Ngày 19-8-1945, Cách mạng Tháng Tám thành công ở Hà Nội cũng là ngày truyền thống của Công an nhân dân (CAND) Việt Nam. Cùng với sự ra đời của bộ máy chính quyền cách mạng trong cả nước, các tổ chức đầu tiên của CAND được lập ra để thực hiện nhiệm vụ trấn áp phản cách mạng, giữ gìn an ninh, trật tự, bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền cách mạng, bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân.
Ngay từ khi thành lập, QĐND và CAND đã phối hợp cùng nhau thực hiện nhiệm vụ chống thù trong, giặc ngoài, bảo vệ thành quả của Cách mạng Tháng Tám. Lực lượng CAND, QĐND cùng với các đoàn thể quần chúng, các tầng lớp nhân dân bảo vệ tuyệt đối an toàn cuộc mít tinh lớn ngày 2-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh công bố bản “Tuyên ngôn độc” lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa-Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á. Hai lực lượng phối hợp chặt chẽ trong đấu tranh chống phản cách mạng bên trong và sự can thiệp của các thế lực thù địch bên ngoài, bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền non trẻ và nhân dân. Hưởng ứng "Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến" của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”[1], quân đội cùng công an và nhân dân cả nước nhất tề đứng lên chống thực dân Pháp xâm lược. Cuộc tiến công 56 ngày, đêm với thắng lợi của Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử, gây “chấn động địa cầu” là một nét son tô thắm truyền thống phối hợp, hiệp đồng giữa QĐND và CAND trong cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc.
Sau Hiệp định Geneve, đất nước tạm thời bị chia cắt làm hai miền. Ở miền Bắc, lực lượng CAND vũ trang cùng công an các tỉnh biên giới đã chủ động phối hợp với các quân khu tiến hành chiến dịch tiễu phỉ, dẹp bạo loạn ở Kỳ Sơn (Nghệ An), Phong Thổ (Lai Châu), Bát Xát (Lào Cai), Đầm Hà (Hải Ninh), Pù Nhi (Thanh Hóa), Đồng Văn (Hà Giang); tiêu diệt và làm tan rã toàn bộ tổ chức phỉ, góp phần bảo vệ sự bình yên của nhân dân nơi biên cương Tổ quốc. Trên khắp chiến trường miền Nam, lực lượng quân đội và công an đã đồng cam cộng khổ, bám đất, bám dân cùng nhau xây dựng cơ sở cách mạng; tiến hành đấu tranh trên cả 3 vùng chiến lược: Rừng núi, nông thôn đồng bằng và đô thị, phát triển chiến tranh nhân dân rộng khắp, góp phần cùng nhân dân làm thất bại các chiến lược “chiến tranh đặc biệt”, “chiến tranh cục bộ”, “Việt Nam hóa chiến tranh”; tiến tới Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. Sự phối hợp, hiệp đồng chiến đấu giữa Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam với lực lượng An ninh miền Nam là biểu tượng cao đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam, tô thắm thêm truyền thống đoàn kết của hai lực lượng vũ trang (LLVT) trong cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.
Sau khi hoàn toàn thống nhất, đất nước bước vào thời kỳ mới phục vụ nhiệm vụ xây dựng, bảo vệ Tổ quốc (BVTQ); ngoài nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới, CAND và QĐND còn phối hợp bảo đảm an ninh, trật tự trên các địa bàn, bóc gỡ nhiều nhen nhóm phản động; ngăn chặn, vô hiệu hóa âm mưu, hoạt động xâm nhập phá hoại từ bên ngoài của các tổ chức phản động lưu vong, với sự trợ giúp của các thế lực thù địch; bảo vệ Đảng, chính quyền, bảo vệ cuộc sống bình yên và hạnh phúc của nhân dân.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng với đường lối đổi mới toàn diện, sâu sắc và triệt để đã đánh dấu thời kỳ mới đối với cách mạng Việt Nam. Trong hơn 30 năm đổi mới đất nước, lực lượng CAND và QĐND đã chủ động phối hợp nắm tình hình, triển khai thực hiện có hiệu quả đường lối, chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước về quốc phòng, an ninh (QPAN). Nước ta từng bước thoát khỏi thế bị bao vây cấm vận; chủ động, tích cực hội nhập quốc tế; mở rộng hợp tác về nhiều mặt với hầu hết các quốc gia trên thế giới; từng bước thiết lập quan hệ “đối tác toàn diện”, “đối tác chiến lược”, “đối tác chiến lược toàn diện” với các nước lớn, các nước bạn bè. Trong đó, lĩnh vực QPAN đã có những bước chuyển mạnh mẽ, chủ động tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc, mở rộng quan hệ đối ngoại về QPAN; tăng cường hợp tác đấu tranh phòng, chống tội phạm với các đối tác, không phân biệt thể chế chính trị. CAND và QĐND đã phối hợp bảo đảm tuyệt đối an toàn các hoạt động đối ngoại của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các sự kiện quốc tế quan trọng tổ chức tại Việt Nam, các đoàn khách quốc tế và các cơ quan ngoại giao nước ngoài ở Việt Nam; góp phần nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.
