Thắng lợi của Chiến dịch Biên giới 1950 còn để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu, trong đó có bài học về công tác Đảng, công tác chính trị.
Trước hết là, quán triệt sự lãnh đạo, chỉ đạo của Trung ương Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, Tổng Quân ủy, Bộ Tổng tư lệnh, Đảng ủy, Bộ chỉ huy Chiến dịch Biên giới đã tăng cường lãnh đạo tư tưởng, xây dựng ý chí quyết tâm chiến đấu kiên cường. Khi chuẩn bị chiến dịch, Đảng ủy, Bộ chỉ huy chiến dịch chủ trương phải “tăng cường lãnh đạo tư tưởng trước, trong và sau khi chiến đấu” và xác định công tác tư tưởng là trung tâm của công tác chính trị. Theo đó, cấp ủy, cơ quan chính trị và cán bộ chính trị chú trọng giáo dục chính trị, tư tưởng, xây dựng tinh thần đoàn kết giữa các lực lượng tham gia chiến dịch. Trước mỗi trận đánh, mỗi đợt tác chiến, Đảng ủy và Bộ chỉ huy chiến dịch ban hành các văn bản không chỉ phổ biến về công tác chính trị mà còn chỉ đạo công tác quân sự, công tác bảo đảm và định hướng công tác lãnh đạo tư tưởng, xây dựng quyết tâm chiến đấu kiên cường cho bộ đội. Trước khi đánh Đông Khê, trận then chốt mở màn chiến dịch, yêu cầu công tác tư tưởng là “kiên quyết, dũng cảm tiêu diệt sinh lực địch, không sợ mệt nhọc, khó khăn”; đến khi đánh Thất Khê, yêu cầu là “nâng cao thêm tinh thần chiến đấu liên tục, không sợ mệt mỏi”. Đặc biệt, công tác lãnh đạo tư tưởng, xây dựng quyết tâm chiến đấu gắn với phát động thi đua lập công trong từng trận đánh, từng đợt tác chiến chiến dịch đã góp phần làm nên thắng lợi to lớn của chiến dịch.
Đảng ủy và Bộ chỉ huy chiến dịch luôn chăm lo củng cố, kiện toàn các tổ chức bảo đảm lãnh đạo và chỉ huy bộ đội chiến đấu. Ở cấp đại đoàn, trung đoàn hình thành đảng ủy để lãnh đạo toàn đơn vị đến chi bộ, đảng viên, cán bộ ở các phân đội. Chuẩn bị chiến dịch, công tác lãnh đạo tập trung xây dựng ý chí quyết tâm chiến đấu, quán triệt và vận dụng linh hoạt phương châm chỉ đạo tác chiến chiến dịch... Mở hội nghị cán bộ quân chính, hội nghị các ngành quân sự, chính trị, cung cấp (hậu cần), từ Bộ Tổng tư lệnh đến các đại đoàn, trung đoàn và cơ quan chính trị để thống nhất nhận thức quyết tâm chiến đấu. Các tổ chức đảng, tổ chức chỉ huy được củng cố, kiện toàn; nhất là hệ thống cơ quan chính trị và đội ngũ cán bộ chính trị được bổ sung đầy đủ. Các tổ chức quần chúng hình thành và dần phát triển. Nhờ các tổ chức lãnh đạo, chỉ huy và bảo đảm được củng cố, kiện toàn, hoạt động của công tác Đảng, công tác chính trị đã phát huy hiệu quả trong mọi hoạt động của bộ đội, góp phần giữ vững sự lãnh đạo, chỉ huy trong chiến dịch.
Quán triệt quan điểm chiến tranh nhân dân, Đảng ủy và Bộ chỉ huy chiến dịch lãnh đạo, chỉ đạo các đơn vị phối hợp với cấp ủy và chính quyền địa phương tuyên truyền, vận động quần chúng nhân dân ủng hộ lương thực, thực phẩm và tham gia phục vụ chiến dịch. Các đơn vị ở tuyến sau còn làm khá tốt việc kết hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương tổ chức, sử dụng dân quân, du kích phối hợp với bộ đội diệt tề trừ gian ở vùng địch hậu, góp phần đẩy mạnh chiến tranh du kích. Cùng với đó, công tác binh, địch vận trong chiến dịch được coi trọng. Thực tiễn chiến dịch cho thấy, sau khi bị quân ta tiêu diệt ở Đông Khê, địch kéo lên giải tỏa, ta tổ chức đánh ở Cốc Xá, Điểm cao 477. Nắm bắt địch đang hoang mang, đói khát, ta tiến hành công tác địch vận và khi ta kêu gọi, địch đã hạ vũ khí đầu hàng. Kết quả, số quân địch bị bắt và đầu hàng lớn hơn nhiều so với số bị thương và chết trong trận đánh này.
Đại tá, TS DƯƠNG ĐÌNH LẬP