* Có thể chấm dứt thi công đối với một số nhà thầu phụ vi phạm hợp đồng
Dự án cầu Cần Thơ là công trình cầu lớn nhất Đồng bằng sông Cửu Long với tổng chiều dài (kể cả đường dẫn) là 15,85km, tổng mức đầu tư 4.832 tỉ đồng từ nguồn vốn vay ODA của Chính phủ Nhật Bản, thông qua Ngân hàng Hợp tác quốc tế Nhật Bản (gọi tắt là JBIC) với Việt Nam, được khởi công từ tháng 9-2004 và dự kiến sẽ hoàn thành vào cuối năm 2008. Đến nay, thời gian thi công đã quá nửa chặng đường, nhưng do những vướng mắc, một số gói thầu của dự án đang rơi vào thực trạng chậm tiến độ.
Khó khăn về... tài chính
Theo tìm hiểu của chúng tôi, Dự án cầu Cần Thơ gồm có 3 gói thầu chính và theo báo cáo của Ban Quản lý dự án (PMU) Mỹ Thuận, hiện cả 3 gói thầu này đều bị chậm tiến độ so với kế hoạch đề ra. Gói thầu số 1 (đường dẫn phía Vĩnh Long) do Ban quản lý dự án Mỹ Thuận làm chủ đầu tư, liên danh Tổng công ty Thăng Long (TLC), CIENCO 6 và CIENCO 8 đảm trách thi công. Đến cuối tháng 2-2007, tính theo kế hoạch về thời gian, đã “sử dụng” hết 57%; tiến độ theo kế hoạch đề ra là 30,9% nhưng các đơn vị mới chỉ hoàn thành được 16,37% khối lượng kế hoạch (chậm 14,53%). Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, nguyên nhân chủ yếu dẫn đến chậm tiến độ của gói thầu này là do sự lòng vòng, nhiêu khê, quá phức tạp, qua nhiều trung gian của việc rót vốn từ đơn vị chủ đầu tư tới đơn vị thi công, dẫn đến việc các công ty trung gian can thiệp vào nguồn vốn trực tiếp của dự án. Cụ thể, vốn của dự án từ PMU Mỹ Thuận rót xuống ban điều hành của liên danh, từ đó chuyển cho Tổng công ty Thăng Long (TLC), công ty này lại chuyển cho Công ty cầu 3 ở Hà Nội, tiếp đó Công ty cầu 3 mới chuyển cho chi nhánh tại thành phố Hồ Chí Minh. Và từ đây, vốn mới đến đội thi công (cầu Trà Ôn thuộc dự án).
Ở gói thầu số 3, thi công phần đường dẫn phía Cần Thơ do Tổng công ty xây dựng Trung Quốc đảm trách. Tiến độ theo kế hoạch đến cuối tháng 2 là 28,20% nhưng tiến độ thực tế mới chỉ đạt 25,01%, chậm 3,19%. Nguyên nhân chủ yếu do vấn đề tài chính của nhà thầu (liên quan đến việc tăng giá vật liệu xây dựng như cát, thép và nhiên liệu...). Trong tháng 3 này, nếu đề án điều chỉnh nút giao thông số 3 (nối với Quốc lộ 91B) do Bộ Giao thông-Vận tải trình lên, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt thì dự kiến đến tháng 6-2009, nút giao thông này mới có thể hoàn thành.
Ở gói thầu số 2 (thi công phần cầu chính - cầu treo dây văng và cầu dẫn qua hai bờ sông Hậu), do liên danh các nhà thầu: Taisei - Kajima - Nippon Steel (Nhật Bản) đảm trách thi công. Đây là gói thầu được đánh giá là đạt tiến độ cao nhất so với kế hoạch trong 3 gói thầu (đã đạt 50,02% khối lượng công trình so với tiến độ của kế hoạch là 51,31%). Trong những ngày đầu năm, gói thầu này đã được đơn vị thi công hoàn thành các hạng mục cọc khoan nhồi, trụ tháp bờ Bắc, trụ tháp bờ Nam nhô lên khỏi mặt nước khoảng 70m. Ông Masami Miyauchi - Giám đốc liên danh các nhà thầu Taisei - Kajima - Nippon Steel, cho biết: “Trong năm 2007, đơn vị quyết tâm hoàn thành thêm các hạng mục: nhịp cầu chính, đường dẫn phía Nam”.
