NSƯT Tống Toàn Thắng, Phó giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam, tác giả kịch bản và đạo diễn đã chia sẻ với phóng viên Báo Quân đội nhân dân Điện tử về chương trình thực hiện nhân kỷ niệm 72 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27-7-1947/27-7-2019).

NSƯT Tống Toàn Thắng biểu diễn tiết mục xiếc trăn trong chương trình "Đi cùng năm tháng lần thứ 1" năm 2018.

Phóng viên (PV): “Đi cùng năm tháng” là chương trình nghệ thuật thường niên của Liên đoàn Xiếc Việt Nam tổ chức vào dịp kỷ niệm Ngày Thương binh-Liệt sĩ, tại sao anh có ý tưởng đưa loại hình sân khấu xiếc vào chương trình ý nghĩa này?

NSƯT Tống Toàn Thắng: Đây là một chương trình mang tính chất chính trị, xã hội, rất có ý nghĩa. Thông qua chương trình này, góp phần giáo dục thế hệ nghệ sĩ trẻ về đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”. Hơn nữa, để mọi người nhìn nhận rằng, người nghệ sĩ không chỉ biểu diễn trên sân khấu mà bản thân họ còn có ý thức lớn hơn, cao cả hơn, đó là luôn nghĩ về sự hy sinh của thế hệ trước đã chiến đấu, hy sinh để dành cho họ cuộc sống ấm no, hạnh phúc và tỏa sáng trên sân khấu.

Chương trình “Đi cùng năm tháng lần thứ 1” năm 2018 đã để lại ấn tượng trong lòng khán giả và góp phần thay đổi nhìn nhận của người xem đối với nghệ thuật xiếc. Sau khi kết thúc chương trình, khán giả bỡ ngỡ bởi lâu nay nhiều người chỉ nghĩ, xiếc chỉ dành cho trẻ em nhưng trong chương trình, xiếc đã mang màu sắc chính trị, gieo vào lòng khán giả những cảm xúc về năm tháng chiến đấu hào hùng của quân và dân ta. Khi các nghệ sĩ hóa thân vào những nhân vật anh hùng thì xiếc không chỉ là sân khấu đặc thù nữa mà thông qua loại hình nghệ thuật này, các nghệ sĩ đã tái hiện lại lịch sử, đưa khán giả đến những cung bậc cảm xúc.

PV: Anh viết kịch bản chương trình này trong bao lâu?

NSƯT Tống Toàn Thắng: Tôi viết kịch bản chương trình này 3 lần, mỗi lần nghe xong bản nhạc về các bài hát làm nhạc nền cho chương trình, viết xong một đoạn, tôi lại khóc và phải mất mấy ngày tôi mới tiếp tục viết được. Tôi ngồi viết mà có cảm giác như mình hiện hữu trong không gian đường Trường Sơn những năm chiến tranh. Cảm động lắm khi đặt bút viết chương trình này.

Sau khi hoàn thành kịch bản, buổi đầu tiên tôi tập trung tất cả các nghệ sĩ và chọn được 10 nữ nghệ sĩ hóa thân vào 10 nữ thanh niên xung phong hy sinh ở ngã ba Đồng Lộc. Khi tôi chia sẻ kịch bản với các nghệ sĩ, các em đều khóc. Họ khóc vì cảm xúc, khóc vì được hóa thân vào những nhân vật lịch sử mà các em chưa bao giờ được gặp.

Các nghệ sĩ tập luyện hoạt cảnh "Cúc ơi".

PV: Theo anh điểm nhấn của chương trình này là tiết mục nào?

NSƯT Tống Toàn Thắng: Hoạt cảnh “Cúc ơi” là điểm nhấn của chương trình “Đi cùng năm tháng lần thứ 2”. Trong chương trình này, phần nhạc nền sẽ có cả tiếng bom ở chiến trường; mỗi nữ thanh niên xung phong hy sinh ở một tư thế khác nhau. Tôi tạo dựng hình ảnh này mang tính sân khấu lớn, trong đó 4 nữ thanh niên xung phong nắm tay gục vào nhau, thể hiện tinh thần đồng đội; có chị hy sinh khi nằm trên lán, tay vẫn giương cao lá cờ hiệu cho đoàn xe đi qua... tất cả được thể hiện bằng ngôn ngữ của nghệ thuật xiếc. Tôi hy vọng những hình ảnh đó sẽ lấy được cảm xúc của người xem, đặc biệt là các cựu chiến binh.

