QĐND Online – Sáng 28-5, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật Giá. Ủng hộ việc tích cực tiếp thu, sửa đổi của Ban soạn thảo, nhưng các đại biểu chỉ ra, do thực tế quản lý giá hiện nay hiệu quả chưa cao, nhiều diễn biến phức tạp, nên luật cần quy định cụ thể hơn và bổ sung thêm một số nội dung. Đặc biệt, một số đại biểu cho rằng, quy định trong luật vẫn còn biểu hiện cơ chế xin cho…

Cần xem xét kỹ hàng hóa thuộc diện bình ổn giá

Về chủ trương xây dựng dự thảo luật, UBTVQH khẳng định : giá là vấn đề liên quan và tác động trực tiếp đến mọi tổ chức, cá nhân, không phân biệt thành phần kinh tế. Do vậy, với tính chất là khuôn khổ pháp lý chung về quản lý, điều tiết giá; góp phần kiểm soát, ổn định thị trường, dự thảo luật không thể áp dụng riêng đối với cơ sở công lập mà phải bao quát mọi tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp, kể cả khu vực tư. Pháp luật về giá của nhiều nước trên thế giới đã quy định tương tự. Tuy nhiên, để bảo đảm quyền tự chủ của doanh nghiệp, phù hợp với quy luật thị trường, Nhà nước chỉ điều tiết giá thông qua biện pháp kinh tế, chỉ can thiệp trực tiếp trong trường hợp thực sự cần thiết để bình ổn thị trường, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. 

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy (đoàn Đà Nẵng). Ảnh: Internet

Danh mục hàng hóa, dịch vụ thực hiện bình ổn giá được lập trên cơ sở nhu cầu, tầm quan trọng, tính biến động của giá hàng hóa, dịch vụ trong đời sống, sản xuất. Tuy nhiên, không phải mọi thời điểm đều áp dụng bình ổn đối với mọi mặt hàng có trong danh mục.

Tại phiên thảo luận, nhiều đại biểu đã đề nghị đưa thêm một số hàng hóa vào danh mục này, như: một số phân bón, cà phê, sữa… Cùng với đó, có nhiều đại biểu đề nghị xem xét cẩn thận số hàng hóa trong danh mục. Đại biểu Trần Du Lịch (đoàn TP Hồ Chí Minh) góp ý: chúng ta đừng quá kỳ vọng bình ổn giá nếu kinh tế vĩ mô không ổn định. Việc bình ổn giá là các biện pháp tổng hợp của kinh tế vĩ mô. Việc rút lại còn 10 mặt hàng trong danh mục, không quá mở rộng như trước là việc làm đúng. Tuy nhiên, 10 mặt hàng này có lập quỹ bình ổn giá hay không cần nghiên cứu, quy định rõ. Mặt khác, nước ta có kinh nghiệm trong việc hoạt động của quỹ bình ổn xăng dầu. Thời gian tới, Bộ Tài chính cần báo cáo cụ thể hiệu quả cũng như những hạn chế của quỹ này để thấy được những kinh nghiệm, bài học cần thiết.

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy (đoàn Đà Nẵng) nhấn mạnh, dự thảo luật còn mang nặng dáng dấp cơ chế xin cho. Việc bình ổn giá là cần thiết, nhưng cần xem xét cụ thể với trường hợp nào mới tiến hành. Theo Điều 16, việc bình ổn giá được thực hiện trong các trường hợp: khi giá hàng hóa, dịch vụ thuộc danh mục hàng hóa, dịch vụ thực hiện bình ổn giá có biến động bất thường; khi mặt bằng giá biến động ảnh hưởng đến ổn định kinh tế - xã hội. Như vậy, sẽ không phù hợp với cam kết thương mại khi gia nhập WTO và sẽ làm tăng chi phí. Mặt khác, cần lường trước được tình huống xảy ra khi tiến hành bình ổn giá, như: trường hợp cơ quan thẩm tra, chậm phê duyệt giá làm ảnh hưởng đến sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, cũng như việc lộ bí mật dẫn đến đầu cơ. Hơn nữa, cần tính toán sao cho khi đưa ra, luật có tính khả thi cao vì thực tế cho thấy, thời gian qua, chúng ta đã không thành công trong tiến hành đăng ký giá gas, giá thuốc.

Có nên quy định đăng ký giá?

Cũng cho rằng, dự thảo luật còn biểu hiện cơ chế xin cho, Đại biểu Nguyễn Thanh Hải (đoàn Hòa Bình) còn chỉ ra, dự thảo luật chưa đưa ra được căn cứ rõ ràng để xác định hàng hóa điều chỉnh giá. Đa phần mới đưa ra được các yếu tố chủ quan những yếu tố chính, cơ bản, quan trọng đều chưa thấy.

Đăng ký giá cũng là một nội dung được nhiều đại biểu quan tâm. Từ việc thực hiện chưa thành công đăng ký giá thời gian qua, nhiều đại biểu tỏ ra lo lắng về tính khả thi của quy định này. Có ý kiến cho rằng, biện pháp “đăng ký giá” thể hiện sự can thiệp sâu của Nhà nước, làm ảnh hưởng tới quyền chủ động trong kinh doanh của doanh nghiệp. Giải thích về vấn đề này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, cần thiết phải quy định biện pháp “đăng ký giá” nhằm: tạo công cụ kiểm soát việc hình thành giá đối với hàng hóa, dịch vụ thuộc diện bình ổn giá, nhất là trong trường hợp thao túng giá thị trường ảnh hưởng lớn đến quyền lợi người tiêu dùng; việc quy định “đăng ký giá” không dẫn đến can thiệp sâu của Nhà nước vào quyền chủ động trong kinh doanh của doanh nghiệp vì chỉ áp dụng đăng ký giá đối với hàng hóa, dịch vụ thuộc diện bình ổn giá tại thời điểm bình ổn giá.

Tuy nhiên, tại buổi thảo luận sáng 28-5, vẫn còn nhiều đại biểu đưa ra ý kiến, không nên quy định nội dung này vào trong luật. Các đại biểu chỉ ra, hiện nay cũng như trong luật chưa có cơ chế giám sát cụ thể cũng như lực lượng tương ứng. Nếu quy định như trong dự thảo, khi áp dụng vào thực tế sẽ khó bảo đảm tính nghiêm minh. Hơn nữa, theo đại biểu Trần Du lịch, với việc đăng ký giá, cơ quan Nhà nước sẽ có hai trường hợp xảy ra, đó là đồng ý và không đồng ý. Tuy nhiên, nếu xem xét cụ thể thì hai trường hợp này sẽ có ý nghĩa khác hẳn nhau. Nếu đơn vị, doanh nghiệp nộp đăng ký giá, nhưng cơ quan có thẩm quyền không đồng ý, trường hợp này, Nhà nước đã quyết định giá Còn nếu cơ quan có thẩm quyền đồng ý thì ý nghĩa của bản đăng ký này trở thành bản kê khai. Như vậy, không thấy rõ được cơ quan Nhà nước có quyền gì khi đăng ký giá trở thành kê khai giá.

Xuân Dũng