Bên cạnh những người được hưởng lương hưu thì một số lượng không nhỏ NCT không có lương, không có nhu nhập ổn định nên rất cần có công việc để tạo thu nhập. 

Sau 5 năm nghỉ hưu chỉ quanh quẩn ở nhà giúp con, giúp cháu, ông Trần Xuân Hòa ở phường Khương Đình (Thanh Xuân, Hà Nội), nguyên là kỹ sư điện xây dựng đã quyết định xin làm bảo vệ cho một công ty. Thêm lương nhưng với ông, đi làm là để khỏe hơn và tiếp tục được sinh hoạt trong tập thể. Ông Hòa cho biết: "Sau một thời gian ở nhà tôi thấy vừa buồn, vừa ít tác dụng nên quyết định đi làm. Công việc hiện tại của tôi thực tế khá vất vả. Nhưng có đi làm tôi mới thấy cuộc sống có ích hơn. Trí tuệ, năng lực của mình vẫn còn được cống hiến".

Theo thống kê, cứ 10 lao động lớn tuổi tại các đô thị thì có 7 lao động làm việc trong khu vực phi chính thức với những công việc vất vả, có thu nhập thấp. Nhưng để tìm được công việc phù hợp lại không phải dễ dàng trong khi các quy định về lao động lớn tuổi ở nước ta vẫn khá hạn chế và thị trường lao động dành riêng cho đối tượng này chưa được hình thành. Theo nghiên cứu của Quỹ dân số Liên hợp quốc, 80% dân số sau khi nghỉ hưu đều mong muốn tìm thêm việc làm. Nhiều chủ doanh nghiệp cũng mong muốn tìm kiếm những người nghỉ hưu để làm việc cho mình, bởi họ có nhiều kinh nghiệm. Trường hợp bà Đặng Thị Dung ở tổ 6, phường Lộc Vượng (TP Nam Định, tỉnh Nam Định) là một ví dụ. Ngay sau khi nhận sổ hưu, bà Dung đã xin làm thêm tại Công ty TNHH Nam Dược, tỉnh Nam Định. Là kế toán giàu kinh nghiệm, nên chỉ sau một thời gian, bà được công ty bổ nhiệm vào vị trí phụ trách nhân sự. Bà Dung cho biết: "Đi làm không chỉ có thêm thu nhập mà tôi còn được sinh hoạt trong tập thể. Bên cạnh đó, với kinh nghiệm của bản thân, tôi có thể giúp đỡ, hỗ trợ những lao động trẻ về chuyên môn, nghiệp vụ".

Tuy nhiên, để NCT tìm được việc làm là điều không đơn giản. Phần lớn họ tìm được việc là do mối quan hệ quen biết, người thân giới thiệu chứ hiện chưa có kênh thông tin tuyển dụng cho nhóm lao động này. Trên các website tuyển dụng hiện nay, giới hạn tuổi mà nhà tuyển dụng yêu cầu thường từ 18 đến 35 tuổi. Người lao động trong nhóm từ 45 tuổi trở lên có rất ít lựa chọn việc làm, còn nhóm từ 60 tuổi trở lên hầu như không có việc làm cần đến họ qua các kênh tuyển dụng chính thức. Với người lao động từ 50 tuổi trở lên, công việc họ tìm được chủ yếu tập trung vào các việc, như: Bảo vệ, giúp việc gia đình, chăm sóc người già... 

Trên thế giới hiện nay có rất nhiều nước thực hiện tốt chính sách tạo việc làm cho NCT. Như tại Nhật Bản, từ năm 1986, chính phủ nước này đã thiết lập 1.300 trung tâm giới thiệu việc làm trên cả nước và chỉ thu một khoản phí rất nhỏ từ những người đăng ký tìm việc. Nhiệm vụ của các trung tâm này là giới thiệu những công việc đơn giản, giờ làm việc ngắn cho những NCT sống trong khu vực và có trách nhiệm đóng tiền bảo hiểm cho các hội viên. Bên cạnh đó, chính quyền địa phương cũng sẽ thuê lao động cao tuổi làm các công việc phù hợp, như: Điều tiết giao thông, bảo đảm an toàn cho học sinh trong khung giờ đi và về, dọn vườn, cắt cỏ, trồng cây... với thu nhập trung bình mỗi người khoảng 400USD/tháng.

Thực tế cho thấy, kỹ năng và kinh nghiệm của lao động cao tuổi rất quý giá, nhưng vấn đề là họ sẽ tìm việc ở đâu? Việc nhận người lao động vào làm việc tại nhiều nước trên thế giới được coi là trách nhiệm xã hội và cấm mọi sự phân biệt, định kiến với người lớn tuổi về khả năng lao động của họ. Tuổi nghỉ hưu ở nước ta hiện nay đang tạo cho nhiều người thói quen dựa vào lương hưu và không muốn tiếp tục làm việc dù sức khỏe và khả năng vẫn còn. Chỉ có một số ít người tự tìm đến công việc như một niềm vui trong cuộc sống, nhưng lại rất thiếu thông tin về thị trường lao động. Để giúp NCT tìm được việc làm, ông Lê Quang Trung, Phó cục trưởng Cục Việc làm (Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội) cho rằng: "Chúng ta cần có phương án, chương trình để hỗ trợ NCT đánh giá được khả năng của mình có thể làm việc gì phù hợp, cung cấp thông tin về thị trường lao động, tổ chức các sàn giao dịch để làm sao người lao động cao tuổi có thể gặp trực tiếp với chủ lao động. Ngoài ra, cũng cần có chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp nhận NCT vào làm việc. Có như vậy mới giúp NCT tìm được việc làm và góp phần bảo đảm chất lượng cuộc sống...

LAN HƯƠNG-ĐỨC THỊNH