QĐND Online – Đây là vấn đề được nhiều đại biểu tập trung góp ý trong phiên thảo luận tại hội trường của Quốc hội sáng 29-5. Nhiều đại biểu cho rằng, nên bỏ giám định viên pháp y tại công an cấp tỉnh, nhưng cũng không ít đại biểu đề nghị giữ nguyên như hiện nay vì những đóng góp tích cực của lực lượng này trong thời gian qua…

Tập trung vào một đầu mối

Tổng kết của Chính phủ và kết quả khảo sát của Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho thấy, thực trạng tổ chức và hoạt động giám định pháp y nhiều năm qua vừa thiếu thống nhất, manh mún, không thuận lợi cho việc đầu tư phát triển lĩnh vực này theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại; không phù hợp với xu hướng cải cách tư pháp, cải cách hành chính hiện nay. Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của hoạt động tố tụng, đòi hỏi phải có sự đổi mới mô hình tổ chức giám định pháp y ở cấp tỉnh. Hầu hết các ý kiến địa phương được khảo sát đều cho rằng, cần tập trung hoạt động giám định pháp y ở cấp tỉnh vào một đầu mối, tạo điều kiện để Chính phủ đầu tư về cơ sở vật chất, nhân lực, xây dựng hệ thống tổ chức giám định pháp y chính quy, hiện đại, chuyên nghiệp hóa cao.

Đại biểu Trần Văn Tấn (đoàn Tiền Giang). Ảnh: Internet

Đây cũng là nội dung đổi mới căn bản nhất trong dự án Luật Giám định tư pháp mà Chính phủ trình Quốc hội. Tuy nhiên, việc đổi mới mô hình tổ chức giám định pháp y ở cấp tỉnh cần cân nhắc điều kiện thực tiễn cũng như đánh giá những ưu, nhược điểm của từng phương án.

Tại phiên thảo luận, nhiều đại biểu khẳng định, hướng tập trung hoạt động giám định pháp y ở cấp tỉnh vào một đầu mối là đúng đắn. Nhưng trong bối cảnh các tổ chức giám định pháp y cấp tỉnh thuộc ngành y tế chưa được kiện toàn đầy đủ do nhiều yếu tố, ở một số địa phương, giám định pháp y thuộc ngành y tế chưa thể đảm đương ngay được toàn bộ nhiệm vụ giám định pháp y (bao gồm cả giám định pháp y trên người sống và giám định tử thi), nên cần có lộ trình phù hợp. Đặc biệt, việc xác định bước chuyển tiếp, thời hạn thực hiện chuyển giao nhiệm vụ, quyền hạn từ bộ phận pháp y thuộc phòng kỹ thuật hình sự công an cấp tỉnh sang tổ chức giám định pháp y thuộc ngành y tế phải trên cơ sở điều kiện thực tế của từng địa phương.

Cùng với đó, có nhiều ý kiến ủng hộ phương án tiếp tục tồn tại 2 tổ chức làm nhiệm vụ giám định pháp y. Tuy nhiên, cần quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của từng tổ chức. Theo đó, chỉ nên giao bộ phận giám định pháp y thuộc phòng kỹ thuật hình sự công an cấp tỉnh thực hiện giám định tử thi, để phục vụ kịp thời cho công tác điều tra tội phạm trong một số trường hợp nhất định…

Giám định pháp y của y tế và công an cấp tỉnh đều có ưu điểm

Đưa ra lý giải cho việc đề nghị giữ giám định viên pháp y tại công an cấp tỉnh, Đại biểu Huỳnh Thế Kỷ (đoàn Ninh Thuân) chỉ ra, pháp y trong công an đã có từ lâu và có những đóng góp quan trọng vào công tác điều tra, chống tội phạm. Lực lượng giám định viên công an cấp tỉnh là giám định viên chuyên ngành, đáp ứng kịp thời với những đòi hỏi của điều tra tôi phạm.

Ủng hộ quan điểm này, đại biểu Trần Văn Tấn (đoàn Tiền Giang) phân tích: lực lượng pháp y công an tỉnh là cán bộ thuộc lực lượng công an, luôn luôn chấp hành và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Trong mọi tình huống, thời gian, điều kiện khó khăn, lực lượng này đều sớm có mặt tại hiện trường để giám định pháp y. Mặt khác, không chỉ xác định nguyên nhân cái chết mà còn xác định được cơ chế gây thương tích, vật gây thương tích… giúp cho việc điều tra được tiến hành nhanh, hiệu quả hơn.

Trong thực tế, sau khi Bộ Công an lấy ý kiến, đã có 49 UBND tỉnh đề nghị giữ nguyên pháp y công an tỉnh như hiện nay. Việc bỏ hẳn lực lượng này đi sẽ gây xáo trộn về công tác, mặt khác lại phải chia cơ sở vật chất của pháp y công an tỉnh phức tạp.

Tuy nhiên, tại hội trường, cũng có nhiều ý kiến đề nghị bỏ pháp y công an tỉnh và tập trung cho trung tâm pháp y tỉnh. Đại biểu Nguyễn Thu Anh (đoàn Lâm Đồng) cho rằng, hiện nay, lực lượng pháp y ngành y tế đang ngày một phát triển, đội ngũ mạnh với trình độ chuyên môn cao, đã tham gia và đáp ứng cho việc đấu tranh, phòng chống tội phạm một cách hiệu quả. Theo báo cáo của Bộ Công an, năm 2010, lực lượng pháp y ngành y tế đã tham gia, giải quyết tới 82,4% tổng số vụ việc của năm. Mặt khác, giám định pháp y công an tỉnh đã xuất hiện những hạn chế, như trong việc xác minh AND, giám định viên chỉ có thể lấy mẫu gửi tới trung tâm để xác định, khi có kết quả mới kết luận được. Quan trọng hơn, trong thời gian vừa qua, nhiều khi chưa tách bạch giám định pháp y với khám nghiệm hiện trường. Giám định là phục vụ ngành tố tụng, mà công an là một lực lượng tiến hành tố tụng nên gây ra lo lắng trong dư luận, đặc biệt với những vụ việc đối tượng bị chết khi đang bị giam hoặc đang ở tại cơ quan điều tra.

Cùng với hai luồng ý kiến bỏ và không bỏ pháp y công an tỉnh, một số đại biểu đưa ra giải pháp dung hòa hơn. Đại biểu Phạm Xuân Trường (đoàn Thái Bình) đưa ra kiến nghị: hiện tại hoạt động giám định pháp y công an tỉnh không ảnh hưởng đến trung tâm giám định pháp y. Kết quả giám định vẫn phải qua đóng dấu của trung tâm giám định pháp y. Như vậy, có thể quy định trong trung tâm giám định pháp y có giám định viên là giám định pháp y công an tỉnh. Với cách làm này sẽ vừa không gây xáo trộn, vừa đảm bảo sự tập trung, có điều kiện để đầu tư nâng cao chất lượng, cơ sở vật chất.

Xuân Dũng