DQTV là lực lượng nòng cốt tham gia bảo vệ Đảng, chính quyền, tính mạng, tài sản của nhân dân, tài sản của Nhà nước ở địa phương, cơ sở; tham gia xây dựng nền quốc phòng toàn dân (QPTD), khu vực phòng thủ (KVPT), phòng thủ dân sự, bảo vệ an ninh quốc gia và bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh phòng, chống tội phạm, góp phần giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở cơ sở.
Nhận thức được vai trò quan trọng của lực lượng DQTV, những năm qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý và điều hành của cấp ủy đảng, chính quyền và cơ quan quân sự các cấp, lực lượng DQTV được xây dựng ngày càng vững mạnh, rộng khắp. Đồng thời, đã thực hiện tốt việc phối hợp các lực lượng giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ; bảo vệ Ðảng, chính quyền, tính mạng và tài sản của nhân dân, tài sản của Nhà nước, mục tiêu và công trình quốc phòng trên địa bàn; xung kích trong lao động sản xuất, phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, địch họa và các sự cố khác; vận động nhân dân thực hiện đường lối, chủ trương của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tích cực thực hiện các chương trình phát triển kinh tế-xã hội ở địa phương; thật sự xứng đáng là lực lượng chính trị trung thành, tin cậy của cấp ủy, chính quyền và nhân dân ở địa phương, cơ sở.
Trước yêu cầu nhiệm vụ quốc phòng, quân sự địa phương, trong thời gian tới, để xây dựng lực lượng DQTV ngày càng vững mạnh, rộng khắp, thực sự là lực lượng nòng cốt thực hiện công tác quốc phòng, quân sự ở cơ sở; các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương cần tập trung triển khai các biện pháp đồng bộ, hiệu quả. Trước hết, phải quán triệt sâu sắc nghị quyết, chỉ thị của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước về công tác quân sự, quốc phòng, xây dựng LLVT nhân dân, xây dựng nền QPTD, thế trận QPTD gắn với nền an ninh nhân dân, thế trận an ninh nhân dân trong KVPT. Nâng cao trách nhiệm, phát huy sức mạnh tổng hợp của mọi tổ chức và cá nhân trong xây dựng, huấn luyện, sử dụng lực lượng DQTV. Tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng, chính quyền địa phương, người đứng đầu cơ quan, tổ chức trong xây dựng lực lượng DQTV. Đây là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu và phải được đặt trong các chương trình hành động của các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương và người đứng đầu cơ quan, tổ chức. Các cấp ủy đảng, chính quyền, người đứng đầu cơ quan, tổ chức cần có sự chuyển biến mạnh mẽ hơn nữa trong nhận thức, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo công tác quốc phòng, quân sự địa phương và DQTV. Sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác DQTV không chỉ thể hiện ở các chỉ thị, nghị quyết mà còn được thể hiện ở các nội dung, chương trình hành động cụ thể, gắn với đặc điểm tình hình của từng địa phương, đơn vị, địa bàn, để tạo điều kiện cho DQTV hoạt động thuận lợi, hiệu quả. Chính quyền các cấp từ Trung ương đến địa phương cần tăng cường công tác quản lý nhà nước và chỉ đạo xây dựng, huấn luyện DQTV, làm cho DQTV thực sự vững mạnh về mọi mặt. Các ban, ngành, đoàn thể, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị-xã hội phải có trách nhiệm tham gia cùng cơ quan quân sự, thực hiện nhiệm vụ xây dựng DQTV đúng với chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước về xây dựng LLVT nhân dân trong tình hình mới.
Trong xây dựng lực lượng DQTV phải thực hiện theo phương châm "vững mạnh, rộng khắp, vững chắc", có số lượng hợp lý, chất lượng tổng hợp ngày càng cao, lấy xây dựng chất lượng chính trị là chính; tổ chức biên chế tinh, gọn, chặt chẽ; trang bị vũ khí phù hợp. Quy mô tổ chức cân đối giữa các thành phần lực lượng, giữa số lượng và chất lượng phù hợp yêu cầu nhiệm vụ của từng địa phương. Chú trọng xây dựng, nâng cao chất lượng DQTV ở các địa bàn trọng điểm về quốc phòng và những địa bàn phức tạp. Đồng thời, làm tốt công tác giáo dục chính trị, pháp luật cho các đối tượng DQTV nhằm giúp họ nâng cao nhận thức về chính trị, pháp luật để có đủ khả năng tham gia xử trí các tình huống và đấu tranh chống “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, phản bác các quan điểm sai trái, xuyên tạc chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước. Coi trọng huấn luyện, diễn tập các phương án để phối hợp với các lực lượng xử trí kịp thời mọi tình huống, không để bị động, bất ngờ. DQTV phải thực sự gương mẫu, đi đầu, làm nòng cốt trong công tác xây dựng nền QPTD, xây dựng KVPT, phòng thủ dân sự, phòng, chống thiên tai, thảm họa ở địa phương, cơ sở; thực hiện tốt công tác dân vận; tích cực, gương mẫu trong tham gia “xóa đói, giảm nghèo”, “đền ơn đáp nghĩa”, “xây dựng nông thôn mới” góp phần xây dựng cơ sở chính trị vững mạnh toàn diện.
Đại tá, TS NGUYỄN VĂN HỒNG, Chủ nhiệm Khoa Quân sự địa phương, Học viện Quốc phòng