Được biết, hiện vật bia Tiến sĩ tại Văn Miếu-Quốc Tử Giám đã được tập trung nguồn lực, các giải pháp bảo quản dưới mái che nhưng vẫn bị ảnh hưởng bởi môi trường tự nhiên. Đơn vị quản lý đã tiến hành vệ sinh cơ học bằng dụng cụ bàn chải mềm, nước sạch nhằm loại bỏ nấm mốc, bụi bẩn gây hại trên bề mặt bia đá và không áp dụng phương pháp bảo quản hóa học. Các đơn vị liên quan đã thường xuyên kiểm tra, đánh giá các dãy nhà che bia để kịp thời duy tu loại bỏ và thay thế ngói hỏng, vỡ; loại bỏ các cây dây leo, cây mọc trên mái nhà; kiểm tra, gia cố hàng rào bảo vệ ngăn cách giữa hiện vật và khách tham quan để bảo đảm an toàn cho hiện vật cũng như khách tham quan; thực hiện công tác bảo vệ nghiêm ngặt, đầy đủ các biện pháp phòng, chống cháy nổ và phòng cháy, chữa cháy khu vực nhà bia Tiến sĩ.

Công tác bảo tồn bia Tiến sĩ tại Văn Miếu-Quốc Tử Giám được chú trọng bảo tồn và phát huy.

Ông Lê Xuân Kiêu, Giám đốc Trung tâm hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu-Quốc Tử Giám cho biết: “Đối với những hoạt động văn hóa- khoa học, những sự kiện lớn tập trung đông người tại khu vực vườn bia Tiến sĩ, trung tâm có phương án bảo vệ cụ thể trong từng sự kiện tránh gây hại cho hiện vật; hoàn thành việc kiểm kê, thuyết minh kiểm kê về hiện vật bia Tiến sĩ với các thông số kỹ thuật cơ bản, gồm: Tên gọi, niên đại, kích thước; sưu tập bộ hình ảnh về bia Tiến sĩ; sưu tầm tư liệu về bia Tiến sĩ qua các thư tịch cổ. Hoàn thành thuyết minh về 1.307 vị tiến sĩ được ghi tên trên bia với các thông số chính như: Họ và tên, quê quán được quy đổi theo địa danh hành chính hiện tại, năm sinh, năm mất, những thông tin liên quan đến các vị tiến sĩ khác; tuyển chọn, hiệu đính và chuẩn hóa từng văn bia bao gồm: Phần chữ Hán, phiên âm, dịch nghĩa, chú giải nội dung văn bia theo điển tích điển cố, quy đổi địa giới hành chính của các tiến sĩ theo hiện tại; thường xuyên số hóa các tài liệu lưu trữ về bia Tiến sĩ, phân loại tư liệu/tài liệu”.

Bên cạnh những hoạt động bảo vệ, bảo tồn, Trung tâm hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu-Quốc Tử Giám đã tổ chức thành công các cuộc thi tìm hiểu về di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám, trong đó có tìm hiểu về bia Tiến sĩ và danh nhân được khắc tên trên bia; chương trình ký họa Văn Miếu; trong đó có nhiều tác phẩm về bia Tiến sĩ; xây dựng các chương trình, chủ đề trải nghiệm chuyên đề về bia Tiến sĩ trong hoạt động giáo dục di sản nhằm đa dạng hóa các hình thức phục vụ khách tham quan, nâng cao chất lượng điểm đến du lịch. 

Ngoài ra, các đơn vị quản lý tổ chức nghiên cứu những đặc trưng giá trị văn hóa phi vật thể và vật thể của bia Tiến sĩ như các mô típ trang trí, đồ án trang trí trên bia Tiến sĩ; hoàn thành cuốn sách “Bảo vật Quốc gia Thăng Long - Hà Nội” trong đó có giới thiệu, quảng bá về hình ảnh và ý nghĩa của 82 bia Tiến sĩ; tổ chức triển lãm “Lung linh sao Khuê” với gần 50 hình ảnh về Văn Miếu - Quốc Tử Giám và đặc biệt là một số đồ án trang trí trên bia Tiến sĩ cùng với cách giải nghĩa biểu tượng ngắn gọn, cô đọng. Hỗ trợ nhóm nhà nghiên cứu hoàn thành cuốn sách “Nét Việt trên bia Tiến sĩ”, ấn phẩm mỹ thuật lấy hình ảnh làm trọng tâm giới thiệu đến công chúng đầy đủ hình ảnh 82 tấm bia Tiến sĩ như: Bản ảnh, bản dập, bản phác họa; truyền thông về giá trị của bia Tiến sĩ trên trang web và fanpage của trung tâm. 

Bà Trần Thị Vân Anh, Phó giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TP Hà Nội cho hay: “Một trong những điểm nhấn trong công tác bảo tồn phát huy di sản bia Tiến sĩ là các cơ quan quản lý đã hỗ trợ các dòng họ đến tra cứu tư liệu về bia Tiến sĩ và danh nhân khoa bảng có tên trên bia; xuất bản sách Văn Miếu - Quốc Tử Giám Thăng Long trong đó có một phần riêng giới thiệu về 82 bia Tiến sĩ với tiêu đề “Những trang sử đá vĩnh hằng” nhằm giới thiệu hệ thống bia Tiến sĩ đến công chúng”.

Bài và ảnh: NHƯ HOA