Tham quan hiện vật được trưng bày tại chỗ

Với việc được Bộ VH-TT xếp hạng là di tích cấp Quốc gia, khu di tích khảo cổ làng Cả (phường Thọ Sơn, TP Việt Trì, Phú Thọ) đã được UBND tỉnh Phú Thọ phê duyệt quy hoạch chi tiết, nhằm đưa làng Cả trở thành điểm đến của đồng bào cả nước khi trở về vùng đất Tổ. Như vậy là cùng với hàng loạt các di tích lịch sử trên mảnh đất này, làng Cả nằm ngay sát quốc lộ 2 sẽ là một điểm nhấn quan trọng giúp du khách có cái nhìn toàn cảnh hơn về lịch sử dân tộc, tự hào về dòng giống con Lạc cháu Hồng...

Theo bà Trần Thị Thu Hương, giám đốc Sở VH-TT Phú Thọ, quy hoạch khu di tích Quốc gia làng Cả bao gồm quy hoạch sử dụng đất với diện tích 65.556 mét vuông và quy hoạch không gian kiến trúc, cảnh quan gồm: Khu đón tiếp du khách, khu đang khai quật, khu bảo tồn tại chỗ, khu cây xanh, khu cảnh quan và khu dịch vụ. Ngoài ra, trong quy hoạch còn đề cập đến các vấn đề về xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật cho khu di tích bao gồm: Hệ thống giao thông, hệ thống cấp, thoát nước, cấp điện, xây dựng sân khấu trên mặt hồ nước phục vụ cho hoạt động biểu diễn nghệ thuật dân gian...

Quan điểm của tỉnh Phú Thọ: Tôn trọng thực trạng địa bàn sẵn có của khu di tích, các khu chức năng nêu trên sẽ được phân khu hợp lý phục vụ cho sự khai thác đa dạng của khu di tích sau này. Cùng đó, việc tiến hành cải tạo các điểm ao hồ sẽ hình thành một số điểm nhấn cảnh quan địa hình cho khu vực làng Cả. Theo quy hoạch, khu vực Đông Bắc, nơi tập trung các hố khai quật có địa hình bằng phẳng được sử dụng cho các hoạt động bảo tồn ngoài trời các hố khai quật khảo cổ. Khu vực phía Nam có địa hình phức tạp được cải tạo để xây dựng nên địa hình cảnh quan phong phú, phục vụ các hoạt động văn hóa và vui chơi giải trí. Tại địa điểm dự kiến xây dựng bảo tàng ngoài trời (dự kiến bằng chất liệu bê tông giả gỗ) sẽ có các kiến trúc kiểu nhà Đông Sơn, mái lợp ngói. Trong nhà bảo tàng là các hố khai quật bao gồm hố khai quật mới và các hố phục hồi. Bên cạnh các di tích, di vật được phát hiện và bảo quản tại chỗ còn có các di tích, di vật được phục chế trên cơ sở khoa học (đối với các hố khai quật mộ táng). Ngoài ra, tại đây còn xây dựng các phù điêu, tượng minh họa cảnh sản xuất, chiến đấu, sinh hoạt mô phỏng theo các hình vẽ trên trống đồng Đông Sơn... Thời gian thi công và hoàn thành dự kiến từ năm 2007 đến 2010. Khi các công trình hoàn thành và đi vào sử dụng sẽ tạo thành điểm tham quan du lịch hấp dẫn đối với du khách của TP Việt Trì, đặc biệt là những dịp giỗ Tổ hằng năm-nơi giới thiệu các kiến thức lịch sử, khảo cổ học kết hợp với các hoạt động biểu diễn nghệ thuật, sinh hoạt văn hóa đặc sắc... Việc tiến hành quy hoạch chi tiết và bắt tay vào xây dựng khu di tích Quốc gia làng Cả là một nỗ lực đáng ghi nhận của Bộ VH-TT và UBND tỉnh Phú Thọ. Tuy nhiên, qua hiện vật và những thông tin thu lượm được của các cuộc khai quật từng diễn ra nhiều lần trên địa bàn làng Cả đã chỉ ra rằng tại đây không chỉ là một khu di tích cư trú, mộ táng của thời đại Hùng Vương mà còn là khu cư trú và mộ táng của những thời đại sau này. Điều đó khơi gợi các tìm hiểu tiếp theo tại đây về một trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội sầm uất và có tính liên tục từ thời kỳ Hùng Vương, thời Bắc thuộc và thời phong kiến tự chủ sau này... Cũng từ lôgích đó, truyền thuyết về một kinh đô của một nhà nước sơ khai thuở Hùng Vương ở vùng ngã ba sông Bạch Hạc (đất Việt Trì ngày nay) rất có thể hàm chứa một sự thật lịch sử mà làng Cả là dấu tích nổi bật về một trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa xưa? Với tinh thần tôn trọng lịch sử, việc quy hoạch và xây dựng khu di tích Quốc gia làng Cả cần phải tính đến những yếu tố lịch sử nêu trên để từ đó có cái nhìn toàn diện và chi tiết hơn về vùng đất có bề dày lịch sử hàng nghìn năm...

Giải quyết hài hòa các vấn đề nêu trên về khu di tích Quốc gia làng Cả, là thiết thực đưa làng Cả trở thành điểm nhấn quan trọng trong nỗ lực chung nhằm đưa Việt Trì trở thành thành phố lễ hội-thành phố du lịch về cội nguồn như quyết tâm của chính quyền và nhân dân toàn tỉnh...

Bài và ảnh: ĐỨC NGHĨA