Một là, nền kinh tế Việt Nam đang giữ nhịp tăng trưởng ổn định và chuyển dịch sang chiều sâu

So sánh với các năm trước đây, tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam từng bước được cải thiện, đạt mức tăng khá trong những năm vừa qua. Cụ thể, bình quân 3 năm (2016-2018) đạt 6,57% (cao hơn tốc độ tăng bình quân 5,91%/năm của giai đoạn 2011-2015), đạt mục tiêu tăng trưởng bình quân ở mức thấp của Kế hoạch 5 năm 2016-2020 (6,5%-7%/năm). Tính chung cả giai đoạn 2016-2020, dự kiến tăng trưởng GDP bình quân đạt 6,71% (mục tiêu kế hoạch 5 năm là 6,5%-7%). GDP bình quân đầu người theo giá hiện hành năm 2018 tăng gấp 1,21 lần mức GDP bình quân đầu người năm 2015. Những con số trên cho thấy, nền kinh tế nước ta đang giữ nhịp tăng trưởng ổn định, năm sau cao hơn năm trước, thể hiện tính bền vững của sự tăng trưởng. Điều quan trọng hơn là khắc phục được sự suy giảm về tốc độ tăng trưởng của những năm trước, trong bối cảnh sự phục hồi chậm của nền kinh tế khu vực và thế giới sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu bắt nguồn từ trung tâm tài chính phố Wall nước Mỹ. Một nền kinh tế có quy mô còn nhỏ, sức cạnh tranh thấp như nước ta, đạt được điều đó, có thể coi là một kỳ tích trong môi trường cạnh tranh khốc liệt của nền kinh tế toàn cầu.

Một điều hết sức phấn khởi là, tăng trưởng kinh tế Việt Nam dần dịch chuyển sang chiều sâu, thể hiện ở mức đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) trong tăng trưởng của nền kinh tế ngày một lớn. Cụ thể, trong 3 năm đầu của giai đoạn 2016-2020, đóng góp của TFP vào tăng trưởng kinh tế tăng lên đáng kể, đạt 42,18%. Năng suất lao động có sự cải thiện đáng kể theo hướng tăng đều qua các năm. Bình quân 3 năm 2016-2018 năng suất lao động tăng 5,62%, cao hơn so với mức tăng bình quân 4,3%/năm của giai đoạn 2011-2015 và vượt mục tiêu tăng bình quân 5%/năm trong 5 năm 2016-2020. Thực tế cho thấy, cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch theo xu hướng giảm tỷ trọng ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản; tăng tỷ trọng ngành công nghiệp, xây dựng và ngành dịch vụ. Các ngành công nghiệp, xây dựng và dịch vụ tăng từ 82,6% năm 2015 lên 84,3% năm 2018, tiến sát mục tiêu đến năm 2020 tỷ trọng công nghiệp, xây dựng và dịch vụ chiếm khoảng 85% GDP. Chuyển đổi cơ cấu kinh tế không chỉ diễn ra ở các ngành kinh tế mà xu hướng chuyển đổi trong nội bộ ngành cũng diễn ra tích cực.

Mỗi chúng ta đều hiểu rằng, năng suất lao động tăng đồng nghĩa với trình độ, cơ cấu của nền kinh tế đang phát triển theo hướng hiện đại, tiệm cận với trình độ, cơ cấu chung của khu vực và thế giới. Trong điều kiện sự phát triển như vũ bão của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư hiện nay, điều đó càng có ý nghĩa hết sức to lớn, sâu sắc. Nó vừa là tiền đề, vừa là động lực của sự tăng trưởng kinh tế những năm tiếp theo và trên chặng đường dài đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại đất nước, hội nhập quốc tế.

Hai là, kinh tế đối ngoại phát triển với quy mô ngày càng lớn, tốc độ cao làm thay đổi cán cân thương mại của quốc gia trên thị trường quốc tế

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trên thị trường ngoại hối, tỷ giá, lãi suất đã ổn định và theo chiều hướng giảm dần, khả năng thanh khoản của các tổ chức tín dụng được bảo đảm. Cán cân xuất nhập khẩu chuyển dịch từ thâm hụt sang thặng dư và lần đầu tiên, xuất khẩu đạt trên 200 tỷ USD vào năm 2017. Tốc độ tăng trưởng xuất khẩu bình quân giai đoạn 2016-2018 ước đạt 13,36%/năm, cao hơn mục tiêu kế hoạch 5 năm (10%). Tốc độ tăng trưởng nhập khẩu bình quân giai đoạn 2016-2018 ước đạt 13,52%/năm, cao hơn mục tiêu kế hoạch 5 năm (9,5%). Quy mô các mặt hàng xuất khẩu được mở rộng, tập trung cho các mặt hàng xuất khẩu chủ lực. Có thể coi đây là một thành công nổi trội của nền kinh tế nước ta trong thời gian gần đây, bởi lẽ, phải xem xét nó trong bối cảnh cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung Quốc đang diễn ra hết sức quyết liệt, phức tạp. Hậu quả của cuộc chiến này rất có thể dẫn nền kinh tế toàn cầu đến cuộc đại suy thoái, như từng xảy ra trong thế kỷ 20. Nếu chúng ta xử lý tốt các tình huống có thể xảy ra, thì giữ vững được đà tăng trưởng và cân bằng thương mại như đã xác lập.

