QĐND - Ngày 25-4 vừa qua, các sinh viên Mỹ đồng loạt xuống đường biểu tình tại nhiều nơi trên khắp nước Mỹ vào thời điểm món nợ đọng của sinh viên gần đạt con số đáng báo động 1000 tỷ USD.

Già vẫn không thoát nợ

Người ta thấy lẫn trong những khuôn mặt trẻ trung đầy băn khoăn và lo lắng của các sinh viên tham gia biểu tình là những khuôn mặt của người ở độ tuổi 60. Những khuôn mặt ấy chính là những cựu sinh viên dù đã rời ghế nhà trường từ nhiều chục năm trước, song vẫn chưa thể trả hết món nợ từ thời sinh viên. Theo ước tính, khoảng 5% trong số tổng món nợ đọng của sinh viên Mỹ hiện nay thuộc về số sinh viên nay đã ở độ tuổi 60. Số người cao tuổi vẫn phải đi làm để có tiền trả món nợ thuở đèn sách ở Mỹ đang ngày càng gia tăng. Năm 2001, chỉ có khoảng 13% người Mỹ từ 65 tuổi trở lên vẫn đi làm việc nhưng đến năm 2011, tỷ lệ này đã tăng lên mức 18%.

Ở Mỹ đã xuất hiện phong trào trên mạng kêu gọi miễn nợ cho sinh viên và số chữ ký đang ngày càng gia tăng, hiện đã có 670 nghìn chữ ký. Song đây chỉ là một kế hoạch ảo tưởng vì không thể thực hiện trong bối cảnh nền kinh tế khó khăn chồng chất của Mỹ hiện nay. Và ở Mỹ đã xuất hiện nhiều trang web với chủ đề là nợ sinh viên, làm nơi giãi bày của những người cùng cảnh ngộ. Trang web Studentloanjustice.org của A-lanh Cô-lin-giơ (Alan Collinge) là một trong số đó. Cũng là một người vỡ nợ vì vay mượn để học hành, anh Cô-lin-giơ đã lập trang web như một diễn đàn để những con nợ như anh có thể chia sẻ thông tin và động viên, an ủi lẫn nhau. Cô-lin-giơ nói rằng, riêng anh biết có ít nhất hơn 30 người đã phải rời bỏ Mỹ để trốn món nợ thời sinh viên.

Gánh món nợ nhiều chục năm trời không phải là điều hiếm thấy đối với sinh viên Mỹ. Vợ chồng anh Mắc Ca-thi là một trong rất nhiều ví dụ điển hình. Kết hôn từ hồi sinh viên và để có tiền học cao hơn sau khi tốt nghiệp đại học, họ đã phải vay một khoản vay kéo dài trong 25 năm. Song thực trạng bi đát là giờ họ đều đang thất nghiệp trong khi phải gánh khoản nợ phải trả 528 nghìn USD, trong đó bao gồm 275 nghìn USD tiền lãi.

Thực trạng này giải thích tại sao các sinh viên Mỹ lại có một ngày trút cơn thịnh nộ khi đổ xuống đường tham gia cuộc biểu tình mang tên “Ngày 1000 tỷ USD” phản đối tình trạng vỡ nợ ở sinh viên. Tại Niu Y-oóc, những sinh viên biểu tình mặc trên người các tấm áp-phích ghi rõ số nợ của họ và tuần hành rầm rộ quanh khu vực công viên Quảng trường Liên minh (Union Square) của thành phố. Họ giương cao các biểu ngữ phản đối, thậm chí có người quá khích còn châm lửa đốt các biên lai ghi nợ của các ngân hàng.          

