Trước đó là sự vi phạm nhức nhối ở lĩnh vực phim ảnh và xuất bản. Có khán giả vào rạp xem phim quay lại bằng điện thoại rồi tung lên mạng... Thế là nhà sản xuất bỏ ra hàng chục, hàng trăm tỷ đồng lại bị “ăn cắp” trắng trợn bởi một sự vô ý hoặc cố ý qua một livestream ngay trong một suất chiếu sớm. Các công ty lao động chân chính bằng mồ hôi nước mắt, bằng chính tài sản của mình lại dễ bị thua lỗ, thậm chí phá sản bởi không thể cạnh tranh với phim lậu, sách lậu…

Thời buổi công nghệ phát triển nên chỉ cần một chiếc điện thoại thông minh quay từ màn hình ti vi ở nhà riêng, từ màn chiếu trong rạp rồi tải lên YouTube, các trang web, diễn đàn… nhất là tính năng livestream của mạng xã hội Facebook thì tình hình càng trở nên trầm trọng, vì nó rất tiện dụng trong việc thu, phát trái phép rất nhiều chương trình ca nhạc, kịch, phim, truyền hình trực tiếp sự kiện văn hoá, thể thao... Có facebooker vì mục đích thu hút người xem tạo nhiều tương tác để bán quảng cáo thu lời bất chính; có người chỉ ngây thơ là để thể hiện, để “khoe”, “chia sẻ” với cộng đồng mạng; có ít bạn là sinh viên, như chúng ta thấy trả lời hồn nhiên trên truyền hình là không nghĩ thế là phạm luật...

Thực tế trên cho thấy, một bộ phận không nhỏ dân ta còn nhận thứ mơ hồ về pháp luật trong vấn đề quyền tác giả. Theo một tổ chức phần mềm doanh nghiệp thế giới thì nước ta nằm trong nhóm 20 nước có vi phạm bản quyền phần mềm cao với mức độ vi phạm lên tới 81%. Trong khi đó, chúng ta đã có Luật Sở hữu trí tuệ (2006) và Bộ luật Dân sự (2005) quy định chi tiết về quyền tác giả. Quyền tác giả, quyền sở hữu trí tuệ là những vấn đề mang tính quốc tế nên trong những phiên đàm phán gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) hay Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (sau đổi thành Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương)… những vấn đề này luôn được bàn bạc kỹ nhất, gay gắt và quyết liệt nhất. Nước ta đang trong giai đoạn đầu phát triển ngành công nghiệp văn hóa nên càng phải quan tâm, chú trọng, vì hội nhập sâu với quốc tế thì vấn đề bản quyền luôn ảnh hưởng trực tiếp đến hợp tác, sáng tạo của các bên.

Một nguyên nhân sâu xa từ góc nhìn lịch sử văn hóa chính là tâm lý tiểu nông tùy tiện còn rơi rớt lại. Văn minh nông nghiệp xưa cũ của người tiểu nông gắn chặt với cây lúa, nhánh khoai trên mảnh ruộng con con trong bốn mùa mưa nắng, giá rét đã tạo cho họ một nét ích kỷ chỉ quan tâm tới lợi ích mình, mặc kệ người khác Của mình thì giữ bo bo/ Của người thì để cho bò nó xơi; Của mình thì để của rể thì bòn; Giấy người nứa người tha hồ phết... Đến ngày hội nhập hôm nay, tính cách ấy là một trở lực lớn tác hại không nhỏ đến tiến trình công nghiệp hóa. Tiếp đến là tâm lý không quan tâm và không trọng pháp luật Một bồ cái lý không bằng một tý cái tình. Người ta hành xử theo thói quen cá nhân và cộng đồng nhỏ Phép vua thua lệ làng, mà không chú ý đến cái chung tổng thể là đất nước. Ở thời văn minh hiện đại sống và làm việc theo pháp luật thì nét tâm lý trên rõ ràng là lực cản...

Vấn đề vi phạm bản quyền, như đề cập ở trên thì không của riêng ai, riêng cơ quan nào mà của toàn xã hội, do vậy phải toàn xã hội vào cuộc, mà trước nhất là giáo dục nhận thức cho học sinh để sớm tạo ra ý thức về sáng tạo và tôn trọng quyền tác giả. Cần có biện pháp mạnh răn đe bằng pháp luật với những vụ việc nghiêm trọng. Có như vậy mới hy vọng hạn chế tối đa việc vi phạm bản quyền ./.

NGUYÊN THANH