Bài 3: Bảo đảm chính sách đặc thù trong quân đội (Tiếp theo và hết)

Nhiều chính sách ưu đãi đặc thù với quân nhân

Quân đội nhân dân Việt Nam từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu, dù không đòi hỏi chế độ đãi ngộ, nhưng để động viên cán bộ, chiến sĩ trong quân đội yên tâm công tác trong môi trường đặc biệt, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc, vì nhân dân, Đảng và Nhà nước ta đã quan tâm đặc biệt đến BHXH trong quân đội. Trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, nhiều chế độ ưu đãi đặc thù cho quân đội đã được ban hành. Điển hình là Nghị định số 980-TTg ban hành bản Điều lệ Ưu đãi thương binh, bệnh binh, dân quân, du kích, thanh niên xung phong bị thương tật và bản Điều lệ Ưu đãi gia đình liệt sĩ, gia đình quân nhân; Nghị định 250-TTg về chính sách đối với quân nhân phục viên; Nghị định số 523-TTg về chế độ trợ cấp dài hạn cho quân nhân tình nguyện đã phục viên từ ngày hòa bình lập lại bị bệnh kinh niên tái phát ốm, yếu không còn khả năng lao động…

Lãnh đạo BHXH Bộ Quốc phòng kiểm tra công tác nghiệp vụ tại Phòng Thu sổ, thẻ. Ảnh: Đăng Hằng.

Tiếp theo Điều lệ BHXH tạm thời đối với công nhân, viên chức Nhà nước, ngày 30-10-1964, Hội đồng Chính phủ ban hành Nghị định số 161-CP ban hành Điều lệ tạm thời về các chế độ đãi ngộ quân nhân trong khi ốm đau, bị thương, mất sức lao động, về hưu hoặc chết; nữ quân nhân khi có thai và khi đẻ; quân nhân dự bị và dân quân tự vệ ốm đau, bị thương hoặc chết trong khi làm nhiệm vụ quân sự. Về cơ bản, các chế độ BHXH đối với lực lượng vũ trang không khác nhiều so với công nhân, viên chức Nhà nước. Nhưng một số chế độ có sự đãi ngộ hơn như tuổi đời nghỉ hưu của quân nhân là 55 đối với nam và 50 đối với nữ (thấp hơn 5 tuổi so với công nhân, viên chức Nhà nước); mức hưởng trợ cấp tuất nuôi dưỡng hằng tháng đối với quân nhân chết được xác định là liệt sĩ cao hơn đối với các trường hợp quân nhân chết vì tai nạn trong tập luyện, công tác, học tập, sản xuất…  

Thành lập cơ quan chuyên trách về BHXH của Bộ Quốc phòng

Sau ngày đất nước thống nhất, nhiệm vụ của quân đội có sự thay đổi, nhưng tính chất công việc của cán bộ, chiến sĩ trong quân đội vẫn là huấn luyện, công tác trong môi trường đặc biệt. Đại đa số cán bộ, chiến sĩ trong quân đội đóng quân ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Trong đó, cán bộ, chiến sĩ hải quân phải lênh đênh trên biển, dưới tàu ngầm, hoặc đóng quân ở đảo xa, cả năm không về nhà. Có những đồn, trạm biên phòng, những kho vũ khí ở sâu hun hút trong rừng núi, biệt lập với bên ngoài, nếu thời tiết mưa nhiều, đường trơn nhão, xe thông thường không vào được. Những ngành nghề khác có ngày nghỉ, thời gian nghỉ rõ ràng, cụ thể, nhưng đối với các đơn vị quân đội thì luôn trong tư thế sẵn sàng chiến đấu, không có ngày nghỉ, giờ nghỉ, luôn trong tư thế sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc, vì nhân dân. Vì vậy, việc thực hiện BHXH trong quân đội vẫn có những đặc thù riêng.  

Năm 1995, sau khi ban hành Nghị định số 12/CP quy định thực hiện BHXH bắt buộc đối với công chức, công nhân viên chức Nhà nước và người lao động (NLĐ) làm việc tại các doanh nghiệp, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 45/CP về BHXH đối với sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, hạ sĩ quan, binh sĩ Quân đội nhân dân và Công an nhân dân.   

Để tổ chức tốt các chế độ, chính sách BHXH, bảo hiểm y tế cho sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, hạ sĩ quan, binh sĩ, công nhân viên chức quốc phòng, lao động hợp đồng đang phục vụ trong quân đội, từ tháng 5-2008, BHXH Bộ Quốc phòng ra đời. 10 năm qua, BHXH Bộ Quốc phòng đã tích cực, chủ động tham mưu đề xuất nhiều chủ trương, giải pháp nhằm triển khai tổ chức thực hiện tốt các chế độ, chính sách đối với các đối tượng đang công tác trong quân đội và thân nhân của quân nhân.

