Từ ngày giữ trọng trách là người đứng đầu chính quyền Thành phố mang tên Bác Hồ kính yêu vào cuối năm 2015, anh Tư đã có nhiều đổi mới về phong cách làm việc của đội ngũ cán bộ các cấp, mà anh là người luôn gương mẫu thực hiện. Một trong những dấu ấn đối với anh chị em báo giới là trước những quyết sách, chương trình hành động lớn của thành phố, anh đều tổ chức gặp gỡ các chuyên gia và lãnh đạo các cơ quan thông tấn, báo chí để tham khảo ý kiến. Anh bảo, mọi chủ trương, giải pháp của thành phố đều hướng đến mục tiêu phục vụ nhân dân, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho dân, xây dựng TP Hồ Chí Minh văn minh-hiện đại-nghĩa tình. Muốn vậy thì phải có sự đồng thuận, nhất trí cao của dân. Để dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra thì chủ trương, quyết sách của thành phố phải đến được với mọi tầng lớp nhân dân một cách nhanh chóng, toàn diện và triệt để. Lực lượng làm tốt nhất việc này không ai khác chính là báo chí.

Cuộc gặp gỡ hôm nay cũng không ngoài quan điểm nhất quán đó, nhưng có tính đặc biệt hơn, bởi nó diễn ra vào thời điểm cận Tết, ngoài công việc còn là những câu chuyện về cuộc sống, nghĩa tình anh em, đồng chí. Anh Tư Phong trao đổi với chúng tôi về chủ đề đang được thành phố và cả nước quan tâm. Sau khi có Nghị quyết của Quốc hội về việc áp dụng thí điểm những cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Hồ Chí Minh, cả hệ thống chính trị thành phố đang ráo riết triển khai các giải pháp khả thi thực hiện 7 chương trình đột phá mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ X đã đề ra. Xây dựng đô thị thông minh là chương trình trọng điểm. Mũi nhọn đột phá của chương trình là cuộc cách mạng công nghệ MEMS. MEMS được viết tắt từ thuật ngữ Micro Electro-Mechanical System, nghĩa là công nghệ vi mạch.

leftcenterrightdel
 Vẻ đẹp khang trang, hiện đại của TP Hồ Chí Minh hôm nay.  Ảnh: NGUYỄN TRUNG TRỰC.

Sau khi nghe Sở Khoa học và Công nghệ thành phố và Ban Quản lý khu công nghệ cao trình bày đề án, kế hoạch tổ chức Diễn đàn MEMS trong năm 2018 và những năm tiếp theo, anh Tư hỏi:

- Các nhà báo thấy vấn đề thế nào?

Chúng tôi nói với anh Tư rằng, việc đầu tư phát triển công nghệ hiện đại làm nền tảng cho xây dựng thành phố thông minh là chủ trương lớn, nhưng đi sâu tìm hiểu nội hàm của nó thì không phải nhà báo nào cũng hiểu cặn kẽ. Ngay cả công nghệ vi mạch, nhiều thuật ngữ khoa học đến bây giờ chúng tôi mới được nghe…

Anh Tư Phong nói:

 - Vấn đề là ở chỗ đó. Công nghệ MEMS không còn xa lạ với các nước tiên tiến trong châu lục và thế giới, nhưng ở ta, nó vẫn là một khái niệm khá mới mẻ. Tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc vào hiện đại hóa công nghệ vi mạch, làm nền tảng xây dựng thành phố thông minh là một cuộc cách mạng của thành phố trong bối cảnh hiện nay. Thành phố đã có cơ chế đặc thù rồi, phải làm ngay. Chần chừ là bỏ lỡ thời cơ. Chúng ta xây dựng lộ trình bài bản, cái nào cần, nằm trong khả năng thì phải mạnh dạn đi tắt đón đầu. Cái nào khó thì phải kêu gọi hợp tác đầu tư từ những nền công nghệ tiên tiến. Để người dân hiểu rõ và đồng thuận với chủ trương, vai trò công tác tuyên truyền rất quan trọng. Trong thành phố thông minh, mọi công dân đều được thụ hưởng những tiện ích của công nghệ, lấy công nghệ phục vụ nhân dân…

Khoa học công nghệ là lĩnh vực đòi hỏi phải nghiên cứu chuyên sâu mới hiểu rõ ngọn ngành. Ngay cả nhiều nhà báo còn chưa hiểu hết về cách mạng MEMS thì nói gì đến đại bộ phận người dân. Chúng tôi học được ở anh Tư phương pháp làm việc, đó là phải trình bày, diễn đạt, chuyển tải những chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước, Chính phủ… đến với nhân dân bằng cách làm dân dã, đơn giản, thuyết phục, dễ nghe, dễ hiểu. Con đường đưa tri thức từ bàn nghị sự, hội thảo, nghị quyết... đến với đời sống thường ngày của người dân phải thông qua "tương cà mắm muối...", đến từ bữa ăn, giấc ngủ của dân. Nói theo cách của anh Tư Phong là phải nói “nôm na” theo dân. Hàn lâm quá, cao siêu quá, dân sẽ khó tiếp thu. Mà đã khó tiếp thu thì sẽ khó để dân làm theo.

