Đây là các bác sĩ đặt nền móng cho việc thực hiện nhiệm vụ giữ gìn lâu dài thi hài Bác và phát triển Viện 69 sau này. Năm 1968, các bác sĩ Nguyễn Văn Châu, Sái Văn Thế; y sĩ Nguyễn Trung Hát, y tá Phạm Ngọc Ảm được bổ sung để hình thành nên Tổ y tế đặc biệt do Thiếu tá, bác sĩ Nguyễn Gia Quyền làm tổ trưởng.

Cán bộ, y sĩ, bác sĩ Viện 69, Bộ tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh trong giờ làm việc. Ảnh: VĂN PHONG.

Do có sự chủ động trong công tác chuẩn bị, ngay sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời, Tổ y tế đặc biệt cùng với chuyên gia của Phòng thí nghiệm thuộc Lăng Lênin đã nhanh chóng triển khai công tác y tế giữ gìn thi hài phục vụ lễ viếng tại Quảng trường Ba Đình từ ngày 6 đến 9-9-1969. Tiếp sau đó, hàng loạt kỹ thuật y tế khác được triển khai nhằm giữ gìn lâu dài thi hài Bác. Từ năm 1969 đến 1975, thi hài Bác 6 lần được di chuyển đến những vị trí sơ tán khác nhau để bảo đảm tuyệt đối an toàn trong điều kiện chiến tranh ác liệt.

Ngày 18-7-1975, thi hài Bác được đưa về Lăng tại Quảng trường Ba Đình lịch sử. Ngày 29-8-1975, Lăng Bác được khánh thành, bắt đầu đón nhân dân và khách quốc tế đến thăm, viếng Bác.

Công tác bảo đảm môi trường và toàn bộ các quy trình công tác y tế được khẩn trương triển khai. Để bảo đảm hoạt động thăm, viếng của nhân dân, nhiều vấn đề đặt ra như: Thời gian thăm viếng, chế độ chiếu sáng, quy trình y tế chăm sóc thi hài, chế độ vệ sinh vô trùng và bảo đảm thông số môi trường… Tiếp thu những kiến thức, kinh nghiệm từ chuyên gia Liên Xô, đồng thời xuất phát từ điều kiện khí hậu nhiệt đới nóng ẩm của Việt Nam, các quy trình, chế độ được chúng ta biên soạn, tổ chức thực hiện nghiêm túc và ngày càng hoàn thiện với phương châm: Thận trọng, tỉ mỉ, chính xác.

Ngày 14-5-1976, Bộ Quốc phòng ra Quyết định thành lập Bộ tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong đó có Viện Nghiên cứu khoa học giữ gìn thi hài với phiên hiệu là Viện 69, do bác sĩ Nguyễn Gia Quyền làm Viện trưởng.

Chức năng, nhiệm vụ của đơn vị được xác định là: Trực tiếp tiến hành toàn bộ công tác y tế chăm sóc thi hài; triển khai công tác nghiên cứu khoa học công nghệ phục vụ giữ gìn lâu dài và tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh. Triển khai quyết định của Bộ Quốc phòng và để hoàn thành các nhiệm vụ được giao, Viện 69 đã hoàn thiện dần các khoa chuyên môn, thành lập hội đồng khoa học. Lực lượng cán bộ của viện từng bước được bổ sung; trang thiết bị từng bước được đầu tư.

Những năm gần đây, được sự quan tâm thiết thực của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, trực tiếp là Đảng ủy, Bộ tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh trong việc tăng cường tiềm lực khoa học công nghệ, Viện 69 đã tiến hành nhiều đề tài nghiên cứu cấp cơ sở, bám sát nhiệm vụ chính trị đơn vị. Đặc biệt, năm 2000, Viện 69 được tặng giải thưởng Nhà nước về khoa học công nghệ cho cụm công trình “Khoa học công nghệ trực tiếp bảo đảm cho nhiệm vụ giữ gìn an toàn, tin cậy, lâu dài thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh”.

Hội đồng khoa học của Viện 69 đã phát huy tốt vai trò tư vấn, đồng thời tranh thủ ý kiến của các chuyên gia trong nước về các lĩnh vực hình thái học, sinh hóa, hóa phân tích, môi trường để xác định phương hướng nghiên cứu lâu dài cũng như các kỹ thuật có tính chuyên ngành đặc thù. Việc xây dựng lý luận của chuyên ngành đặc thù cũng được viện thường xuyên quan tâm. Từ sưu tầm tài liệu, tổng kết thực tiễn các nghiên cứu thực nghiệm, những năm qua, Viện 69 đã biên soạn nhiều tập chuyên đề vừa có tính khái quát, vừa có nội dung chuyên môn sâu.

Hoàn thành nhiệm vụ giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh không thể không nhắc đến sự giúp đỡ to lớn, có hiệu quả cao của Đảng, Chính phủ, nhân dân Liên Xô trước đây và các nhà khoa học Liên bang Nga ngày nay. Từ năm 1992 đến nay, phương thức hợp tác với Trung tâm Nghiên cứu y sinh Moscow đã được thiết lập. Các hình thức hợp tác về đào tạo cán bộ, cùng tiến hành các đề tài nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ đã đem lại kết quả cụ thể, tiếp tục củng cố mối quan hệ nghĩa tình thủy chung, son sắt giữa hai dân tộc. Một trong những kết quả nổi bật của sự hợp tác đó là đã tiến hành pha chế, phân tích, kiểm tra đánh giá dung dịch đặc biệt tại Viện 69 từ năm 2004 đến nay và sản xuất bộ quần áo đặc biệt của Bác tại Việt Nam (trước đây, vấn đề này được coi là bí quyết công nghệ của bạn). Từ đó khẳng định khả năng vươn lên làm chủ vững chắc, tiến tới làm chủ hoàn toàn nhiệm vụ y tế giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh của chúng ta.

Trong 50 năm qua, Chính phủ đã tổ chức nhiều hội đồng khoa học y tế cấp Nhà nước về kiểm tra, đánh giá trạng thái thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh, đều có chung nhận định: Trạng thái thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh ổn định, hình dạng chung và những nét đặc trưng lúc sinh thời của Người được giữ gìn nguyên vẹn.

50 năm giữ gìn và bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Bác Hồ cũng là 50 năm truyền thống vẻ vang của Viện 69, Bộ tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nửa thế kỷ đã trôi qua, nhiều thế hệ cán bộ, công nhân viên, chiến sĩ của đơn vị đã và đang cống hiến cho nhiệm vụ chính trị đặc biệt. Dù còn nhiều khó khăn, thách thức, nhưng với niềm vinh dự, tự hào và tấm lòng kính yêu Bác vô hạn, cán bộ, chiến sĩ đơn vị quyết tâm khắc phục mọi khó khăn, thử thách, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ thiêng liêng mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.

Đại tá, TS NGUYỄN VĂN VẬN, Viện trưởng Viện 69, Bộ tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh