Trong suốt gần 60 năm xây dựng, trưởng thành và phát triển, Viện KSQS Trung ương đã làm tốt chức năng tham mưu giúp Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị về công tác đấu tranh phòng, chống vi phạm, tội phạm; xây dựng, tuyên truyền, giáo dục pháp luật... và công tác cải cách tư pháp (CCTP) trong quân đội; xứng đáng là lực lượng bảo vệ công lý và pháp chế xã hội chủ nghĩa.

Thực thi Quyết nghị của Thường trực Quân ủy Trung ương, ngày 12-5-1961, Tổng cục Chính trị ra Thông tri số 06/TT-H hướng dẫn tổ chức các viện KSQS trong Quân đội nhân dân Việt Nam, đánh dấu sự ra đời của các viện KSQS. Năm 1986, Nhà nước ban hành Pháp lệnh tổ chức Viện KSQS, là pháp lệnh đầu tiên quy định chi tiết và chặt chẽ chức năng, nhiệm vụ, tổ chức hoạt động của các viện KSQS. Từ đây, các viện KSQS được tổ chức theo 3 cấp: Trung ương, quân khu và khu vực, hoạt động theo chế độ tập trung thống nhất.

Thực hiện chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật đối với các cơ quan, đơn vị trong lĩnh vực hành chính kinh tế, quân sự, các viện KSQS tập trung kiểm sát việc chấp hành quy định của Nhà nước, Bộ Quốc phòng trong các lĩnh vực quản lý, sử dụng vật tư, xăng dầu ô tô-xe máy, quản lý quân số, VKTBKT và kiểm sát văn bản... Công tác kiểm sát việc tuân theo pháp luật được thực hiện đều ở các cấp, bảo đảm cho việc điều tra, truy tố, xét xử, giam giữ cải tạo và thi hành án được thực thi đúng quy định của pháp luật, không để xảy ra tình trạng oan sai, sót lọt tội phạm, góp phần tích cực trong cuộc đấu tranh phòng, chống vi phạm, tội phạm trong quân đội. Những năm gần đây, để tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, viện KSQS các cấp đã kiểm sát chặt chẽ trình tự, thủ tục và thận trọng trong việc phê chuẩn lệnh, quyết định bắt, tạm giữ, tạm giam của các cơ quan điều tra, yêu cầu bổ sung đầy đủ chứng cứ trước khi phê chuẩn, bảo đảm có căn cứ, đúng pháp luật.

Đặc biệt, thực hiện Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 24-5-2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật đến năm 2010, định hướng đến năm 2020 trong ngành KSQS và Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 2-6-2005 về Chiến lược CCTP đến năm 2020 trong ngành KSQS, Viện KSQS Trung ương đã xây dựng kế hoạch, triển khai thực hiện trong toàn ngành và đạt nhiều kết quả quan trọng. Viện KSQS các cấp đã làm tốt công tác tham mưu, đề xuất, chủ trì và phối hợp soạn thảo, xây dựng 12 văn bản quy phạm pháp luật, trình cấp có thẩm quyền ký ban hành; tham gia góp ý gần 1.000 văn bản các loại, liên quan đến các dự thảo luật. Công tác thi hành pháp luật được làm tốt thông qua thực hiện chức năng quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp; qua đó góp phần đấu tranh phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật có hiệu quả trong quân đội. Các viện KSQS đã kiểm sát chặt chẽ việc cơ quan điều tra tiếp nhận, phân loại, xác minh, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm; kiên quyết kiến nghị, yêu cầu khắc phục vi phạm... Nhiều năm qua, ngành KSQS xác định “nâng cao chất lượng tranh tụng của kiểm sát viên tại phiên tòa” là khâu đột phá; đồng thời, tiến hành nhiều biện pháp nâng cao chất lượng công tác kháng nghị đối với bản án, quyết định của tòa án không đúng quy định pháp luật; tăng cường phối hợp với tòa án giải quyết những vấn đề còn có quan điểm khác nhau, những vụ án khó, phức tạp. Các quyết định kháng nghị phúc thẩm, giám đốc thẩm của viện KSQS cơ bản có căn cứ, đúng pháp luật.

Để đáp ứng yêu cầu đặt ra của nhiệm vụ CCTP trong giai đoạn mới, ngành KSQS xác định tiếp tục đổi mới toàn diện về tổ chức và hoạt động nhằm nâng cao chất lượng và xây dựng ngành kiểm sát trong sạch, vững mạnh, đóng góp thiết thực vào Chiến lược CCTP. Trong đó, tập trung nâng cao hơn nữa chất lượng thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp, bảo đảm việc khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án đúng người, đúng tội; đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo vệ và nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội trong tình hình mới.

Viện KSQS Trung ương luôn xác định nâng cao chất lượng chính trị, trình độ nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ kiểm sát các cấp là nhiệm vụ trọng tâm, do vậy, đã tập trung chỉ đạo viện KSQS các cấp nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị tư tưởng, rèn luyện phẩm chất, đạo đức, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, kiểm sát viên có bản lĩnh và khả năng đấu tranh có hiệu quả với các loại tội phạm, nhất là tội phạm mới nảy sinh trong điều kiện phát triển của kinh tế thị trường. Tiếp tục đẩy mạnh, thực hiện tốt việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, gắn với thực hiện lời dạy của Bác Hồ về 5 đức tính của người cán bộ kiểm sát “Công minh, chính trực, khách quan, thận trọng, khiêm tốn”, để mỗi cán bộ kiểm sát thấm nhuần tư tưởng, đạo đức cách mạng, đề cao tinh thần trách nhiệm và lương tâm nghề nghiệp.

NGUYỄN TUẤN VƯƠNG