QĐND - Thực hiện chủ trương của Đảng, đông xuân 1953-1954, quân và dân ta mở cuộc tiến công chiến lược trên khắp chiến trường: Tây Bắc, Tây Nguyên, duyên hải miền Trung, Thượng Lào, Trung Lào, Hạ Lào... nhằm tiêu diệt sinh lực, phá hủy phương tiện chiến tranh của địch, giải phóng đất đai để mở rộng hậu phương của ta, phân tán khối cơ động của địch ra khắp chiến tr­ường Đông D­ương. Nắm được ý định chiến lược của ta, địch quyết định tăng cường lực lượng, phương tiện xây dựng Điện Biên Phủ trở thành tập đoàn cứ điểm mạnh gọi là Binh đoàn tác chiến Tây Bắc (GONO), nhằm ngăn chặn lực lượng của ta từ đồng bằng Bắc Bộ lên, khống chế từ Thư­ợng Lào xuống. Chúng hy vọng Điện Biên Phủ vừa là một cái chốt, vừa là một cái bẫy sẵn sàng nghiền nát các đại đoàn chủ lực của đối phương.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng chỉ huy các đơn vị phân tích, chỉ đạo Chiến dịch Điện Biên Phủ. Ảnh tư liệu.

Sau khi phân tích tình hình trên các chiến trường, ngày 6-12-1953, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Bộ Chính trị họp bàn, quyết định tập trung lực lượng mở chiến dịch tiêu diệt tập đoàn cứ điểm của địch ở Điện Biên Phủ, giải phóng hoàn toàn Tây Bắc. Đại tướng Võ Nguyên Giáp được cử làm Chỉ huy chiến dịch kiêm Bí thư Đảng ủy mặt trận. Ngày 25-1-1954, Hội nghị Đảng ủy mặt trận nhất trí ý kiến đề nghị của Đại tướng cho dừng nổ súng, chuyển phương châm “đánh nhanh, thắng nhanh” lúc đầu sang phương châm tác chiến mới “đánh chắc, tiến chắc”. Theo Đại tướng, phương châm "đánh nhanh, thắng nhanh" mang nhiều tính chủ quan, không đánh giá đúng thực lực hai bên, không đảm bảo chắc thắng, phải tổ chức lại trận đánh theo phương châm "đánh chắc, tiến chắc" dài ngày theo kiểu "bóc vỏ" dần tập đoàn cứ điểm. Việc thay đổi phương châm thể hiện sự phân tích khách quan, khoa học, sáng tạo, trên cơ sở đánh giá đúng tình hình địch, ta, địa hình... của lãnh đạo, chỉ huy chiến dịch và Bộ Chính trị, Ban chấp hành Trung ương Đảng.

Việc thay đổi cách đánh thể hiện tài thao lược, nắm chắc diễn biến tình hình thực tế của Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Bộ chỉ huy chiến dịch. Thay đổi cách đánh trên cơ sở phân tích tương quan lực lượng, địa hình, hệ thống công sự, trình độ và khả năng tác chiến của ta và địch, nhất là khi địch có thời gian chuẩn bị, ta không còn có yếu tố bất ngờ về quân sự. Theo phương án tác chiến, địch đã biết ta tiến công Điện Biên Phủ, có kế hoạch đối phó, chờ để giao chiến.

Theo tướng Đờ Cát-xtơ-ri, Chỉ huy trưởng tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, với địa hình, binh hỏa lực của Pháp, điều kiện của ta lúc đó, thì tất cả các phương thức tác chiến đang được dạy trong các trường quân sự ở Bắc Âu và trên thế giới vận dụng vào cũng không thể đánh được Điện Biên Phủ. Mặt khác, công tác chuẩn bị cho chiến dịch của ta chưa hoàn chỉnh, pháo binh chưa vào chiếm lĩnh trận địa xong, hướng Đại đoàn 312 hậu cần chưa bảo đảm đủ. Xét trên toàn chiến trường, 1/3 lực lượng của ta chưa triển khai xong theo như phương án “đánh nhanh, thắng nhanh” lúc đầu. Chuyển sang “đánh chắc, tiến chắc” cho phép ta chuẩn bị đầy đủ cơ sở vật chất, trong điều kiện hỏa lực của ta còn thiếu, nhất là đạn pháo. Ta cũng chủ động về thời gian, không gian, lựa chọn mục tiêu tiến công, mục tiêu nào thấy chắc thắng thì đánh, chưa chắc thắng thì chưa đánh. Thay đổi cách đánh cho phép ta tập trung ưu thế binh hỏa lực vào từng trận đánh, lần lượt tiến công dứt điểm từng mục tiêu; phù hợp với nguyên tắc chỉ đạo tác chiến để ta vận dụng linh hoạt các hình thức và thủ đoạn chiến thuật trong quá trình tiến công. Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, ta vận dụng nhiều hình thức tác chiến, gồm: Tiến công cứ điểm, vây lấn, phòng ngự, đánh địch phản kích, xây dựng trận địa bao vây tiến công, đào hào (lấn dũi), triệt đường tiếp tế của địch, bảo vệ đường tiếp tế của ta; hạn chế thấp nhất chỗ mạnh về hỏa lực pháo binh và không quân, khoét sâu chỗ yếu của địch khi bị bao vây cô lập, tiếp tế tăng viện khó khăn. Chuyển sang “đánh chắc, tiến chắc”, ta sẽ giảm thiểu thương vong, phù hợp với trình độ của bộ đội ta lúc bấy giờ vì ta mới chỉ có kinh nghiệm tiến công cứ điểm cỡ tiểu đoàn địch đóng giữ, chưa có nhiều kinh nghiệm tiến công cụm cứ điểm, tập đoàn cứ điểm.

Thực tế qua 3 đợt tác chiến của Chiến dịch Điện Biên Phủ, ta đã giành thắng lợi, khẳng định sự đúng đắn của nghệ thuật xác định phương châm “đánh chắc, tiến chắc”. Ngoài ra, chiến dịch đã giải quyết thành công nhiều vấn đề về nghệ thuật, đó là nghệ thuật vận dụng cách đánh hiểm, nhằm phát huy thế mạnh của ta, khoét sâu chỗ yếu của địch; nghệ thuật phát huy sức mạnh của tác chiến hiệp đồng binh chủng, biết tập trung ưu thế binh hỏa lực, đánh chắc thắng, tiêu diệt từng bộ phận sinh lực địch, phá vỡ từng mảng phòng ngự, tiến tới tiêu diệt toàn bộ quân địch. Đó là nghệ thuật xây dựng hệ thống trận địa tiến công và bao vây rộng lớn, chia cắt, cô lập Điện Biên Phủ với chiến trường khác; chia cắt sự chi viện của tập đoàn cứ điểm với từng cụm cứ điểm; nghệ thuật vận dụng linh hoạt các hình thức chiến thuật. Thắng lợi của Chiến dịch Điện Biên Phủ, đưa cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc ta đến thắng lợi, buộc Pháp phải ký Hiệp định Giơ-ne-vơ chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Đông Dương. Các hình thức nghệ thuật trên vẫn còn nguyên giá trị, cần được tiếp tục nghiên cứu, phát triển phù hợp với điều kiện mới, vận dụng sáng tạo vào huấn luyện, chiến đấu và sẵn sàng chiến đấu của bộ đội, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Đại tá Đào Văn Đệ