ca mổ cấp cứu; những công nhân mỏ đón năm mới dưới hầm lò ở độ sâu hàng trăm mét... Họ đã và đang lặng thầm sống, làm việc, khát khao cống hiến, mang lại vẻ đẹp cho thời của họ!

Nhà văn SƯƠNG NGUYỆT MINH