Theo Tiến sĩ Bùi Sỹ Lợi, Phó chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội, BHXH Bộ Quốc phòng những năm qua đã luôn đi đầu trong triển khai kịp thời các chính sách về BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT); giải quyết đúng, đủ, kịp thời các chế độ, chính sách BHXH, BHYT trong quân đội; việc thu, nộp BHXH, BHYT đã đi vào nền nếp, đạt chỉ tiêu. Năm 2017, tỷ lệ thu, nộp BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) trong toàn quân đạt 100% kế hoạch; thực hiện cấp thẻ BHYT cho quân nhân và thân nhân thể hiện tính ưu việt trong các chính sách an sinh xã hội của Đảng, Nhà nước, đồng thời thể hiện sự quan tâm, chăm lo tới sức khỏe, đời sống vật chất, tinh thần của hậu phương chiến sĩ, góp phần động viên cán bộ, chiến sĩ yên tâm công tác.

Tiếp tục cải cách BHXH trong quân đội

Triển khai thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng giao Cục Chính sách (Tổng cục Chính trị) phối hợp với BHXH Bộ Quốc phòng và các cơ quan chức năng xây dựng kế hoạch hành động cải cách BHXH trong quân đội.

Theo Đại tá Trần Quang Thanh, Trưởng phòng Nghiên cứu tổng hợp, Cục Chính sách, để các quan điểm của Đảng về BHXH đi vào cuộc sống, một trong những giải pháp quan trọng là các quan điểm đó phải được thể chế hóa bằng hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật. Chính vì vậy, trong những năm qua, Cục Chính sách đã chủ động tham mưu, giúp việc để thủ trưởng Bộ Quốc phòng thực hiện tốt chức năng quản lý nhà nước về BHXH trong quân đội. Công tác tham mưu, đề xuất ban hành các văn bản quy phạm pháp luật kịp thời đáp ứng yêu cầu quản lý, chỉ đạo điều hành và hướng dẫn, triển khai tổ chức thực hiện chính sách BHXH, bảo đảm phù hợp quá trình thể chế hóa các quan điểm của Đảng, hệ thống pháp luật của Nhà nước về chính sách BHXH trong từng giai đoạn và tính chất đặc thù hoạt động của LLVT. Thời gian tới, chính sách BHXH tiếp tục có nhiều cải cách mới, Cục Chính sách sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng của bộ quán triệt, nắm chắc các quan điểm, định hướng lớn về cải cách chính sách BHXH theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 7. Trước mắt là tập trung phối hợp nghiên cứu, tham mưu đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật BHXH năm 2014 theo tinh thần cải cách mà Nghị quyết Trung ương 7 đã xác định; đồng thời bảo đảm chính sách ưu đãi đối với các đối tượng trong quân đội phù hợp với đặc thù lao động đặc biệt của LLVT hiện nay.

Chúng tôi được biết, để khắc phục ngay những bất cập khi triển khai Luật BHXH vào quân đội, Bộ Quốc phòng đã có văn bản kiến nghị sửa đổi một số quy định cho phù hợp đặc thù quân sự hoạt động chủ yếu ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo và thường xuyên làm nhiệm vụ trực sẵn sàng chiến đấu. Bộ Quốc phòng cũng đề nghị thay đổi cách tính mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH làm căn cứ tính lương hưu đối với LLVT cho phù hợp; vì với cách tính tăng dần theo lộ trình thời gian tham gia BHXH (bình quân 5 năm cuối, 6 năm cuối, 8 năm cuối, 10 năm cuối, 15 năm cuối, 20 năm cuối và bình quân tiền lương tháng đóng BHXH của toàn bộ thời gian, nếu tham gia BHXH từ ngày 1-1-2025 trở đi) sẽ làm lương hưu của LLVT thấp hơn nhiều so với trước đây (chỉ tính bình quân 5 năm cuối) do quân nhân có thời gian dài là học viên, hạ sĩ quan, binh sĩ đóng BHXH trên nền mức lương cơ sở.

Nghị quyết số 28-NQ/TW đặt mục tiêu: Từ năm 2021, sẽ thực hiện điều chỉnh tuổi nghỉ hưu theo mục tiêu tăng tuổi nghỉ hưu chung, thu hẹp dần khoảng cách về giới trong quy định tuổi nghỉ hưu; đối với những ngành nghề đặc biệt, người lao động được quyền nghỉ hưu sớm, hoặc muộn hơn 5 tuổi so với tuổi nghỉ hưu chung. Như vậy sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân viên chức quốc phòng cũng phải điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu. Thế nhưng do đặc thù quân sự, việc xác định nghỉ hưu của các đối tượng trong quân đội cũng phải phù hợp với tính chất công việc, vị trí công tác. Ví dụ, cán bộ ở các cơ quan nghiên cứu, giảng dạy, văn hóa, văn nghệ, báo chí... thì có thể kéo dài tuổi nghỉ hưu. Còn ở các đơn vị cơ sở, nếu cán bộ tuổi cao sẽ không thể đủ điều kiện sức khỏe để rèn luyện cùng bộ đội.

TS KIM HÀ - PHÚ THỌ