APEC-Cơ chế hợp tác kinh tế hàng đầu khu vực

Từ 12 thành viên tới 59% GDP toàn cầu

Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) ra đời vào năm 1989 với 12 nền kinh tế thành viên, gồm: Australia, Brunei, Canada, Indonesia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia, New Zealand, Philippines, Singapore, Thái Lan và Hoa Kỳ. Qua bốn lần mở rộng vào các năm 1991 (với sự tham gia của Trung Quốc, Hồng Công-Trung Quốc và Đài Bắc-Trung Hoa), 1993 (Mexico và Papua New Guinea), 1994 (Chile) và 1998 (Peru, Nga và Việt Nam), APEC hiện gồm 21 nền kinh tế thành viên, với khoảng 2,8 tỷ dân, đóng góp 59% GDP và 49% thương mại toàn cầu.

Từ năm 1989 đến năm 1992, APEC tổ chức các cuộc đối thoại không chính thức ở cấp các quan chức cao cấp và cấp bộ trưởng. Năm 1993, theo sáng kiến của nguyên Tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton, APEC đã thống nhất tổ chức hội nghị đầu tiên của các nhà lãnh đạo kinh tế hằng năm nhằm xác lập các tầm nhìn và định hướng chiến lược cho hợp tác khu vực. 

Tuyên bố Seoul thông qua tại Hội nghị Bộ trưởng APEC lần thứ 3 năm 1991 đề ra 4 mục tiêu cơ bản của APEC là: Duy trì tăng trưởng và phát triển của khu vực, vì lợi ích chung của các nền kinh tế trong khu vực, góp phần vào tăng trưởng và phát triển chung của kinh tế thế giới; phát huy các kết quả tích cực đối với khu vực và nền kinh tế thế giới do sự phụ thuộc lẫn nhau ngày càng tăng về kinh tế tạo ra, khuyến khích các luồng hàng hoá, dịch vụ, vốn và công nghệ; phát triển và tăng cường hệ thống thương mại đa phương mở vì lợi ích của các nước châu Á-Thái Bình Dương và các nền kinh tế khác; cắt giảm những hàng rào cản trở việc trao đổi hàng hoá, dịch vụ và đầu tư giữa các thành viên phù hợp với các nguyên tắc của Hiệp định chung về thuế quan và thương mại (GATT)/Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) ở những lĩnh vực thích hợp và không làm tổn hại tới các nền kinh tế khác. Trong khi đó, năm 1994, các nhà lãnh đạo kinh tế APEC đã nhóm họp tại Bogor, Indonesia và thể hiện quyết tâm theo đuổi các mục tiêu tự do hoá thương mại và đầu tư vào năm 2010 đối với các thành viên phát triển, và vào năm 2020 đối với các thành viên đang phát triển, do tính đến trình độ phát triển khác nhau giữa các thành viên. Các mục tiêu đó được biết đến với tên gọi “Mục tiêu Bogor”, đã trở thành định hướng cho hợp tác APEC đến năm 2020. APEC hoạt động theo các nguyên tắc cơ bản là cùng có lợi, đồng thuận và tự nguyện.

HOÀNG VŨ