Cuộc chiến pháp lý giữa Italy và tàu chở người di cư

Con tàu tìm kiếm, cứu nạn Open Arms của tổ chức nhân đạo Proactiva đã bị mắc kẹt tại Địa Trung Hải gần hai tuần sau khi Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Nội vụ Italy Matteo Salvini đầu tháng 8 này đưa ra lệnh cấm các tàu cứu người di cư được phép cập bến. Theo đó, Open Arms có thể bị phạt tới 1 triệu euro và bị thu giữ nếu vi phạm. Tổ chức nhân đạo Proactiva đã gửi đơn kháng cáo lên tòa án để yêu cầu Open Arms được phép cập cảng Italy, cho rằng con tàu nhân đạo này có quyền đưa người di cư đến nơi an toàn theo luật biển quốc tế.

Theo phán quyết của tòa án tại Rome, đơn kháng cáo của phía Open Arms “dường như có cơ sở pháp lý”. Tòa cho biết thêm, tàu cứu người di cư này rõ ràng đối mặt với tình trạng “đặc biệt nghiêm trọng”, do đó cần được phép cập cảng Italy và những người di cư trên tàu cần nhận được sự hỗ trợ kịp thời của cơ quan chức năng. Sau phán quyết trên, đại diện của Open Arms cho biết, tàu sẽ di chuyển về phía đảo Lampedusa. Bên cạnh đó, họ đã gửi đề nghị mới tới chính phủ các nước Italy và Malta cho phép tàu cập cảng phù hợp để đưa người di cư lên bờ điều trị y tế.

leftcenterrightdel
Con tàu Open Arms di chuyển về phía đảo Lampedusa sau quyết định của tòa án. Ảnh: Getty.

Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Nội vụ Matteo Salvini lập tức phản đối phán quyết của tòa, tuyên bố sẽ không cho tàu Open Arms cập cảng bất chấp phán quyết trên, đồng thời tái khẳng định quan điểm cấm các tàu nhân đạo đi vào cảng biển của Italy. Bộ Nội vụ tuyên bố sẽ kháng án phán quyết của tòa và sẵn sàng triển khai biện pháp mới để đối phó với những tàu cứu người di cư tìm cách cập cảng nước này.

Tàu Open Arms không phải là trường hợp duy nhất bị chặn bên ngoài hải phận Italy theo quyết định của Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Nội vụ Matteo Salvini. Trước đó, tàu cứu hộ Alan Kurdi của tổ chức phi chính phủ Đức Sea-Eye chở 40 người di cư đã bị chặn bên ngoài hải phận Italy. Theo AP, ông Matteo Salvini là người có quan điểm cứng rắn phản đối người nhập cư và luôn coi việc cứu những người di cư trên biển là "hành động khiêu khích". Theo dự luật mà ông Matteo Salvini đề xuất lên Quốc hội Italy, các tàu tìm kiếm và cứu nạn xâm nhập trái phép vào lãnh hải nước này có thể bị thu giữ và thuyền trưởng tàu vi phạm sẽ bị phạt 1 triệu euro. Dự luật đã được Hạ viện thông qua và đang chờ Tổng thống Italy Sergio Mattarella ký ban hành. Tuy nhiên, Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn (UNHCR) cho rằng, quy định áp đặt các biện pháp xử phạt trên có nguy cơ cản trở hoạt động cứu nạn của các tàu tư nhân trên biển.

Chia rẽ vì "cơ chế thống nhất"

Hiện nay, Liên minh châu Âu (EU) vẫn chia rẽ về "cơ chế thống nhất" trong việc tiếp nhận người di cư được Pháp và Đức đề xuất, theo đó thành lập liên minh các nước sẵn sàng tiếp nhận người di cư một cách có hệ thống bất cứ thời điểm nào họ lên bờ sau khi được những con tàu cứu hộ giải cứu trong giai đoạn từ nay cho tới tháng 10. Một số nước như Italy giữ quan điểm cứng rắn đã phản đối đề xuất trên đồng thời ra lệnh cho các cơ quan chức năng chặn các tàu cứu nạn đang tìm cách cập cảng để cho những người di cư được cứu lên bờ.

Trong khi đó, Hy Lạp đã kêu gọi EU có sự chia sẻ công bằng hơn trong việc phân bổ người di cư tới nước này. Thứ trưởng phụ trách bảo hộ công dân của Hy Lạp Giorgios Koumoutsakos cho biết, từ đầu tháng 7 đến nay, Hy Lạp liên tục phải tiếp nhận người di cư, hiện số người di cư và tị nạn trên 5 đảo thuộc quần đảo Argean gần với Thổ Nhĩ Kỳ đã vượt quá con số 20.000, tăng 17% chỉ trong vài tuần qua. “Hy Lạp đang dần kiệt sức trong vấn đề tiếp nhận người di cư và muốn tìm kiếm hợp tác hiệu quả với Ủy ban châu Âu (EC) và các nước thành viên”, ông Giorgios Koumoutsakos nhấn mạnh. 

Chính sự chia rẽ giữa các nước trong EU liên quan tới "cơ chế thống nhất" trong việc tiếp nhận người di cư, đã khiến việc giải quyết khủng hoảng di cư càng trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.

BÌNH NGUYÊN