QĐND -  “Bộ đội Cụ Hồ” là một giá trị văn hóa Việt Nam được hình thành và phát triển thông qua quá trình giáo dục, rèn luyện của Đảng, của Nhà nước, của nhân dân và quá trình tự giáo dục, tự bồi dưỡng của mỗi cán bộ, chiến sĩ quân đội. Giá trị văn hóa đó là thuộc tính bản chất của quân đội ta, quân đội cách mạng của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, chiến đấu vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội, vì hạnh phúc của nhân dân.

Thực tiễn xây dựng, trưởng thành, chiến đấu và chiến thắng của quân đội ta đã cho thấy, nguồn gốc sức mạnh của “Bộ đội Cụ Hồ” không chỉ bắt nguồn từ sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, sự chăm lo giáo dục của các tổ chức chính trị xã hội, từ sức mạnh bên trong của quân đội, mà còn bắt nguồn từ sự đoàn kết giữa quân đội với nhân dân, sự yêu thương, đùm bọc, giúp đỡ của nhân dân các dân tộc Việt Nam và sự chiến đấu, hy sinh vì nhân dân của “Bộ đội Cụ Hồ”.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã luôn nhấn mạnh đến vai trò của nhân dân, coi nhân dân là nền tảng, là cội nguồn sức mạnh của “Bộ đội Cụ Hồ”. Người khẳng định: “Không có dân thì không có bộ đội”, “Nhân dân là nền tảng, là cha mẹ của bộ đội”. Người thường xuyên nhắc nhở cán bộ, chiến sĩ: “Phải nhớ rằng dân là chủ. Dân như nước, mình như cá. Lực lượng bao nhiêu là nhờ ở dân hết”. Người cho rằng: “Sự đoàn kết nhất trí giữa Đảng, Chính phủ, quân đội và nhân dân ta trở thành một lực lượng vô cùng to lớn. Nó giúp ta vượt qua tất cả mọi khó khăn gian khổ. Nó rèn luyện cho chiến sĩ, cán bộ và đồng bào ta thành những người anh hùng”(1).

Bộ đội Trung đoàn 95 ( Sư đoàn 325, Quân đoàn 2) lao động giúp nhân dân Lục Ngạn, Bắc Giang. Ảnh: Minh Hạnh

Chỉ có đoàn kết chặt chẽ với nhân dân, dựa vào dân, được nhân dân tin yêu như con em ruột thịt thì “Bộ đội Cụ Hồ” mới có được những thuận lợi trong chiến đấu, công tác, sản xuất cũng như trong mọi sinh hoạt của cuộc sống. Cách xa dân, không gắn bó với nhân dân, không liên hệ mật thiết với nhân dân, không dựa vào dân thì “Bộ đội Cụ Hồ” không thể có sức mạnh, không thể hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Có dân là có tất cả”, “Quân dân một lòng, thì kháng chiến ắt thắng lợi, kiến quốc ắt thành công”. Chủ tịch Hồ Chí Minh còn chỉ rõ: "Quân với dân như cá với nước, đoàn kết một lòng, học hỏi, giúp đỡ lẫn nhau"(2), nhân dân là "nền tảng", là "cha mẹ" của bộ đội.

Quân đội nhân dân Việt Nam là quân đội của dân, do dân và vì dân. Cội nguồn sức mạnh, sự trưởng thành và chiến thắng của “Bộ đội Cụ Hồ” cũng đều bắt nguồn từ sức mạnh của nhân dân. Trên thế giới, rất hiếm có một quân đội nào mà lại có mối quan hệ mật thiết, gắn bó với nhân dân như Quân đội nhân dân Việt Nam. Vì vậy, nguồn sức mạnh vô địch của Quân đội nhân dân Việt Nam, của “Bộ đội Cụ Hồ” là từ nhân dân, dựa trên nền tảng sức mạnh tổng hợp của nhân dân, sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Khi giao nhiệm vụ cho đồng chí Võ Nguyên Giáp thực hiện chủ trương thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Đội quân vũ trang phải có chi bộ lãnh đạo, phải dựa vào dân, dựa chắc vào dân thì không kẻ địch nào có thể tiêu diệt được”(3).

