Bác sĩ nội trú Ngô Tuấn Khiêm, Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, các bác sĩ của Viện đã tiếp nhận không ít bệnh nhân ở tuổi thanh thiếu niên trong tình trạng ăn uống kém, chán ăn, giảm cân nhanh không giải thích được, tập thể dục quá mức, ám ảnh cân nặng… Mới đây, Viện đã tiếp nhận điều trị cho một bệnh nhân nữ, tên H. (17 tuổi), có tiền sử khỏe mạnh. H. bị bạn bè trêu “mập”, “không cân đối”. Câu nói vô tình ấy khiến H. bắt đầu tự ti và nghĩ rằng mình thật sự béo, xấu xí và lao vào hành trình giảm cân bằng mọi giá. Cô tìm hiểu các chế độ ăn kiêng trên mạng, cắt giảm tinh bột, nhịn ăn sáng, chỉ ăn một phần nhỏ trong bữa, và tập thể dục cường độ cao 2–3 tiếng mỗi ngày. Sau vài tháng, H. giảm gần 10kg, nhưng vẫn tiếp tục ăn kiêng khắt khe, tin rằng mình “chưa đủ gầy”. Dù đã mất kinh nguyệt 3 tháng, hoạt động chậm chạp H. vẫn cho rằng cơ thể “bình thường” và kiên quyết không đi khám. Đến khi H. chỉ còn 42kg, huyết áp tụt xuống 80/50mmHg, nhịp tim còn 48 lần/phút, ngất tại nhà và được đưa vào Bệnh viện Bạch Mai. Các bác sĩ chẩn đoán cho thấy H. mắc rối loạn ăn uống một dạng bệnh lý tâm thần nguy hiểm. Sau gần 3 tuần điều trị, H. bắt đầu ăn uống tốt hơn, giảm dần tập luyện quá mức và đã tăng cân, sức khỏe ổn định. Một tháng sau khi ra viện, H. đã lấy lại kinh nguyệt và không còn nỗi sợ tăng cân như trước.

Các bác sĩ chia sẻ về những nỗi ám ảnh của trẻ vị thành niên về cân nặng. 

Không chỉ có những trường hợp chán ăn, rối loạn ăn uống còn có thể biểu hiện theo hướng ngược lại ăn vô độ và không kiểm soát được. L.T.L (18 tuổi) từng trải qua những cơn thèm ăn dữ dội, có thể ăn một lượng lớn khoai tây chiên, mì tôm, pizza, bánh rán chỉ trong vài giờ. Mỗi tuần, những cơn ăn mất kiểm soát xuất hiện 2–3 lần. Sau đó là cảm giác tội lỗi, xấu hổ, tự trách. Để “sửa sai”, L. tìm cách móc họng gây nôn và lạm dụng thuốc nhuận tràng. Ban đầu, gia đình cho rằng đây chỉ là sự thay đổi sinh lý tuổi mới lớn. Nhưng khi cân nặng tăng nhanh, L. ngày càng rơi vào vòng luẩn quẩn của ăn uống - tội lỗi - tự trừng phạt. Em được đưa đến Viện Sức khỏe Tâm thần và được chẩn đoán mắc ăn vô độ tâm thần (Bulimia Nervosa). Sau 15 ngày điều trị, tình trạng đã cải thiện rõ rệt: L. không còn các cơn ăn vô độ, không gây nôn, nhận thức tích cực hơn về cơ thể mình. Sau 1 tháng, em đã giảm 6kg và ăn uống lành mạnh trở lại.

Thăm khám cho bệnh nhân điều trị tại Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai. 

Theo bác sĩ nội trú Phạm Thị Nguyệt Nga, Phòng rối loạn cảm xúc và rối loạn ăn uống, Viện Sức khỏe tâm thần cho biết, rối loạn hành vi ăn uống (Eating Disorders) là bệnh lý tâm thần nghiêm trọng, không phải “sở thích” hay “thói quen sống”. Người mắc bệnh thường bị ám ảnh về cân nặng, vóc dáng và ăn uống. Ở tuổi vị thành niên (10–19 tuổi), đây là giai đoạn nhạy cảm với nhiều thay đổi về sinh học, tâm lý và xã hội, khiến trẻ dễ tổn thương trước những áp lực ngoại hình. Thống kê cho thấy tỉ lệ rối loạn ăn uống ở trẻ em và thanh thiếu niên dao động từ 1,2% ở nam và 5,7% ở nữ, với xu hướng tăng trong những năm gần đây. Có nhiều yếu tố nguy cơ dẫn đến rối loạn này sự không hài lòng với hình thể, tính cách cầu toàn, lo âu, trầm cảm, áp lực học tập, bắt nạt hoặc chế giễu ngoại hình. Ngoài ra, mạng xã hội cũng góp phần tạo áp lực khi liên tục quảng bá hình ảnh cơ thể “lý tưởng”, khiến các em dễ so sánh và tự ti.

Các chuyên gia cảnh báo, giảm cân nhanh, thay đổi đột ngột trong thói quen ăn uống hoặc tập luyện quá mức đều là tín hiệu nguy hiểm. Ở tuổi dậy thì, biểu hiện của bệnh có thể bị nhầm lẫn với những thay đổi sinh lý bình thường, khiến việc phát hiện bị chậm trễ. Tuy nhiên, rối loạn ăn uống hoàn toàn có thể điều trị được nếu phát hiện sớm và can thiệp đúng cách. Nhà trường và cộng đồng đóng vai trò then chốt trong việc phát hiện và hỗ trợ trẻ. Thay vì chỉ trích, cần lắng nghe, đồng hành, giúp trẻ xây dựng hình ảnh cơ thể lành mạnh và cảm giác an toàn về bản thân. 

Tin, ảnh: VŨ HUYỀN CHI

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Y tế xem các tin, bài liên quan.