Trên công trường của gói thầu số 2 luôn có hơn 1.000 chuyên gia, kỹ sư và công nhân trực tiếp chỉ huy và thi công cả ngày, đêm. Tuy nhiên, gói thầu này cũng đang gặp khó khăn do giá thép nhập khẩu. Gói thầu sử dụng vốn vay đặc biệt của Chính phủ Nhật Bản, trong đó 50% thép phải có nguồn gốc xuất xứ từ Nhật Bản. Giá thép theo hồ sơ hợp đồng ban đầu chỉ quy định áp dụng theo chỉ số “KENSETSU BUKKA”, đến nay giá thép tăng, không biết điều chỉnh ra sao. Ông Nakajima- Tư vấn trưởng dự án cầu Cần Thơ - cho biết tình hình trượt giá phần thép đối với gói thầu số 2 là rất lớn (dự tính khoảng 80 tỷ đồng). Với những khó khăn nêu trên, ông Nakajima lo ngại dự án sẽ chậm và không hoàn thành đúng tiến độ như dự kiến (tháng 12-2008).
Xử lý mạnh đối với đơn vị thi công chậm
Trước những khó khăn của dự án do chậm tiến độ ở cả 3 gói thầu, sáng 3-3, tại thành phố Cần Thơ, Thứ trưởng Bộ Giao thông-Vận tải Ngô Thịnh Đức đã chủ trì cuộc họp bàn về tiến độ thi công dự án cầu Cần Thơ với các bên liên quan gồm: Thường trực Ban Chỉ đạo Tây Nam Bộ, lãnh đạo Bộ GTVT, UBND thành phố Cần Thơ, UBND tỉnh Vĩnh Long và đại diện các đơn vị thi công cầu Cần Thơ, Ban Quản lý dự án Mỹ Thuận - chủ đầu tư xây dựng cầu Cần Thơ...
Tại cuộc họp, trước việc chậm tiến độ ở các gói thầu và vi phạm hợp đồng, Thứ trưởng Ngô Thịnh Đức đã phê bình các nhà thầu ở gói thầu 1 và 3. Ban quản lý dự án Mỹ Thuận là đơn vị chủ đầu tư nhưng chưa sát trong việc kiểm tra, đôn đốc thực hiện dẫn đến chậm tiến độ của các gói thầu.
Để bảo đảm cầu Cần Thơ hoàn thành đúng tiến độ vào cuối năm 2008, tại cuộc họp này, Thứ trưởng Bộ GTVT Ngô Thịnh Đức đã yêu cầu Ban quản lý dự án Mỹ Thuận chấm dứt thi công đối với các nhà thầu phụ tham gia gói thầu số 1 là Công ty 874 và Công ty 892 thuộc CIENCO 8 do đã vi phạm hợp đồng, thực hiện chậm tiến độ thi công phần nền đường phía Vĩnh Long. Đối với Công ty cầu 3 (TLC), đơn vị đang đảm nhiệm thi công cầu Trà Ôn sẽ tăng thời gian thêm 1 tháng, nếu để chậm tiến độ nữa sẽ cắt hợp đồng.
Theo tìm hiểu của chúng tôi, hiện nay việc xây dựng cầu Cần Thơ còn có một số khó khăn khác như: đến thời điểm này cầu Cần Thơ vẫn chưa có phương án phòng, chống cháy nổ, chống sét, duy tu dây cáp và mặt cầu. Đó là chưa kể phương án giao thông phải tính đến khi cầu chính đã hoàn thành nhưng các hạng mục kèm theo chưa hoàn thành; hiện nay do tiến độ đắp nền đường của gói 1 và 3 chậm trễ nên gói thầu 2 không thể thi công nền đường tại khu vực mố; phần điều chỉnh cơ cấu tổng mức đầu tư phần vốn đối ứng của dự án đang chờ được phê duyệt…
Những khó khăn hiện tại và vấn đề chậm tiến độ ở dự án cầu Cần Thơ cần sớm được khắc phục. Dự án cầu Cần Thơ là một công trình mang tầm vóc quốc gia, là sự kỳ vọng của người dân Nam Bộ và động lực thúc đẩy về kinh tế, xã hội cho toàn vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Sự chỉ đạo quyết liệt của các cấp, ngành liên quan trong việc tháo gỡ khó khăn, thực hiện dự án bảo đảm tiến độ; cùng với sự nỗ lực, phấn đấu hoàn thành các hạng mục theo các gói thầu cần được các đơn vị thi công thực hiện khẩn trương, có trách nhiệm, thực hiện tốt nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước giao phó, đáp ứng mong đợi của nhân dân.
Đặng Trung Kiên