Đoàn kết quân dân là nguồn sức mạnh của “Bộ đội Cụ Hồ” được thể hiện ở chỗ nhân dân không chỉ là nguồn cung cấp nhân tài, vật lực cho bộ đội, mà còn là lực lượng luôn che chở, nuôi dưỡng, đùm bọc, giúp đỡ cán bộ, chiến sĩ “Bộ đội Cụ Hồ”. Trong những năm tháng chiến đấu đầy khó khăn, gian khổ, hy sinh, nhân dân ở tiền tuyến cũng như ở hậu phương đã biết vượt lên những khó khăn, thiếu thốn cả về vật chất và tinh thần để chắt chiu từng lon gạo, hạt muối, tấm áo, đồng tiền giúp đỡ bộ đội. Nhân dân còn là người chịu mất mát, hy sinh để che chở cho bộ đội trong những giờ phút một mất một còn giữa cái sống và cái chết trong vòng vây của kẻ thù. Trong điều kiện hòa bình xây dựng đất nước, nhân dân là người giúp đỡ bộ đội trong huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, cũng như trong thực hiện nhiệm vụ giúp đỡ nhân dân xóa đói, giảm nghèo, xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở, xây dựng nông thôn mới, phòng, chống thiên tai, dịch họa, cứu hộ, cứu nạn… Chính nhờ sự giúp đỡ của nhân dân mà sức mạnh của “Bộ đội Cụ Hồ” không ngừng được củng cố và tăng cường, nhân cách “Bộ đội Cụ Hồ” ngày càng được hoàn thiện.

Đoàn kết quân dân là nguồn sức mạnh của “Bộ đội Cụ Hồ” không chỉ thể hiện ở sự đoàn kết, giúp đỡ của nhân dân đối với bộ đội, mà còn ở mối quan hệ của quân đội, của “Bộ đội Cụ Hồ” đối với nhân dân. Quan hệ đoàn kết của “Bộ đội Cụ Hồ” đối với nhân dân là nguồn sức mạnh của quân đội được thể hiện ở mục tiêu, lý tưởng chiến đấu vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội, vì ấm no, tự do, hạnh phúc của nhân dân của “Bộ đội Cụ Hồ”.  Được chiến đấu, hy sinh vì tự do, ấm no, hạnh phúc của nhân dân là niềm vinh dự, tự hào, là động lực mạnh mẽ thôi thúc mọi cán bộ, chiến sĩ quân đội không quản ngại khó khăn, gian khổ, hy sinh, luôn nêu cao tinh thần quyết chiến, quyết thắng mọi kẻ thù.

Sức mạnh của “Bộ đội Cụ Hồ” bắt nguồn từ việc quân đội thực hiện mục tiêu, lý tưởng chiến đấu vì dân. “Bộ đội Cụ Hồ” phải thấm nhuần quan điểm tư tưởng “Mình đánh giặc là vì dân. Nhưng mình không phải là “cứu tinh” của dân, mà mình có trách nhiệm phụng sự nhân dân”(4). “Bộ đội Cụ Hồ” chiến đấu, hy sinh vì dân, “có trách nhiệm phụng sự nhân dân” thể hiện ở việc phát huy vai trò của quân đội thông qua thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ đội quân chiến đấu vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội, vì ấm no, hạnh phúc của nhân dân; thực hiện chức năng, nhiệm vụ đội quân công tác tuyên truyền, giáo dục, vận động nhân dân thực hiện mọi chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước và thực hiện chức năng, nhiệm vụ đội quân lao động sản xuất góp phần nâng cao đời sống vật chất của nhân dân mà củng cố và tăng cường sức mạnh của “Bộ đội Cụ Hồ”.

Thông qua quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ đội quân công tác vận động quần chúng, đội quân lao động sản xuất mà “Bộ đội Cụ Hồ” chăm lo xây dựng, vun trồng cái nền, gốc sức mạnh của “Bộ đội Cụ Hồ”. “Bộ đội Cụ Hồ” phải thật sự hòa mình vào với nhân dân, phải đi sâu, đi sát nhân dân, thực hiện cùng ăn, cùng ở, cùng làm với nhân dân, “Phải làm thế nào để khi mình chưa đến, thì dân trông mong, khi mình đến thì dân giúp đỡ, khi mình đi nơi khác thì dân luyến tiếc. Muốn vậy, bộ đội phải giúp đỡ dân, thương yêu dân. Mỗi quân nhân phải là một cán bộ tuyên truyền bằng việc làm của quân đội”(5). Đi đôi với việc thường xuyên quan tâm chăm lo xây dựng, bồi dưỡng, động viên sức dân, “Bộ đội Cụ Hồ” còn phải biết tôn trọng sức dân. Phải nhớ rằng, tất cả cái ăn, cái mặc, cái dùng của bộ đội đều do dân làm ra, do nhân dân dành dụm, tiết kiệm mà có và đều là mồ hôi, công sức của dân.

