Mòn mỏi chờ bản án

Tôi được mẹ ruột là bà Nguyễn Thị Hẹ (mất năm 2013) ủy quyền đề nghị được xem xét theo thủ tục giám đốc thẩm đối với Bản án hành chính phúc thẩm số 38/2012/HCPT ngày 29-11-2012 của Tòa phúc thẩm Tòa án Nhân dân (TAND) TP Hồ Chí Minh. Ngày 30-8-2014, gia đình tôi nhận được Kháng nghị giám đốc thẩm số 29/2014/KN-HC của TAND Tối cao. Nhưng từ ngày nhận được kháng nghị đến nay đã hết thời hạn theo quy định của pháp luật (3 năm), gia đình tôi vẫn chưa nhận được bản án theo thủ tục giám đốc thẩm. Việc chậm xét xử gây ra nhiều hệ lụy. Sự việc từ năm 2013, khi bà Đỗ Thị Sánh và bà Hoàng Thị Ánh Hồng đòi làm chủ và mở rộng con đường giữa vườn của gia đình tôi. Hộ bà Hồng và bà Sánh nhiều lần đe dọa và đánh anh em chúng tôi. Lần gần đây nhất, ngày 25-6-2017, họ ném mắm tôm vào gia đình tôi và buông lời thách thức. Chúng tôi rất mong các cơ quan tố tụng nêu cao tinh thần trách nhiệm, đôn đốc xét xử để công lý sớm được thực thi, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân. 

NGUYỄN THỊ LÊ (36/6/5 Nguyễn Thị Minh Khai, phường B’Lao, TP Bảo Lộc, tỉnh Lâm Đồng).

Án bị quá hạn do đâu?

Nguyên nhân các bản án để quá hạn một phần do nhiều vụ án có tính chất phức tạp, đông người tham gia tố tụng, trong khi số lượng cán bộ, thẩm phán chưa đủ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Mặt khác, một số quy định của pháp luật chưa đầy đủ, rõ ràng, chưa có hướng dẫn kịp thời nên còn nhiều quan điểm khác nhau về hướng giải quyết vụ án. Thêm vào đó, trong nhiều vụ án, tòa án vấp phải sự không hợp tác của đương sự, như: Không thực hiện nghĩa vụ cung cấp chứng cứ, không cung cấp địa chỉ mới của bị đơn hoặc người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan… Nhiều vụ phải chờ kết quả ủy thác, thu thập chứng cứ hoặc chờ kết quả giám định, định giá tài sản. Sự phối hợp của một số cơ quan, tổ chức trong việc cung cấp văn bản, tài liệu; tham gia hội đồng định giá, tham gia thẩm định tại chỗ, thực hiện giám định chưa tốt. Việc thực hiện ủy thác tư pháp ở nước ngoài thường gặp rất nhiều khó khăn và chậm có kết quả.

Về nguyên nhân chủ quan do thiếu sự kiểm tra, đôn đốc thực hiện công vụ của cán bộ, thẩm phán và chưa kịp thời đề ra những biện pháp khắc phục khi phát sinh án quá hạn ở địa phương, đơn vị mình. Mặt khác, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng xét xử của một số thẩm phán chưa cao. Quá trình giải quyết vụ án, nhiều thẩm phán thường lựa chọn những vụ đơn giản để giải quyết trước nhằm đạt chỉ tiêu công tác; những vụ án phức tạp thì chưa chủ động, tích cực để tìm biện pháp giải quyết vì ngại việc án bị hủy, sửa án, làm ảnh hưởng đến việc bổ nhiệm lại nên còn để án quá thời hạn xét xử. 

NGUYỄN THỊ TUẤN (nguyên Thẩm phán TAND Tối cao)

Lập kế hoạch giải quyết và áp dụng thông tin trong quản lý

Để không còn án quá hạn, thứ nhất, cần xác định trách nhiệm và có biện pháp xử lý đối với cá nhân thẩm phán cũng như chánh án TAND cấp tỉnh trong việc để các vụ án quá hạn do nguyên nhân chủ quan. Tuy nhiên, các giải pháp được thực hiện hay không và hiệu quả ra sao phụ thuộc vào chính những người làm công tác xét xử và cơ quan có trách nhiệm quản lý. Được biết, TAND tỉnh An Giang đã có cách làm hay trong khắc phục hạn chế trên và đẩy nhanh tiến độ cũng như chất lượng giải quyết án. Cụ thể, Chánh án TAND tỉnh An Giang yêu cầu mỗi thẩm phán phải lập kế hoạch giải quyết từng vụ án hết thời hạn chuẩn bị xét xử, án tạm đình chỉ và thường xuyên báo cáo tiến độ với cấp trên. Đồng thời áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành để lãnh đạo TAND tỉnh, huyện theo dõi kiểm tra tiến độ giải quyết án của đơn vị. Đến nay, TAND hai cấp ở An Giang đều có phần mềm theo dõi giải quyết án và hệ thống quản lý văn bản, điều hành, giúp lãnh đạo quản lý tốt và giúp cán bộ tòa án nhanh chóng nhận được những thông tin chỉ đạo. Thứ hai, cần nâng cao vai trò của Viện Kiểm sát Nhân dân. Bộ luật Tố tụng dân sự hiện hành quy định nguyên tắc Viện Kiểm sát Nhân dân "kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng dân sự”. Tuy nhiên, qua thực tiễn, khi tham gia các phiên tòa xét xử án dân sự, tôi thấy trong phần lớn các vụ án dân sự, kiểm sát viên phát biểu ý kiến của viện kiểm sát về việc tuân theo pháp luật trong quá trình giải quyết vụ việc dân sự đều đưa vấn đề vi phạm tố tụng về thời hạn. Để khắc phục vấn đề này, Viện Kiểm sát Nhân dân cần kiến nghị về vấn đề thời hạn ngay trong quá trình giải quyết vụ án chứ không chờ đến khi phát biểu ý kiến tại phiên tòa.

Luật sư ĐỖ VIẾT HẢI (Chủ tịch Công ty Luật Sự thật, Hà Nội)