Sau khi trận động đất đánh sập một nhà máy hạt nhân cách nhà khoảng 12 km, Tomoko Kobayashi và chồng cô nhanh chóng di tản khỏi nơi nguy hiểm. Họ nghĩ rằng chỉ vài ngày sau mình có thể trở về nhà, như bao trận động đất và thiên tai khác.

Nhưng phải năm năm sau, họ mới có thể trở về nhà. Ngay cả bây giờ, khi một thập kỷ đã trôi qua, chính phủ Nhật Bản cũng chưa hoàn toàn dỡ bỏ lệnh ngăn cách của một số ngôi làng, thị trấn trong khu vực sơ tán ban đầu, nơi cách nhà máy hạt nhân Fukushima Dai-ichi khoảng 19 km. Và ngay cả vậy, nhiều người dân nơi đây cũng không có ý định quay trở về.

Một trong số những người trở lại Fukushima cho rằng dù vẫn còn rủi ro do mức phát tán phóng xạ, nhưng được về nhà là hạnh phúc. Giống như bà Kobayashi, 68 tuổi, quản lý một nhà khách cho biết: "Chúng tôi có lý do để quay về. Nơi đây là một phần trong mỗi chúng tôi".

 

Nhưng quê hương của họ hiện giờ không còn là Fukushima của ngày xưa. Bức tường bao biển mới khổng lồ ngăn sóng ập vào nhà máy như một lá chắn đánh dấu thảm họa đau thương ngày nào. Đối với những người trở về, nơi đây vừa quen, vừa lạ.

"Ai cũng hỏi tôi rằng tại sao tôi lại trở về? Có bao nhiêu người giống như tôi?", bà Kobayashi nói.

Vào lúc 14 giờ 46 phút ngày 11-3-2011, trận động đất mạnh 9 độ Richter, mạnh nhất trong lịch sử Nhật Bản và là một trong năm trận động đất mạnh nhất từng được ghi nhận trên thế giới, đã làm rung chuyển đất nước mặt trời mọc. Gần 20.000 người bị cướp đi mạng sống, nhà máy Fukushima Dai-ichi gần như bị san bằng. Sự kiện này đưa cái tên Fukushima nổi tiếng ngang hàng với thảm họa hạt nhân Chernobyl ở Ukraine vào năm 1986.

Các gia đình trẻ rời khu sơ tán đã chuyển đến sống ở những thành phố khác. Tuy nhiên, trên khắp Fukushima, chính quyền địa phương cùng với sự tài trợ của lãnh đạo các nhà máy hạt nhân, đã và đang xây dựng các trường học mới, đường xá, nhà ở công cộng và các cơ sở hạ tầng khác nhằm thu hút cư dân cũ quay trở lại.

"Chúng tôi muốn sống tại quê hương của mình", ông Tsunao Kato, 71 tuổi nói. Ông đã mở thêm tiệm cắt tóc của mình ngay trước khi nhà máy Fukushima Daiichi được khôi phục lại.

"Kể cả có hiểm nguy, thì rủi ro của phóng xạ hiện tại cũng không nguy hiểm như SARS-CoV-2", ông Kato sống tại thành phố Minami Soma cho biết.

Đường phố không một bóng người. Ảnh: The New York Times 

Một số khu rừng ở Fukushima, các nhà khoa học đã tìm thấy bằng chứng về bức xạ còn tồn tại. Ảnh: The New York Times 

Ở các thị trấn gần đó như Futaba, cỏ dại mọc tràn qua đường nhựa và leo qua mặt tiền của các khu chung cư bỏ hoang. Ảnh: The New York Times

Tại một trường mẫu giáo ở Futaba, những chiếc ô đã nằm nguyên một thập kỷ. Ảnh: The New York Times. 

Mariko Odawara đặt hoa tưởng niệm các nạn nhân của trận động đất và sóng thần trong lễ kỷ niệm 10 năm thảm họa kéo này xảy ra tại Iwaki, tỉnh Fukushima, Nhật Bản. Ảnh: Reuters 

 Nhà máy điện hạt nhân Fukushima số 1 hiện nay. Ảnh: The New York Times

LÊ ANH