Nấm đất

QĐND - Người y tá già đến bên chiếc lọ đã thâm lại, hôm nay là ngày thứ ba, chị biết thế nhưng vẫn cố chờ đợi. Biết đâu chả phải là một cuộc rong chơi mê mải, trẻ con bao giờ chả thế, chúng phải ham chơi chứ. Như chị ngày xưa, chiến tranh vẫn còn ham chơi, ham chơi đến mức vào tận chiến trường vẫn chưa biết một làn môi con trai. Khi ấy chị là cô bé mười bảy tuổi nghịch ngợm, ưa thích chơi trò y sĩ bộ đội. Nơi chị ở là một phố nhỏ có những cậu học trò gầy giơ xương cao lêu nghêu như thần chết vẫn thường tổ chức những trò nghịch ngợm. Vào chiến trường, cô bé được học cấp tốc một lớp y sĩ. Vốn tợn tạo, sau này xen lẫn cả sự yêu thương những tấm thân trẻ trung bị gẫy giập, mất khuyết, có những người lính, bây giờ nghĩ lại vẫn còn xấu hổ, muốn cô bé hôn một lần trước khi vĩnh viễn nhắm mắt. Cô bé đã bao nhiêu lần làm việc ấy. Chiến tranh mà.

Hình hài trong chiếc lọ đã thâm lại. Chị chợt mỉm cười, cậu bé này có ba đầu sáu tay, chắc ngài Tôn Ngộ Không còn mải ngao du sơn thủy. Hôm kia, ông giám đốc đã nhắc: Chị ạ, chị đem chôn nó đi, tôi đã nhìn thấy mấy ngày rồi, mai kia chúng ta lại đón một đợt mới.

Một "đợt mới", chị đã đón bao nhiêu đợt như thế không nhớ hết, cũng như đã chôn đi bao nhiêu cái lọ, quyển sổ ghi chép chỉ mang tính đại khái. Ở đời tính đầu người sống chứ ai tính đầu người chết, nhất lại là những sinh linh khác biệt thế này, ai biết đâu mà tính, tính để làm gì, và ai chịu trách nhiệm về những con số? Đã bao nhiêu năm nay, không ai kiểm kê con số ấy, con số mỗi lúc một tăng lên, trong khi mỗi lúc chị một già đi, có những lúc cũng muốn tìm người giao lại công việc của mình nhưng không ai nhận. Họ viện dẫn đủ mọi lý do, họ tìm đủ mọi cách kể cả việc khai giảm tuổi của chị. Người đời lạ nhỉ, khai giảm tuổi cho tôi ích gì, trong khi tôi mỗi ngày một già đi, trong khi tôi nhìn các cô các cậu ấy cũng mờ mịt lắm, có những cô cậu ở với tôi lâu ngày còn dễ nhận diện chứ mỗi khi có "đợt mới" về là cứ rối tinh cả lên, sao mà nhiều thế, sao đông đúc vậy? Thành phố thì ngày một chật chội, ngay cả khoảnh đất dành cho các cô các cậu cũng cứ vãn dần, rồi mai kia biết để các con ở đâu? Ôi các con, hãy tha thứ cho mẹ! Cao xanh ơi, hãy dang rộng cánh tay đón các con tôi!

Cứ miên man như thế, chị ôm chiếc lọ vào lòng, tuổi tác đã khiến chị thấm mệt, chị ngồi xuống chiếc ghế gỗ ở góc phòng để nghỉ. Một mùi rất khó chịu xộc đến, chị rúm người chực như ngã xuống, tay vẫn cố ôm chiếc lọ thủy tinh, sáu cặp mắt, sáu bàn tay trong lọ như cười cợt. Ôi người bà tội nghiệp, cháu đã đi chơi rồi bà còn tìm về làm gì nữa, cháu đi xa lắm rồi bà không tìm thấy được đâu.

Người đàn bà cố gượng dậy ôm chiếc lọ sóng sánh đi về cuối dãy hành lang nhỏ hẹp lòa xòa những tán cây đón vẫy. Khu vườn hiện ra, những ngôi mộ nhỏ xíu được đánh số thứ tự càng lúc trắng rợn lên, những âm thanh u i phát ra từ dưới lòng đất. Người y tá âm thầm tiến về phía một khoảng trống, đặt chiếc lọ xuống, bước mấy bước về góc đựng dụng cụ lấy ra cái xẻng hí hoáy đào một cái hố nhỏ. Hôm nay sức chị như kiệt nên tiến độ công việc diễn ra rất chậm. Mình đã đào bao nhiêu cái hố và sẽ đào bao nhiêu cái nữa? Chị ngưng tay xẻng, quệt giọt mồ hôi già nua hay nước mắt nữa cũng không biết trên hốc mắt và ngồi thở dốc, bên cạnh chiếc lọ im lặng như một báu vật, giờ đây đối với chị nó là báu vật hay là tai ách? Có những câu hỏi không dễ trả lời, thậm chí chúng ta, dù khôn ngoan đến mấy cũng vĩnh viễn không trả lời được. Chiếc lọ dường như cũng thông cảm với chị, nó như thầm nói, mẹ ơi, mẹ đang chôn xuống đất những hạt dẻ, ba hạt dẻ đang nảy mầm, đấy mẹ xem, ở nơi đây đã chẳng trở thành rừng rồi, mẹ là bà tiên trong khu rừng cổ tích...

