* Người Xăn-ni thề trả thù

Ngày 5-11, Tòa án đặc biệt của I-rắc đã tuyên án tử hình bằng cách treo cổ đối với cựu Tổng thống Xát-đam Hút-xen và hai trong 7 đồng bị cáo khác vì đã “phạm những tội ác chống lại loài người”. Ông Xát-đam cùng 7 bị cáo khác bị buộc tội thảm sát 148 người Si-ai tại thị trấn Đu-gia-in năm 1982, sau khi họ thực hiện bất thành vụ mưu sát ông Xát-đam. Tại các phiên tòa trước, ông Xát-đam thừa nhận đã ra lệnh mở các phiên tòa xét xử, dẫn tới việc hàng chục người Si-ai bị tử hình sau vụ mưu sát. Song ông Xát-đam cho rằng mình đã hành động trong khuôn khổ của pháp luật.

Cựu tổng thống Iraq Saddam Hussein cầm theo một cuốn kinh Koran khi bước vào phòng xử án, đặt tại Vùng Xanh vốn được bảo vệ rất chặt chẽ ở trung tâm Baghdad. Ảnh: Reuters.

Phiên tòa cuối cùng này diễn ra khá căng thẳng. Ngay trước khi phiên tòa bắt đầu, một trong các luật sư của ông Xát-đam đã bị Chánh án Áp-đun Ra-ma đuổi ra khỏi phòng vì ông này đã trao cho ông Ra-ma một bức thư trong đó gọi phiên tòa là trò hề. Tình hình bên ngoài phòng xét xử cũng hết sức căng thẳng khi tình trạng giới nghiêm hoàn toàn vào ngày 5-11. Vụ xét xử cựu Tổng thống Xát-đam Hút-xen đã kéo dài hơn 9 tháng do bị ảnh hưởng bởi vụ ám sát ba luật sư bào chữa, một số vụ tuyệt thực của ông Xát-đam và một thẩm phán từ chức trong quá trình xét xử. Tòa đã tiến hành tổng cộng gồm 39 phiên xét xử và kết thúc cách đây gần 3 tháng rưỡi, và chọn ngày hôm qua để tuyên án. Tuy nhiên, việc thi hành án tử hình đối với ông Xát-đam được phán đoán có thể bị trì hoãn do tiến trình kháng án kéo dài và ông có thể còn phải hầu tòa vì hàng chục lời cáo buộc khác.

Đúng như lo ngại của các giới chức I-rắc, ngay sau khi bản án được tuyên, xung đột đã xảy ra tại quận A-da-mi-y-a (Bát-đa), nơi có nhiều người Xăn-ni sinh sống. Cộng đồng người Xăn-ni tại Ti-cơ-rít, quê hương của ông Xát-đam, đã tuần hành và hô vang sẽ báo thù cho ông Xát-đam. Trong khi đó, người Hồi giáo theo dòng Si-ai tỏ ra phấn khởi trước bản án mà tòa dành cho ông Xát-đam.

Sau khi tòa tuyên án, phát ngôn viên chính phủ I-rắc nói, đây là hình phạt tối thiểu đối với ông Xát-đam vì tội ác của ông ta rất lớn. Phó Thủ tướng I-rắc Ba-ham Xa-li, thuộc cộng đồng người Cuốc thiểu số, cho rằng tòa án đã công bằng. Còn lãnh đạo khối Hồi giáo Si-ai mạnh nhất trong chính phủ, ông A-dít An Ha-kim đã ca ngợi bản án và cho rằng, đã đến lúc người I-rắc phải đoàn kết lại. Một nghị sĩ dòng Xăn-ni giấu tên đánh giá, phán quyết của tòa án mang tính chính trị. Còn với người dân I-rắc, rất ít trong số họ nghĩ rằng phiên tòa này sẽ góp phần giảm bớt xung đột.

Dư luận quốc tế cũng có những phản ứng đầu tiên về việc ông Xát-đam bị án tử hình. Đại sứ Mỹ tại I-rắc Dan-ma-i Kha-lin-dát cho rằng, án tử hình đối với ông Xát-đam Hút-xen và các đồng sự là một "mốc lịch sử quan trọng" đối với I-rắc và thể hiện được cam kết đối với người dân I-rắc". Ngoại trưởng Anh Ma-ga-rét Bếch-két hoan nghênh việc ông Xát-đam và các bị đơn khác phải đối mặt với công lý và phải chịu trách nhiệm về những tội ác mà họ gây ra. Tổ chức Ân xá Quốc tế (AI) có trụ sở ở Luân Đôn thì phê phán bản án tử hình này, cho rằng vụ xét xử lẽ ra phải là "sự đóng góp lớn" cho việc thực hiện công lý và quy định của luật pháp ở I-rắc, song trong thực tế lạilà một sai lầm nghiêm trọng".

YẾN NHI (tổng hợp)