Trẻ em là đối tượng yếu ớt, dễ bị xâm hại

Hiện nay, có một thực tế đáng buồn là tình trạng xâm hại trẻ em ngày càng có xu hướng gia tăng, gây nên những hệ lụy nghiêm trọng cho nạn nhân, gia đình và cả xã hội. Bạo lực, xâm hại tình dục gây tổn thương nặng nề đến cả thể chất và tinh thần trẻ em, thậm chí làm trẻ em bị tử vong hoặc khiến trẻ em phải tự tử.

Có thể kể đến một số vụ việc bạo lực, xâm hại tình dục nghiêm trọng gây bức xúc dư luận xã hội trong năm 2017, 2018, như: Trẻ em tại Trường Mầm non Mầm Xanh (TP Hồ Chí Minh) và cơ sở Mẹ Mười (TP Đà Nẵng) bị bạo lực; cha đẻ và mẹ kế bạo hành, không cho trẻ đi học trong thời gian dài (Hà Nội); bé gái 13 tuổi tự tử sau khi bị người hàng xóm xâm hại tình dục nhiều lần (Cà Mau); nhiều vụ dâm ô trẻ em tại Bà Rịa-Vũng Tàu, TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh... Số liệu của Cục Cảnh sát hình sự (Bộ Công an) cho thấy, trong hai năm 2017-2018, toàn quốc có 3.221 trẻ em bị bạo lực, xâm hại, trong đó có 2.690 trẻ em bị xâm hại tình dục; trong 3 tháng đầu năm 2019 có 325 trẻ em bị bạo lực, xâm hại. Theo bà Trần Tuyết Ánh, Vụ trưởng Vụ Gia đình (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), “trên thực tế, con số này có thể còn cao hơn nhiều”.

Cho rằng, tính chất của các vụ xâm hại tình dục trẻ em có chiều hướng diễn biến phức tạp, nghiêm trọng, theo ông Đặng Hoa Nam, Cục trưởng Cục Trẻ em (Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội), "trẻ em bị xâm hại tình dục xảy ra ở nhiều độ tuổi, do nhiều loại đối tượng gây ra, trong đó phần lớn là người quen, họ hàng, hàng xóm, không chỉ người Việt Nam mà cả người nước ngoài và có cả trường hợp xâm hại tình dục trẻ em trên môi trường mạng. Vì thế, những con số hơn 3.000 trẻ em bị bạo lực, xâm hại thực chất chỉ là phần nổi của tảng băng chìm”.

Trẻ em cần sự bảo vệ, chăm sóc từ gia đình.

“Thời gian tới, phần chìm của tảng băng với những vụ bạo lực, xâm hại trẻ em sẽ lộ dần ra nhiều hơn. Một phần của điều này là nhờ nhận thức xã hội đã được nâng cao, ý thức tố cáo, lên tiếng trước tình trạng bạo lực, xâm hại trẻ em đã tăng lên đáng kể; các quy định của pháp luật và xử lý nghiêm khắc, cụ thể hơn với các hành vi vi phạm, trong đó có cả những quy định bổ sung về bảo vệ người tố cáo. Bên cạnh đó, các dịch vụ công cũng tốt hơn. Ví dụ, Tổng đài Quốc gia bảo vệ trẻ em 111 được nâng cấp từ đường dây tư vấn. Khi chúng ta đẩy mạnh truyền thông về tổng đài, số vụ việc được gọi đến tăng lên. Cùng với đó, những vụ được gọi đến cũng được xử lý, bảo mật thông tin nhanh hơn trước đây nên hiệu quả cũng cao hơn”, ông Đặng Hoa Nam nhận định.

Cha mẹ cần học hỏi để bảo vệ trẻ đúng cách

Gia đình là môi trường sống đầu tiên, hình thành nhân cách, lối sống của mỗi người. Khi đạo đức xã hội, đạo đức cá nhân đang có những biểu hiện giảm sút thì vai trò của gia đình, giáo dục trong gia đình đối với việc hình thành, nuôi dưỡng tâm hồn, nhân cách và việc bảo vệ trẻ em trước những nguy cơ xâm hại, ảnh hưởng xấu từ môi trường xã hội càng trở nên cấp thiết.

Tuy nhiên, sự quan tâm tới trẻ em của gia đình, môi trường sống đầu tiên của trẻ, dường như vẫn còn nhiều điều đáng bàn. Nhiều bậc phụ huynh cho rằng, nói chuyện về tình dục sẽ khuyến khích các em sớm có quan hệ tình dục. Sự thiếu kiến thức của bố mẹ về vấn đề này cũng là những rào cản làm hạn chế mức độ và chiều sâu trong giao tiếp giữa bố mẹ và con cái. Nhiều phụ huynh không bao giờ đả động đến chuyện tình dục vì cho rằng như thế là “vẽ đường cho hươu chạy”. Bà Đặng Thị Hoa, Cán bộ Viện Nghiên cứu gia đình và giới cho rằng: “Mối quan tâm của cha mẹ với con, đặc biệt ở các thành phố lớn, ngày càng ít. Hiện nay, có nhiều hình thức bạo lực, trong gia đình, bản thân cha mẹ cũng bị bạo lực hay nhiều cha mẹ có quan điểm thái quá như bắt con phải học giỏi, phải theo ý cha mẹ. Vì thế mà các con giấu những riêng tư và xa lánh bố mẹ, cha mẹ không theo kịp được sự phát triển của trẻ”. Trong khi đó, bà Mai Thị Phương Hoa, Đại biểu Quốc hội khóa XIV cho rằng, trong nhiều diễn đàn, bài phát biểu của nhiều chuyên gia, khi xác định nguyên nhân của xâm hại thì thường hay đổ cho quy định của pháp luật trước. Theo tôi, pháp luật tương đối nghiêm và bao quát. Vấn đề là chúng ta cần thực hiện tốt, đúng, đủ những quy định hiện nay. Trong công tác điều tra, truy tố, xét xử tội phạm xâm hại tình dục trẻ em, vai trò của gia đình rất lớn. Trong một số trường hợp gia đình chưa phát huy vai trò của mình. Ý thức pháp luật của ông bà, cha mẹ chưa cao, chưa nhận thức rằng con cháu mình bị xâm hại, khi phát hiện cũng có tâm lý e dè nên chưa khai báo ngay, không dũng cảm tố giác tội phạm trước cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. Kiến thức của người làm cha mẹ, ông bà liên quan đến tội phạm xâm phạm tình dục trẻ em (như: Giữ lại tang chứng, vật chứng...) chưa cao. Nhiều vụ án cả tháng gia đình mới đến báo, dấu vết hầu như không còn, chỉ còn là án truy xét, dựa vào lời khai nên khó trong công tác giám định, điều tra, truy tố”…

Theo nhiều chuyên gia, nếu bố mẹ không biết, không quan tâm tới con cái, giúp con “chống đỡ” với những mặt trái, những nguy cơ của xã hội, với bạo lực và xâm hại trẻ thì hậu quả để lại với trẻ, những “mầm xanh” tương lai của mỗi gia đình, quốc gia, sẽ là khôn lường. Vì mục đích phát triển con người trong thời đại hiện nay, bên cạnh sự vào cuộc của các cấp, các ngành, các tổ chức đoàn thể và toàn xã hội thì gia đình cần phải là hàng rào đầu tiên và cuối cùng bảo vệ trẻ. Muốn vậy, gia đình cũng cần trang bị những kiến thức cần thiết để “rào chắn” đó thực sự chắc chắn, an toàn.

Bài và ảnh: HUY AN