Đệ tứ chiến khu hay Chiến khu Đông Triều là tên gọi khác của Chiến khu Trần Hưng Đạo. Cuối năm 1944, đầu năm 1945, Xứ ủy Bắc Kỳ tích cực khôi phục lại các tổ chức đảng, phát triển rộng khắp phong trào Việt Minh. Hội nghị quân sự cách mạng Bắc Kỳ (từ ngày 15 đến 20-4-1945) đã quyết định thành lập 7 chiến khu trong cả nước.
    |
 |
|
Chiếc bàn của Ban lãnh đạo Đệ tứ chiến khu trưng bày tại Bảo tàng Quân khu 3. |
Tại vùng Đông Bắc và duyên hải Bắc Bộ, phong trào cách mạng của nhân dân phát triển mạnh mẽ. Rạng sáng 8-6-1945, LLVT cách mạng ở Đông Triều kết hợp với quần chúng đồng loạt nổi dậy đánh chiếm các đồn Đông Triều, Mạo Khê, Tràng Bạch, Chí Linh. Chiều cùng ngày, ban lãnh đạo khởi nghĩa họp đánh giá việc thực hiện kế hoạch khởi nghĩa và đề ra những nhiệm vụ trước mắt. Cuộc họp đã quyết định thành lập ủy ban quân sự cách mạng và tổ chức cuộc mít tinh lớn ngay sau đó, ban lãnh đạo khởi nghĩa chính thức tuyên bố thành lập Chiến khu Trần Hưng Đạo.
Chỉ trong một thời gian ngắn, chiến khu nhanh chóng được mở rộng cùng với sự phát triển mạnh mẽ của phong trào kháng chiến. Tổng khởi nghĩa tháng 8-1945, ban lãnh đạo họp bàn chỉ đạo các đơn vị chiến đấu, khẩn trương củng cố tổ chức biên chế, huấn luyện cho thanh niên mới nhập ngũ, tiếp nhận vũ khí. Trong không khí sục sôi cách mạng, LLVT cách mạng Chiến khu Trần Hưng Đạo và các căn cứ vũ trang đã làm nòng cốt cho toàn dân khởi nghĩa đánh chiếm Hải Phòng, giành chính quyền về tay nhân dân. Sau đó, khởi nghĩa tiếp tục lan rộng ra nhiều địa phương khác, giành thắng lợi hoàn toàn.
Sự ra đời của Đệ tứ chiến khu có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong thời kỳ tiền khởi nghĩa, trực tiếp chuẩn bị và tham gia tích cực vào Tổng khởi nghĩa giành chính quyền ở vùng duyên hải Bắc Bộ. Từ chiếc bàn làm việc này, ban lãnh đạo chiến khu đã tổ chức nhiều cuộc họp quan trọng, đề ra nhiều quyết sách kịp thời lãnh đạo phong trào cách mạng ở vùng duyên hải Bắc Bộ giành thắng lợi.
VŨ DUY