Cơ chế đặc thù là đòn bẩy, nhưng nó không phải là “đũa thần”. Vận dụng cơ chế đặc thù trong thực tiễn như thế nào mới là yếu tố quyết định. Đề án xây dựng thành phố thông minh xác định những mục tiêu, giải pháp rất cụ thể về thu hút đầu tư, phát triển hạ tầng giao thông, giải quyết căn bản vấn nạn ùn tắc giao thông, ngập lụt, ô nhiễm môi trường kênh, rạch; thúc đẩy khởi nghiệp với mục tiêu đến năm 2020, thành phố sẽ có 500.000 doanh nghiệp hoạt động hiệu quả; giải quyết việc làm, nâng cao dân trí... Công nghệ vi mạch sẽ can thiệp đến toàn bộ quy trình, công đoạn của những mục tiêu, giải pháp đó...

 2. Từ “đói” không còn tồn tại trong đời sống xã hội TP Hồ Chí Minh. Điều này không chỉ căn cứ vào kết quả thực hiện các tiêu chí xóa đói, giảm nghèo từ nhiều năm nay, mà là cái nhìn thực tế từ suy nghĩ, việc làm của người dân thành phố. Từ chủ trương xây dựng thành phố nghĩa tình, sợi dây xuyên suốt là khơi dậy trong cộng đồng tinh thần "tương thân tương ái". Phong trào thiện nguyện đã tỏa lan rộng khắp, hình thành nên hàng trăm mô hình thấm đẫm nhân văn ở khắp các quận, huyện, phường, xã, khu phố. Những thanh niên trong đội xe cứu nạn sẵn sàng lên đường 24/24 giờ, giúp đỡ những người bị tai nạn, hỏng xe trên mọi cung đường; những tổ phụ nữ nấu cơm từ thiện phát suất ăn miễn phí tặng bệnh nhân nghèo và người nhà của họ tại các bệnh viện; những bạn trẻ xung phong đến các khu định cư của người nghèo phổ cập tin học, dạy ngoại ngữ miễn phí cho dân; những quán cơm chỉ bán suất ăn với giá 2.000 đồng phục vụ dân nghèo... Đó là những hình ảnh thiện tâm trong thành phố nghĩa tình mà bạn có thể bắt gặp ở bất cứ đâu khi đến nơi đây.

Một trong những vị khách đặc biệt của quán cơm 2.000 đồng/suất là nguyên Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và phu nhân. Thỉnh thoảng, bác Tư Sang (tên gọi thân mật của nguyên Chủ tịch nước Trương Tấn Sang) cùng phu nhân lại đến quán cơm Nụ Cười tại quận 1, nằm trong chuỗi hệ thống quán cơm từ thiện ở thành phố, mua suất ăn 2.000 đồng cùng ăn với người nghèo. Mới đây, bác Tư Sang đã hỗ trợ quán cơm 50 triệu đồng, góp phần duy trì, nhân rộng mô hình từ thiện đậm nghĩa tình này. Việc làm gần gũi, nhân ái của bác Tư đã tạo sức lan tỏa mạnh mẽ, thu hút hàng nghìn "Mạnh thường quân" ủng hộ cho các chương trình vì người nghèo. Chỉ riêng dịp Tết Mậu Tuất này, thành phố đã huy động nguồn lực xã hội được gần 40 tỷ đồng chăm lo Tết cho người có công và người nghèo...

Văn minh-hiện đại là hướng đi tất yếu của thành phố đầu tàu. Rồi đây, trong môi trường đô thị thông minh, những hoạt động thủ công của con người sẽ dần được thay thế bằng công nghệ thông minh. Thao tác gõ bàn phím, nhấp chuột, miết ngón tay trên màn hình công nghệ... sẽ là phổ biến trong mọi hoạt động của đời sống cộng đồng. Nhưng cư dân thành phố không vì thế mà nhạt phai bản sắc, phong tục tập quán. Yếu tố nghĩa tình sẽ là chất keo kết dính phẩm giá, đạo đức con người. Nghĩa tình không phải là những thứ cao siêu, xa vời, mà nó hiện hữu thân thuộc trong bữa ăn, giấc ngủ hằng ngày. Mỗi bữa ăn cho người nghèo có giá 2.000 đồng nhưng chất lượng là của 30.000 đồng. Mâm cỗ Tết cho hộ nghèo chỉ vài trăm nghìn đồng nhưng giá trị thực là vài triệu đồng. Nghĩa tình không nằm ở những con số cơ học ấy mà nó được kết tinh từ suy nghĩ, việc làm nghĩa tình của mỗi người để làm sao ngày càng có nhiều những con số như thế...

PHAN TÙNG SƠN