Những năm gần đây, trước diễn biến mới, phức tạp của tình hình trong và ngoài nước, Đảng, Nhà nước đặc biệt coi trọng và quan tâm chỉ đạo việc phối hợp giữa QĐND và CAND trong thực hiện nhiệm vụ BVTQ. Mối quan hệ về QPAN đã được thể hiện toàn diện trong “Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội” năm 1991 và “bổ sung, phát triển năm 2011”; trong văn kiện các kỳ đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng và nhiều nghị quyết, chỉ thị quan trọng của Đảng. Bộ Công an và Bộ Quốc phòng đã chủ động phối hợp tham mưu xây dựng nhiều văn bản luật về lĩnh vực QPAN, đặc biệt là Nghị định số 77/2010/NĐ-CP ngày 12-7-2010 về “Phối hợp giữa Bộ Công an và Bộ Quốc phòng trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội và nhiệm vụ quốc phòng” và Nghị định số 03/2019/NĐ-CP ngày 5-9-2019 về “Phối hợp giữa Bộ Công an và Bộ Quốc phòng trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh phòng, chống tội phạm và nhiệm vụ quốc phòng”.
Quán triệt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, sự phối hợp giữa QĐND và CAND ngày càng toàn diện và đi vào chiều sâu. Hai lực lượng đã cùng nhau thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ QPAN gắn với các yêu cầu mở rộng quan hệ đối ngoại, kết hợp chặt chẽ với các nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước; kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, chế độ xã hội chủ nghĩa (XHCN), bảo vệ Nhà nước và nhân dân; bảo vệ sự nghiệp đổi mới công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, tạo ra môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước nhanh, hiện đại, bền vững. Hai lực lượng đã tập trung phối hợp thực hiện nhiệm vụ phòng, chống bạo loạn, khủng bố, phá hoại; bảo đảm an ninh, trật tự, phòng chống tội phạm trên các tuyến, lĩnh vực, địa bàn trọng điểm; đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái; giáo dục QPAN và nghiên cứu khoa học, công nghệ, xây dựng, phát triển nền công nghiệp quốc phòng, an ninh đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp BVTQ.
Như vậy, từ khi ra đời đến nay, dù ở đâu, với nhiệm vụ khó khăn gian khổ thế nào, QĐND và CAND luôn phát huy cao độ truyền thống đoàn kết, gắn bó keo sơn, với tinh thần trách nhiệm cao; cùng toàn Đảng, toàn dân ta làm nên những thắng lợi vĩ đại của dân tộc; xây dựng thành công và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN. Tuy nhiên, khẳng định những thành công, chúng ta cũng cần nhận thấy việc phối hợp giữa hai lực lượng cũng còn có những hạn chế nhất định; đồng thời tiếp tục đứng trước những thách thức mới, xuất phát từ những diễn biến phức tạp, nhiều yếu tố bất định của tình hình quốc tế, khu vực và trong nước.
Những năm tới, tình hình thế giới tiếp tục có những diễn biến phức tạp. Các thách thức đối với sự nghiệp xây dựng và BVTQ vẫn còn tồn tại. Đất nước tiếp tục phải đối phó và giải quyết nhiều vấn đề để giữ vững chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ an ninh quốc gia và bảo đảm trật tự, an toàn xã hội. Nhiệm vụ đó đòi hỏi phải phát huy sức mạnh tổng hợp của cả dân tộc; động viên mọi tiềm lực QPAN của đất nước. Là LLVT trọng yếu, giữ vai trò nòng cốt trong sự nghiệp BVTQ, sự phối hợp chặt chẽ giữa QĐND và CAND giữ vai trò đặc biệt quan trọng.
Trong bối cảnh mới, sự phối hợp giữa hai lực lượng phải được nâng lên tầm cao mới, tạo ra được sức mạnh tổng hợp đủ sức đánh bại mọi kẻ thù xâm lược, hóa giải các mối đe dọa từ bên trong cũng như bên ngoài đối với nền an ninh, trật tự của đất nước. Chú trọng quán triệt sâu sắc nguyên tắc bảo đảm sự lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối về mọi mặt của Đảng, sự quản lý tập trung, thống nhất của Nhà nước đối với sự nghiệp BVTQ và với QĐND, CAND; kết hợp chặt chẽ QPAN với kinh tế, văn hóa, xã hội và đối ngoại. Nâng cao hiệu quả phối hợp trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ và phát huy vai trò, thế mạnh, sở trường của từng lực lượng.