Khi lên ý tưởng của hoạt cảnh “Cúc ơi” với tất cả sự trân trọng 10 nữ thanh niên xung phong hy sinh ở ngã ba Đồng Lộc nên tôi quyết định chọn 10 nữ nghệ sĩ thể hiện màn đu dây trên không. Đây là lần đầu tiên trên sân khấu Liên đoàn Xiếc Việt Nam xuất hiện 10 dây lụa của các nghệ sĩ diễn cùng lúc; các tiết mục bình thường thì tối đa chỉ 4-5 người biểu diễn. Để có tiết mục này, tôi phải tìm thêm nữ nghệ sĩ tham gia. Đây là điều không đơn giản bởi đu dây là tiết mục không phải nghệ sĩ nào cũng thực hiện được nên từ 2 tháng trước, tôi phải tìm diễn viên và đào tạo để các em thực hiện tiết mục này. Mặc dù phải mất nhiều công sức để thực hiện nhưng vì muốn có tiết mục đọng lại trong lòng khán giả giá trị nghệ thuật với hình tượng 10 cô gái hy sinh ở ngã ba Đồng Lộc nên quyết định dàn dựng tiết mục là này làm điểm nhấn trong chương trình.

Mở đầu chương trình là tốp ca hát bài “Đường Trường Sơn xe anh qua", sau đó chúng tôi dẫn khán giả vào hoạt cảnh “Cúc ơi”, sân khấu được tái hiện như ở Trường Sơn. Hoạt cảnh “Cúc ơi” giúp khán giả hình dung được sự khắc nghiệt của chiến tranh ở Trường Sơn, tiếp đó là hoạt cảnh “Chiếc gậy Trường Sơn” gắn liền với con đường Trường Sơn huyền thoại có rất nhiều lựa chọn và ý nghĩa lịch sử. Tôi lồng ghép 2 tiết mục độc đáo của xiếc đó là đi trên dây và thăng bằng trên thang vào tiết mục này. Trong chương trình lần này có hoạt cảnh “Huyền thoại mẹ” nhưng là phiên bản khác, đó là hình ảnh người mẹ ngóng trông con trai trở về nhưng con trai mẹ đã hy sinh ở chiến trường, đồng đội của con mang kỷ vật về cho mẹ. Người mẹ ôm kỷ vật trên người và coi đồng đội của con như con mình, mắt mẹ mờ đi vì ngóng trông con. Trong buổi tập này, các diễn viên đã khóc khi nhập tâm vào nhân vật.

PV: Xin anh cho biết, trong chương trình có màn biểu diễn xiếc thú hoặc các hoạt cảnh hài hước không?

NSƯT Tống Toàn Thắng: Tôi không muốn để khán giả trầm lắng quá khi xem chương trình này nên để thay đổi không khí, tôi đưa vào hoạt cảnh Lê Anh Nuôi vui nhộn, tạo tiếng cười cho người xem, các vật dụng nồi xoong, thực phẩm… được đưa lên sân khấu. Trong tiết mục này sẽ có hình ảnh đàn lợn ra sân khấu làm trò chung vui với các anh Nuôi. Sau đó là hoạt cảnh “Tây Nguyên đại ngàn”, trong đó có 3 tiết mục là xiếc khỉ, xiếc trăn. Trong tiết mục xiếc trăn, tôi sẽ hóa thân thành một tộc trưởng trong trang phục Tây Nguyên biểu diễn bên cạnh ngọn lửa Tây Nguyên do tốp múa tung lửa.

Màn kết thúc chương trình sẽ rất ấn tượng. Theo yêu cầu của các cựu chiến binh, màn kết sẽ là bài “Hát mãi khúc quân hành”, các cựu chiến binh muốn cùng các nghệ sĩ hành quân trên sân khấu cùng hát vang khúc quân hành, khép lại một ký ức về Trường Sơn kiên cường, bất khuất...

KHÁNH HUYỀN (thực hiện)