Ba là, quy mô đầu tư phát triển toàn xã hội tăng, hiệu quả, môi trường đầu tư được cải thiện, tháo gỡ khó khăn tạo điều cho doanh nghiệp phát triển

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, tổng vốn đầu tư phát triển toàn xã hội theo giá hiện hành trong 3 năm 2016-2018 đạt 5.046,2 nghìn tỷ đồng, bằng 33,5% GDP, đạt mục tiêu bình quân 5 năm 2016-2020 bằng khoảng 32%-34% GDP. Hiệu quả đầu tư có cải thiện, thể hiện qua chỉ số ICOR của nền kinh tế, tính chung cả giai đoạn 2016-2018 ở mức 6,32. Điều đó cho thấy, so với mục tiêu đề ra cho 5 năm, tổng vốn đầu tư phát triển toàn xã hội đã đi trước một bước, tạo tiền đề vượt mức đề ra của toàn khóa, đồng thời, đây cũng là nhân tố quyết định tạo ra sự tăng trưởng ổn định của nền kinh tế cả trước mắt và lâu dài.

Cũng theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tác động tích cực từ những nỗ lực trong cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp thông qua cải cách thủ tục hành chính, hoàn thiện khung khổ pháp lý về đầu tư kinh doanh và các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp giúp cho tình hình doanh nghiệp thành lập mới trong hai năm 2016-2017 liên tiếp đạt kỷ lục về cả số lượng doanh nghiệp và số vốn đăng ký. Cả năm 2018 đã có hơn 131.200 doanh nghiệp thành lập mới, tăng 2,5% so với năm 2017. Chúng ta hiểu rằng, doanh nghiệp là nền tảng của nền kinh tế quốc dân, số lượng, chất lượng doanh nghiệp tăng lên, thì nhiều việc làm được mở ra, thu nhập của người lao động không ngừng nâng cao. Lẽ đương nhiên nguồn thu ngân sách sẽ không ngừng được mở rộng, đây là nhân tố quyết định giúp Chính phủ điều hành linh hoạt kinh tế vĩ mô theo hướng giảm nợ công, tăng đầu tư cho phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế và giải quyết các vấn đề an sinh xã hội. Các bậc tiền nhân đã dạy, “có thực mới vực được đạo”, sự gia tăng về số và chất lượng doanh nghiệp thể hiện rất rõ thực lực của đất nước đang đi lên. Cho phép chúng ta, cùng một lúc đạt được cả mục tiêu kinh tế và mục tiêu xã hội, mà Nghị quyết Đại hội XII, đề ra cho toàn nhiệm kỳ.

Bốn là, kinh tế vùng chuyển dịch theo hướng tích cực, kết cấu hạ tầng kinh tế từng bước được hoàn thiện, quy mô, trình độ của nguồn nhân lực được nâng cao tạo đà cho sự tăng trưởng kinh tế trước mắt và lâu dài

Thực hiện chủ trương chỉ đạo chiến lược của Đảng, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, những năm gần đây, kinh tế các vùng chuyển dịch tích cực trên cơ sở khai thác tiềm năng, lợi thế so sánh từng vùng và tận dụng cơ hội từ thu hút đầu tư và mở rộng thị trường. Nhiều công trình hạ tầng mang tính kết nối vùng được hoàn thành, khai thác đưa vào sử dụng, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển các hoạt động kinh tế, đẩy mạnh quá trình đô thị hóa cũng như tăng cường liên kết vùng. Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, việc đưa vào sử dụng một số công trình, dự án giao thông quan trọng vào đầu giai đoạn 2016-2020 có tác động lớn trong việc nâng cao năng lực vận tải, đáp ứng cơ bản nhu cầu đi lại của người dân, ngay cả đợt cao điểm. Trung bình hằng năm, năng lực vận tải tăng khoảng 10% so với năm trước, lũy kế sản lượng vận tải từ năm 2016 đến tháng 7-2018 (sau 2,5 năm) đạt 280% so với sản lượng năm 2016. Trong giai đoạn 2016-2020, một số công trình, dự án quan trọng, quy mô lớn được tập trung đầu tư hoàn thành sẽ tiếp tục nâng cao năng lực vận tải, khả năng kết nối liên vùng và tăng hiệu quả KT-XH trong thời gian tới.

Quy mô nhân lực của nền kinh tế có sự gia tăng rõ nét trong tất cả các ngành, lĩnh vực và cơ cấu nhân lực chuyển dịch theo hướng tích cực. Nhân lực làm việc trong một số ngành/lĩnh vực sử dụng đội ngũ nhân lực chất lượng cao có sự gia tăng nhanh chóng. Nhân lực của một số ngành/lĩnh vực như: Giao thông, vận tải; công nghệ thông tin; y tế; công nghiệp xây dựng, cơ khí… đang tiếp cận trình độ khu vực và quốc tế. Công tác đào tạo nhân lực đã có những thay đổi theo hướng tập trung nâng cao chất lượng đào tạo đáp ứng nhu cầu của người sử dụng lao động phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh.

Chung quy lại, sau 3 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, nền kinh tế nước ta đang có sự phát triển mạnh mẽ, toàn diện từng bước đi vào chiều sâu. Với sự phát triển đó, chúng ta tin tưởng rằng, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự chỉ đạo quyết liệt, sát sao của Chính phủ, nhất định toàn Đảng, toàn dân và toàn quân sẽ thực hiện thắng lợi các mục tiêu KT-XH, quốc phòng, an ninh... đã được Đại hội XII, đề ra.

PGS, TS  HOÀNG MINH THẢO