“Quả bom nổ chậm”

Trên đây chỉ là một trong số những hiện tượng cho thấy tính chất nghiêm trọng của tình trạng nợ nần của sinh viên Mỹ. Các giới chức Mỹ đã cảnh báo nợ sinh viên đang là “quả bom nổ chậm” và “gánh nặng” đe dọa nền kinh tế đất nước. Thậm chí, có người còn lo ngại rằng, nợ sinh viên sẽ tạo ra những nguy cơ giống như cuộc khủng hoảng thế chấp mua nhà ở Mỹ gây ra cuộc khủng hoảng tài chính, tín dụng giai đoạn 2007-2008, đẩy nền kinh tế Mỹ vào cuộc suy thoái tồi tệ nhất trong vòng 70 năm qua. 

Trong vài năm qua, số lượng sinh viên Mỹ nộp đơn xin bảo lãnh vỡ nợ đã và đang gia tăng với tốc độ đáng báo động. Lần đầu tiên lượng tiền cho sinh viên vay trong năm 2010 đã vượt qua ngưỡng 100 tỷ USD, và đến hết tài khóa 2011, tổng số tiền cho sinh viên vay nhưng chưa trả lần đầu tiên gần vượt ngưỡng 1000 tỷ USD. Thế hệ sinh viên Mỹ ra trường năm 2010 có mức nợ cao nhất, trung bình 25.250USD/người. Theo báo cáo của Ngân hàng Dự trữ liên bang Niu Y-oóc, hiện có khoảng 37 triệu người Mỹ vẫn đang phải “ôm” món nợ sinh viên. Ngay cả con trai của Chủ tịch Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) Ben Bơ-nan-ki (Ben Bernanke) hiện đang là sinh viên cũng đang mang khoản nợ tới 400 nghìn USD, theo tiết lộ của tờ “Nhật báo Phố Uôn”.

Một trong những nguyên nhân khiến ngày càng nhiều sinh viên Mỹ trở thành con nợ là do học phí của các trường ngày càng cao trong khi chi phí sinh hoạt ngày càng đắt đỏ trong thời buổi kinh tế suy thoái. Ngoài ra, còn do chính phủ cắt giảm chi tiêu cho giáo dục công và các trường cũng phải giảm bớt học bổng để tiết kiệm chi phí. Đã vậy, thực trạng ảm đạm của thị trường việc làm ở Mỹ càng khiến cho các sinh viên rơi vào tình cảnh khó khăn, thậm chí túng quẫn sau khi ra trường vì không thể kiếm nổi việc làm. Do vậy, số lượng sinh viên sau khi ra trường nộp đơn xin bảo lãnh vỡ nợ càng gia tăng. Tính riêng năm 2010 có khoảng 9,1% sinh viên Mỹ không kiếm được việc làm sau khi tốt nghiệp. Theo một báo cáo của hãng xếp hạng tín nhiệm Moody’s, nhiều sinh viên đã buộc phải lựa chọn giải pháp tiếp tục học cao hơn hay học đại học lâu hơn để tránh phải lao ra thị trường việc làm đầy cạnh tranh để kiếm kế sinh nhai.

Thực trạng nợ sinh viên nghiêm trọng tới mức nó đang được hai ứng cử viên tổng thống Mỹ tham gia cuộc đua quyền lực năm 2012 là đương kim Tổng thống Ô-ba-ma (đảng Dân chủ) và ông Mít Rôm-ni (người đang nắm chắc khả năng trở thành ứng viên của đảng Cộng hòa) tận dụng triệt để để kiếm phiếu. Ông Ô-ba-ma đang có chuyến thăm tới một số trường đại học để nói chuyện với các sinh viên về chiến dịch cải cách giáo dục, đồng thời kêu gọi Quốc hội tiếp tục duy trì mức lãi suất cho vay thấp đối với hơn 7,4 triệu sinh viên nước này. Trong khi đó, ông Rôm-ni cũng đang tích cực ủng hộ việc gia hạn lãi suất thấp đối với sinh viên. Nếu không có các chính sách mới kịp thời, đến ngày 1-7 tới, lãi suất cho vay đối với sinh viên Mỹ sẽ tăng gấp đôi lên tới 6,8%.

MỸ HẠNH

Các sinh viên Mỹ tham gia cuộc biểu tình “Ngày 1000 tỷ USD”. Ảnh: Roi-tơ