Người đàn bà lặng lẽ cầm chiếc xẻng, hôm nay nó trở nên nặng nhọc và quá sức với chị. Mọi thứ đang kết thúc ư? Không con cái, không người thân, rời đạn bom chị gắn chặt với căn phòng này, cũng đã được ba mươi năm gì đó. Thế là ta cũng đã già, tuổi già chẳng bao giờ đợi chờ ai cả, nó cứ xồng xộc kéo đến như một lẽ tự nhiên. Ôi tuổi già, tuổi của những hãi sợ mùa đông mùa hè, sự ẩm ướt và giá buốt. Ta nào khác gì các con, ta cũng chỉ ước mai kia các con đào cho ta một cái hố, ta cũng sẽ chui vào một cái lọ bè bạn cùng các con. Không bè bạn với các con, ta biết bè bạn với ai? Đời ta như thế là sung sướng mãn nguyện còn hơn chán vạn bè bạn ta ở chiến trường không trở về. Các con cũng thế, so với các con, ta còn hạnh phúc chán ra đấy, phải thế không? Sao mẹ nói đúng thế. Một tiếng rì rầm cất lên: Mẹ ơi đừng chết nhé, nếu mẹ chết ai sẽ tập hợp chúng con thành đội hình, chúng con không nhớ được hàng lối của mình, nhiều bạn không có trí nhớ, nhiều bạn không biết đi, không biết khóc, cả vệ sinh nữa. Không có mẹ, chúng con sẽ sống như thế nào đây?

Sống như thế nào đây ư? Chà chà, câu hỏi này khó đấy, với ta cũng cứ sống thôi đã là thành cuộc sống rồi cuộc sống tự nó đi theo chiều hướng của mình, các con cũng chả nên biết nhiều làm gì. Người đàn bà xúc những xẻng đất một cách nặng nhọc. Mấy con chim ở đâu sà xuống ngó nghiêng nhìn chiếc lọ. Ngài Tôn Ngộ Không ở trong giương sáu cặp mắt nhìn lũ chim như thắc mắc một điều gì, rồi chúng nhìn người đàn bà đối với chúng cũng chỉ như một sinh vật đã quen thuộc ở khu vườn này, thỉnh thoảng chúng lại thấy bà đến đào xuống lấp lên một vật gì đó. Đối với loài chim, tư duy về cái chết thật đơn giản.

Cái hố đã gần xong, chị sửa sang nó như sửa sang một căn nhà bé nhỏ, cho một công cuộc cư trú lâu ngày, việc làm đã thành thạo lắm, thành thạo đến mức đang suy nghĩ vẫn chẳng sai một động tác nào. Chị xoay người bê chiếc lọ, những hạt dẻ khổng lồ, thận trọng đặt xuống đáy hố, lẩm bẩm điều gì đó. Một nghi thức chăng? Một cầu nguyện chăng? Một lời thề chăng? Một lời hứa? Hay một vĩnh quyết? Thời gian như trôi chậm hơn, có những lúc tưởng chừng đông đặc lại. Những xẻng đất đầu tiên bao giờ cũng có những giọt nước mắt, lũ chim nhảy lách chách xung quanh, chúng dường như cũng rất quen thuộc với công việc này, công việc đã diễn ra nhiều năm ở khu vườn, hầu như ở nơi đây đã quá quen với chị và những chiếc lọ. Ngọn đất được vun lên nhỏ xinh như một chiếc nấm, trên đó có số thẻ theo quy định, gió hân hoan thổi giỡn đàn chim vỗ cánh nhảy chuyền đùa nghịch trên những tán cây, ánh nắng ban mai đậm dần sau vòm lá, mọi thứ ở nơi đây thanh sạch đến lạ lùng, thanh sạch như không hề đếm xỉa tới những ồn ào ở xung quanh.

Người y tá già lặng im như tự đánh giá thành quả lao động của mình, một nấm đất nhỏ, rồi mai đây cỏ sẽ xanh thôi, cỏ ngàn đời vẫn thế, vẫn ủ ấm và công bằng với tất thảy mặc những giẫm đạp, mặc những đúng sai của con người. Chị cảm thấy mệt mỏi sau một kết thúc. Chị uể oải đi về căn phòng nhỏ dành riêng cho mình, nơi nối thông với dãy nhà của các cô cậu bé ngồi xuống chiếc ghế gỗ cũ kỹ.

Phía trước, ở khu vườn, mấy chú chim sà xuống nấm đất nhỏ.

Truyện ngắn của PHÙNG VĂN KHAI