Hai lực lượng cần xác định rõ vai trò, trách nhiệm phối hợp thực hiện nhiệm vụ QPAN của cấp ủy đảng, lãnh đạo, chỉ huy các đơn vị trong QĐND và CAND; chú trọng giáo dục chính trị tư tưởng, làm cho mỗi cán bộ, chiến sĩ nhận thức rõ sự phối hợp giữa hai lực lượng là vấn đề có tính quy luật; quán triệt sâu sắc lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Quân đội và Công an là hai cánh tay của nhân dân, của Đảng và Chính phủ, của vô sản chuyên chính. Vì vậy phải đoàn kết chặt chẽ với nhau”[2].
CAND và QĐND cần tiếp tục tham mưu với Đảng, Nhà nước đổi mới cơ chế lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành sự nghiệp BVTQ, trong đó có hoạt động phối hợp giữa hai lực lượng. Phối hợp triển khai hiệu quả Nghị định số 03/2019/NĐ-CP ngày 5-9-2019 về phối hợp giữa Bộ Công an và Bộ Quốc phòng trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh phòng, chống tội phạm và nhiệm vụ quốc phòng, đồng thời rà soát các quy chế phối hợp giữa các đơn vị trực thuộc Bộ Quốc phòng và Bộ Công an trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội và nhiệm vụ quốc phòng trên các địa bàn, lĩnh vực để thống nhất thực hiện.
Hai lực lượng cần tiếp tục tăng cường trao đổi thông tin, phân tích, đánh giá, dự báo tình hình, kịp thời tham mưu với Đảng, Nhà nước chủ động đề ra chủ trương, giải pháp xử lý những vấn đề phức tạp, cấp bách nảy sinh có liên quan đến QPAN, đối ngoại. Chú trọng phối hợp trong tham mưu và trực tiếp tiến hành xây dựng tiềm lực QPAN vững mạnh. Trong đó đặc biệt chú ý trong phối hợp xây dựng, củng cố nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn kết chặt chẽ với xây dựng nền an ninh nhân dân, thế trận an ninh nhân dân vững chắc; xây dựng lực lượng QĐND và CAND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, tiến lên hiện đại, thực sự là lực lượng trung thành, tin cậy, là công cụ sắc bén của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế của Việt Nam ngày càng ngày càng sâu rộng, hai lực lượng cần chủ động tăng cường phối hợp trong thực hiện các diễn đàn đa phương, song phương về QPAN, đặc biệt trong năm Việt Nam giữ vai trò Chủ tịch ASEAN và Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Cần nâng tầm và đưa các hoạt động hợp tác trong giải quyết các vấn đề an ninh với các quốc gia đi vào thực chất và có hiệu quả.
Trước sự phát triển nhanh chóng của khoa học, công nghệ và các cuộc cách mạng công nghiệp mới, thực hiện Nghị quyết số 52-NQ/TW, ngày 29-9-2019 về “Một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”, hai lực lượng cần có sự phối hợp chặt chẽ trong xây dựng công nghiệp QPAN phù hợp với yêu cầu hiện đại hóa LLVT. Vũ khí, khí tài, công cụ hỗ trợ giữ vai trò rất quan trọng nhưng yếu tố con người mới là nhân tố quyết định. Vì vậy, cần phối hợp trong giáo dục, bồi dưỡng cho cán bộ, chiến sĩ nắm vững đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, có tư duy mới về BVTQ, có đủ tri thức khoa học, kỹ thuật và ngoại ngữ để làm chủ vũ khí, công nghệ hiện đại. Bảo đảm yêu cầu nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh, trình độ và khả năng sẵn sàng chiến đấu của hai lực lượng, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và BVTQ trong tình hình mới.
Về công tác giáo dục QPAN, hai lực lượng cần phối hợp nâng cao chất lượng theo Chỉ thị số 12-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa X), ngày 3-5-2007 về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục QPAN trong tình hình mới”, các quy định của Luật Giáo dục QPAN năm 2013; đổi mới chương trình và phương pháp giáo dục, bồi dưỡng cho sát hợp với từng loại đối tượng và đặc điểm địa bàn, nhằm đưa công tác này đi vào chiều sâu và đạt kết quả thiết thực.
Trong quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của hai lực lượng, sự đoàn kết, hiệp đồng, gắn bó keo sơn giữa QĐND và CAND trở thành truyền thống quý báu và là nhân tố làm nên thắng lợi của sự nghiệp giải phóng dân tộc trước đây cũng như trong BVTQ hiện nay. Mối quan hệ gắn bó ấy sẽ tiếp tục được phát huy, nhân lên sức mạnh tổng hợp trong điều kiện mới, góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN trong tình hình hiện nay.
Thượng tướng BÙI VĂN NAM, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an
[1]Hồ Chí Minh: Toàn tập, tập 4, Nxb. CTQG, Hà Nội-2001, tr.480.
[2]Hồ Chí Minh: Toàn tập, tập 9, Nxb. CTQG, Hà Nội-2001, tr.403.