Chúng tôi trở lại thăm gia đình bà Nguyễn Thị Se, vợ liệt sĩ, tại xã Tam Hiệp, huyện Phúc Thọ, TP Hà Nội. Đón chúng tôi với nụ cười hoan hỷ, bà nhắc lại niềm vui vẹn nguyên trong ngày chuyển về nhà mới 3 năm trước: “Có ngôi nhà kiên cố để sống an vui lúc tuổi già, mẹ mừng không thể tả xiết! Mỗi năm đến ngày giỗ chồng, thắp nén hương thơm tưởng nhớ, mẹ đều nói ông yên tâm an nghỉ, vợ con đã có ngôi nhà kiên cố để ở nhờ sự giúp đỡ của các cháu thanh niên quân đội”.

Lãnh đạo Ban Thanh niên Quân đội trao kinh phí hỗ trợ xây dựng “Ngôi nhà 100 đồng” tặng thanh niên có hoàn cảnh khó khăn tại xã Vũ Minh, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng (tháng 2-2021). 

Vợ chồng bà Se cưới nhau được 6 tháng thì chồng bà lên đường làm nhiệm vụ rồi hy sinh, bỏ lại người vợ tảo tần cùng đứa con trai duy nhất vẫn nằm trong bụng mẹ. Lớn lên, con trai đi làm ăn xa, bà Se ở quê làm lụng vất vả cùng giấc mơ về mái nhà kiên cố, không còn phải giật mình mỗi khi chớp giật, sấm vang. Thấu hiểu hoàn cảnh ấy, năm 2018, với kinh phí 70 triệu đồng trích từ nguồn quỹ xây dựng “Ngôi nhà 100 đồng” của thanh niên quân đội, cùng sự giúp đỡ của cấp ủy, chính quyền địa phương và họ hàng, gia đình bà Se đã xây dựng được ngôi nhà mới, không còn phải canh cánh nỗi lo mưa dột vào bàn thờ liệt sĩ Nguyễn Văn Tâm-chồng bà.

Trong đợt mưa lũ năm 2020, ngôi nhà cấp 4 của gia đình chị Hoàng Thị Cầm (xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình) bị cuốn trôi. Vợ chồng chị sinh được một người con bị bệnh hiểm nghèo và đã qua đời trước đó, kinh tế gia đình rất khó khăn. Chị Cầm xúc động kể: “Gia đình tôi khi ấy rất hoang mang, không biết phải làm sao có nơi ăn, chốn ở ổn định. Đúng lúc đó, chúng tôi nhận được kinh phí hỗ trợ xây dựng “Ngôi nhà 100 đồng” của thanh niên quân đội. Gia đình tôi mãi trân quý sự giúp đỡ quý báu, nghĩa tình này”.

“Ngôi nhà 100 đồng” là mô hình sáng tạo, mang đậm dấu ấn của tuổi trẻ quân đội trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh về ý thức tiết kiệm, tinh thần tương thân tương ái, yêu thương, chia sẻ với đồng bào, đồng chí. Từ cuối năm 2011, Ban Thanh niên Quân đội ban hành hướng dẫn thực hiện mô hình “Ngôi nhà 100 đồng”. Đến đầu năm 2012, mô hình trở thành phong trào thi đua trong tuổi trẻ toàn quân, được triển khai với phương thức vận hành rất đơn giản: Hằng ngày, mỗi cán bộ, đoàn viên, thanh niên trong đơn vị tiết kiệm 100 đồng thông qua nhiều hình thức, như: Thu gom phế liệu có thể tái chế để đem bán; tăng ca, tăng giờ trong các hoạt động sản xuất, kinh doanh, tăng gia sản xuất; bỏ hút thuốc lá, vừa bảo đảm sức khỏe lại tiết kiệm chi tiêu; tắt bóng điện, khóa vòi nước khi không có nhu cầu sử dụng; tắt máy phương tiện tham gia giao thông lúc dừng trước đèn đỏ trên 3 giây... Số tiền tiết kiệm được lập thành quỹ, sau đó, đơn vị tiến hành khảo sát, lựa chọn những cán bộ, đoàn viên, thanh niên, đối tượng chính sách, gia đình có hoàn cảnh khó khăn về nhà ở để hỗ trợ xây nhà với số tiền ban đầu là 50 triệu đồng, sau đó là 80 triệu đồng/nhà.

Chúng tôi tới Trung đoàn 102 (Sư đoàn 308, Quân đoàn 1) đúng lúc các chiến sĩ đang thực hiện thu gom phế liệu vào giờ nghỉ, gây quỹ xây dựng “Ngôi nhà 100 đồng”. Chiến sĩ Nguyễn Tiến Mạnh hồ hởi: “Thực hiện mô hình giúp chúng em nâng cao ý thức tiết kiệm, nhất là rất phấn khởi khi việc làm nhỏ của mình góp phần chia sẻ khó khăn với nhiều người, trong đó có cả đồng chí, đồng đội của mình”. Mỗi ngày tiết kiệm 100 đồng, một quý mỗi người tiết kiệm được 9.000 đồng. Tích tiểu thành đại, 10 năm qua, tuổi trẻ Trung đoàn 102 đã hỗ trợ xây tặng 8 “Ngôi nhà 100 đồng” giúp các đoàn viên, thanh niên có hoàn cảnh khó khăn.

Chia sẻ về mô hình trên, Thượng tá Trần Viết Năng, Trưởng ban Thanh niên Quân đội cho biết: “Với tính thiết thực, hiệu quả cao, mô hình nhanh chóng phát triển mạnh mẽ, sôi nổi, đồng thời mở rộng thêm nhiều đối tượng hỗ trợ. Tính từ khi triển khai thực hiện mô hình đến hết tháng 6-2021, tuổi trẻ toàn quân hỗ trợ xây tặng gần 800 “Ngôi nhà 100 đồng” cùng hàng trăm nghìn ngày công giúp đỡ xây dựng. Từ ý nghĩa của mô hình đã lan tỏa sâu rộng trong toàn quân cũng như các tổ chức, nhà hảo tâm trong cả nước cùng tham gia. Có gia đình được các cơ quan, đơn vị, cá nhân trong và ngoài quân đội hỗ trợ tiền xây nhà lên tới gần 500 triệu đồng; khi khánh thành, được tặng đồ dùng sinh hoạt để ngôi nhà thêm khang trang, ấm cúng”.

10 năm thực hiện mô hình, tuổi trẻ quân đội đã góp phần thiết thực biến những ngôi nhà ước mơ của nhiều gia đình trở thành hiện thực. Trên hành trình “cho đi” ấy, tuổi trẻ quân đội nhận lại muôn vàn tình yêu thương, trân quý của đồng bào, đồng chí, lan tỏa thêm tinh thần sẻ chia cùng những phẩm chất cao quý của Bộ đội Cụ Hồ thời kỳ mới.

Bài và ảnh: AN NHIÊN