Để tiếp tục phát huy tốt vai trò nguồn gốc, động lực từ sự đoàn kết quân dân trong củng cố, tăng cường sức mạnh của “Bộ đội Cụ Hồ” trong giai đoạn hiện nay cần quan tâm làm tốt một số nội dung chủ yếu sau đây:

Một là, cần tiếp tục đi sâu nghiên cứu tổng kết những bài học kinh nghiệm về sự đoàn kết quân dân trong củng cố, tăng cường sức mạnh của “Bộ đội Cụ Hồ” trong những cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, cũng như trong thời kỳ hòa bình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc để vận dụng vào giai đoạn mới.

Hai là, tiếp tục đi sâu nghiên cứu những yêu cầu, nội dung, hình thức, biện pháp giải quyết mối quan hệ giữa quân đội với nhân dân, làm rõ hơn vai trò của nhân dân, của việc phát huy sức mạnh của nhân dân trong củng cố, tăng cường sức mạnh của quân đội, cũng như vai trò của quân đội trong việc giúp đỡ dân, bảo vệ dân, củng cố cái nền gốc tạo nên sức mạnh của quân đội, của “Bộ đội Cụ Hồ”.

Ba là, thông qua việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ đội quân chiến đấu, công tác và lao động sản xuất, nhất là thông qua công tác giáo dục, tuyên truyền, vận động quần chúng nhân dân xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội để không ngừng củng cố, tăng cường mối quan hệ gắn bó máu thịt giữa quân đội với nhân dân, thực hiện tốt mối quan hệ quân với dân như cá với nước phù hợp với yêu cầu trong giai đoạn mới.

Bốn là, thông qua công tác tư tưởng, tổ chức, chính sách và sự kết hợp giữa các mặt công tác đó mà tiếp tục củng cố, tăng cường mối quan hệ giữa quân đội với nhân dân. Làm cho mọi tầng lớp nhân dân các dân tộc Việt Nam ý thức được sâu sắc nhiệm vụ chăm lo xây dựng quân đội, cũng như làm cho mọi cán bộ, chiến sĩ quân đội ý thức sâu sắc về nghĩa vụ, trách nhiệm, tình cảm đối với nhân dân, sẵn sàng chịu đựng mọi khó khăn, gian khổ, chiến đấu, hy sinh vì dân, sẵn sàng xả thân giúp đỡ nhân dân trong khó khăn, hoạn nạn.

Năm là, thường xuyên quan tâm chăm lo xây dựng, bồi dưỡng sức dân, chăm lo vun trồng cái nền, gốc vững mạnh, không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của các tầng lớp nhân dân, nhất là nhân dân các dân tộc ở vùng sâu, vùng xa, vùng cao, những địa bàn còn nhiều khó khăn, thiếu thốn, những căn cứ cách mạng, thấm nhuần sâu sắc và thực hiện tốt lời chỉ dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Gốc có vững cây mới bền. Xây lầu thắng lợi trên nền nhân dân”.

Thực tiễn xây dựng, trưởng thành, chiến đấu và chiến thắng của quân đội, cũng như thực tiễn xây dựng, tăng cường sức mạnh chiến đấu của quân đội đã khẳng định vai trò của sự đoàn kết quân dân, là một trong những nguồn gốc quan trọng đối với việc củng cố, tăng cường sức mạnh của “Bộ đội Cụ Hồ”. Đây là một vấn đề lý luận và thực tiễn quan trọng trong xây dựng, củng cố, nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội; đồng thời, còn là một trong những bài học kinh nghiệm quý giá được rút ra từ thực tiễn xây dựng quân đội ta, không chỉ có ý nghĩa, giá trị trong lịch sử, mà còn được vận dụng trong củng cố, tăng cường sức mạnh chiến đấu của quân đội trong điều kiện mới.

-------------

(1) Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 8, Nxb CTQG, H. 2000, tr. 38.

(2) Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 11, Nxb CTQG, H. 2000, tr. 350.

(3) Võ Nguyên Giáp, Những chặng đường lịch sử, Nxb Văn học, H. 1977, tr. 130.

(4) Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 6, Nxb CTQG, H. 2000, tr. 207.

(5) Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 6, Nxb CTQG, H. 2000, tr. 207.


Thiếu tướng, PGS, TS NGUYỄN VĨNH THẮNG