Tháng 3-1864, ông Louis Adolphe Germain, một bác sĩ thú y thuộc quân đội viễn chinh Pháp, được giao nhiệm vụ hình thành một vườn thực vật rộng 12ha tại vùng đất hoang ở phía đông bắc rạch Thị Nghè. Một năm sau, công trình được cơ bản hoàn thành với một số chuồng trại và sau được gọi là Vườn Bách Thảo. Nhận thấy tầm quan trọng của vườn thú lớn ở Viễn Đông, cuối tháng 3-1865, chính quyền Đông Dương đã mời ông J.B Loius Pierre - phụ trách chăm sóc thực vật của Vườn bách thảo Calcutta (Ấn Độ) sang làm giám đốc. Ông Pierre có nhiệm vụ sưu tập các loài thực vật, động vật của Nam Kỳ và 3 nước Đông Dương để chuyển về Viện bảo tàng lịch sử thiên nhiên Paris, đồng thời nhân giống các cây trồng có giá trị kinh tế cao... Sau đó, Vườn Bách Thảo được mở rộng và quy tụ nhiều loài động, thực vật quý hiếm.

 Thảo Cầm viên Sài Gòn là điểm tham quan lý thú trong trung tâm thành phố.  Ảnh: MINH NGUYỄN

Từ năm 1956, Vườn Bách Thảo được tu sửa, tái thiết và đổi tên là Thảo Cầm viên Sài Gòn đến nay. Trải qua nhiều giai đoạn chỉnh trang, tôn tạo cùng với những biến cố lịch sử của đất nước, Thảo Cầm viên Sài Gòn được tiếp quản gần như nguyên vẹn vào tháng 5-1975. Những năm sau đó, nơi đây được nâng cấp với nhiều hạng mục mới, nhiều chuồng thú được cải tạo và mở rộng cho phù hợp với đời sống của từng loài thú. Chương trình trao đổi động vật với các vườn thú đã làm cho bộ sưu tập động vật của Thảo Cầm viên Sài Gòn thêm phong phú.

Thảo Cầm viên Sài Gòn được xem như viện bảo tàng sinh vật học với cả nghìn loại động thực vật Việt Nam và thế giới đang được nuôi trồng. Hiện nơi đây có bộ sưu tập khổng lồ khoảng 4.000 cây thuộc các loài thực vật và hơn 600 cá thể động vật quý hiếm. Không chỉ là nơi lưu giữ động thực vật, trong khuôn viên Thảo Cầm viên Sài Gòn còn có các di tích lịch sử như: Đền thờ Hùng Vương (xây dựng năm 1926); Bảo tàng Lịch sử Việt Nam - TP Hồ Chí Minh (khánh thành năm 1929) với hàng nghìn hiện vật quý được sưu tầm trong và ngoài nước...

Hiện nay, Thảo Cầm viên Sài Gòn là một trường học sinh động giúp học sinh, sinh viên và mọi người dân có cơ hội tìm hiểu về thế giới thiên nhiên kỳ thú. Chương trình giáo dục bảo tồn của Thảo Cầm viên Sài Gòn hằng năm thu hút hơn 80.000 lượt học sinh, sinh viên thuộc các trường trong và ngoài thành phố, góp phần nâng cao ý thức của con người về bảo vệ môi trường và các loài sinh vật trên Trái Đất. Thảo Cầm viên Sài Gòn cũng được xem là điểm tham quan lý thú với hàng triệu lượt người mỗi năm.

MINH NGÂN