QĐND - Một vụ bê bối gián điệp với mức độ nghiêm trọng được đánh giá là "chưa có tiền lệ" đang gây chấn động và có nguy cơ khiến giới tình báo Five Eyes (Bộ ngũ gồm: Anh, Mỹ, Ô-xtrây-li-a, Ca-na-đa và Niu Di-lân) “hục hặc”, sau khi một sĩ quan hải quân Ca-na-đa có tên Giép-phrây Pôn Đi-lai-ơn (Jeffrey Paul Delisle) bị bắt giữ với cáo buộc cung cấp thông tin mật cho cơ quan tình báo nước ngoài.

Bán bí mật trong suốt 5 năm

Ngày 25-7, tờ Sydney Morning Herald (SMH) dẫn nguồn tình báo Ô-xtrây-li-a cho biết, sĩ quan tình báo hải quân Giép-phrây Pôn Đi-lai-ơn đã bị bắt vì tội làm lộ bí mật có thể gây ảnh hưởng tới các hoạt động tình báo nhạy cảm của Ô-xtrây-li-a, Anh và Mỹ. Đi-lai-ơn bị bắt hồi tháng 1 năm nay khi đang chuyển giao tài liệu mật cho một người nước ngoài. Tại thời điểm bị bắt giữ, Đi-lai-ơn đang làm việc ở Trung tâm liên lạc và tình báo Trinity của Hải quân Hoàng gia Ca-na-đa tại Halifax, Nova Scotia; trước đó, người này từng làm việc cho trụ sở tình báo quốc phòng tại Ốt-ta-oa. Giép-phrây Đi-lai-ơn cũng đã bị khởi tố ở Ca-na-đa vào tháng 2 năm nay vì tội liên lạc và chuyển cho một tổ chức nước ngoài “các thông tin mà chính quyền Ca-na-đa đang cố bảo vệ”. Báo chí Ca-na-đa còn đưa tin về việc Ốt-ta-oa đã trục xuất 4 nhân viên ngoại giao Nga sau vụ bắt giữ Đi-lai-ơn, dù Mát-xcơ-va bác bỏ các tin này.

Hậu quả của vụ bê bối gián điệp trên được đánh giá là đặc biệt nghiêm trọng vì Đi-lai-ơn từng phục vụ tại Trinity, một đơn vị tinh nhuệ của tình báo hải quân, là nơi có quyền tiếp cận những thông tin bí mật nhất không chỉ về Ca-na-đa mà còn về các đối tác của Ốt-ta-oa trong Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Các nhân viên của Trinity từ trước đến nay gần như được tham gia vào tất cả các chiến dịch của NATO, trong đó có cả chiến dịch quân sự tại Li-bi vào năm ngoái. Vị trí làm việc của Đi-lai-ơn còn giúp anh ta khai thác được hầu hết các thông tin về sự di chuyển của các tàu chiến Mỹ và các nước trong NATO; chưa kể dữ liệu theo dõi các tàu chiến của Trung Quốc, I-ran và CHDCND Triều Tiên; các tuyến vận tải hàng hóa chính của những quốc gia này trên khắp thế giới; dữ liệu thu thập được từ các máy bay không người lái do hải quân điều phối; mật mã liên lạc giữa các nước thành viên NATO…

Một nguồn tin tình báo Ô-xtrây-li-a cho tờ The Age biết rằng, Đi-lai-ơn đã có thể tiếp cận “rất rộng” với kho thông tin nhạy cảm, bởi “cộng đồng tình báo tín hiệu khá gần gũi và giới tình báo Ô-xtrây-li-a chia sẻ thông tin khá nhiều với tình báo Mỹ, Anh, Ca-na-đa". Theo đó, Đi-lai-ơn đã bán các thông tin tình báo tín hiệu - những thông tin thu thập từ việc ngăn chặn tín hiệu ra-đi-ô và ra-đa - do cộng đồng tình báo Five Eyes gồm: Anh, Mỹ, Ô-xtrây-li-a, Ca-na-đa cùng Niu Di-lân thu thập. Trong số các bí mật do Đi-lai-ơn chuyển giao cho tình báo nước ngoài có thể có thông tin về “các vùng chết”, nơi các tàu ngầm có thể di chuyển mà không bị phát hiện, chi tiết về hoạt động đi lại của tàu chiến ở Bắc Cực và ven bờ biển các nước Cận Đông và thậm chí cả thông tin về các hệ thống vũ khí. Phần lớn các thông tin này được xếp vào mức độ bí mật cao hơn kho thông tin đã bị binh nhì B. Man-ninh (B. Manning) tung hê lên trang WikiLeaks.

Đi-lai-ơn ra tòa ở Halifax để bị truy tố về tội gián điệp hồi tháng 2. Ảnh: Roi-tơ

Trong khi đó, kênh truyền hình CTV dẫn nguồn tin từ Bộ Quốc phòng Ca-na-đa cho biết, trong suốt 5 năm qua, Đi-lai-ơn đã trao cho “thế lực nước ngoài” thông tin di chuyển tàu chiến của các quốc gia đồng minh với Ca-na-đa, trong đó hàng đầu là Mỹ. Dù vậy, giới chức Ca-na-đa không chính thức thông báo gì về loại thông tin cụ thể nào đã bị rò rỉ, cũng như có phải thông tin quả thực được cung cấp cho Nga hay không.

Tình báo Five Eyes "hục hặc"

Theo báo chí Mỹ, việc rò rỉ tin mật đã khiến các cơ quan tình báo Mỹ tức giận do phía Ca-na-đa cẩu thả trong việc bảo vệ các bí mật liên quan không chỉ đến Ca-na-đa mà cả các đồng minh, trong đó có Mỹ, Anh và các nước khác. Bởi vậy, hành vi của Đi-lai-ơn đã gây ra “bất đồng nghiêm trọng giữa các quan chức tình báo Mỹ và Ca-na-đa”. Trang web GlobalSecurity.org còn khẳng định, Mỹ cần phải xem xét lại mức độ trao đổi thông tin mật chung với Ca-na-đa. Trong khi đó, Người phát ngôn của Bộ Quốc phòng Ô-xtrây-li-a cho biết, chính quyền nước này “đang tiếp tục xem xét và củng cố các chính sách, hoạt động thực tiễn và kỹ thuật để đảm bảo ninh quốc gia”. Còn, theo SMH, từ khi vụ việc xảy ra, Đi-lai-ơn là chủ đề chính trong các cuộc tham vấn cấp cao giữa chính quyền Ô-xtrây-li-a và Ca-na-đa, Ca-na-đa và Mỹ… Thậm chí các đại diện của tình báo 5 nước thành viên liên minh Five Eyes đã tiến hành hội nghị ở Niu Di-lân vào cuối tháng 2, đầu tháng 3 để thảo luận các biện pháp ngăn ngừa những sự cố tương tự trong tương lai.

Vụ án gián điệp của Đi-lai-ơn còn được đánh giá sẽ làm tổn hại đáng kể uy tín của Ca-na-đa trong con mắt của các nước đồng minh. Khi được yêu cầu bình luận về vụ bê bối, Bộ trưởng Quốc phòng Ca-na-đa Pi-tơ Mắc-cay (Peter MacKay) đã cam đoan rằng, Ca-na-đa vẫn đang trong tình trạng an toàn, đồng thời khẳng định không cần lo ngại về ảnh hưởng tới quan hệ của Ca-na-đa với các nước đồng minh. Tuy nhiên, những phát biểu trên của ông Mắc-cay được đánh giá chỉ nhằm tự bào chữa và trấn an. Nếu xem xét khách quan tất cả những dữ liệu mà Đi-lai-ơn từng có khả năng tiếp cận, Ốt-ta-oa trong thời gian sắp tới rất có thể phải đón nhận những hậu quả quân sự-chính trị nghiêm trọng trong quan hệ với các đối tác trong NATO.

Các cơ quan hành pháp Ca-na-đa thừa nhận, tội trạng của Đi-lai-ơn chưa được chứng minh rõ ràng. Theo các nhà chức trách, Đi-lai-ơn sẽ bị xét xử dựa trên đạo luật về "An toàn thông tin" được Ca-na-đa thông qua vào tháng 9-2001. Điều đáng chú ý là Ca-na-đa kể từ sau khi đạo luật trên có hiệu lực đã bắt được không ít các gián điệp cũng như phần tử khủng bố, nhưng chưa bao giờ đem ra áp dụng. Chi tiết này đã phần nào cho thấy mức độ nghiêm trọng trong vụ án của Đi-lai-ơn. Đi-lai-ơn sẽ ra trước Tòa án tối cao Nova Scotia tại phiên điều trần sơ bộ vào tháng 10-2012 và có thể phải chịu mức án chung thân nếu bị kết tội.

Thu Trang