Gặp người cắm cờ đỏ sao vàng lên nóc Phủ khâm sai

Ông Quang Ngọc (Nguyễn Hữu Hậu). Ảnh: ANH NGỌC

Hôm ấy (19-8-1945) là ngày Chủ nhật, từ mờ sáng, cả Hà Nội sục sôi khí thế của ngày đấu tranh quyết định-ngày Tổng khởi nghĩa. Cờ treo rợp trời trước cửa các gia đình, nhuộm đỏ các khu phố. Các tầng lớp nhân dân cả nội ngoại thành, từ công nhân, nông dân, học sinh, sinh viên, công chức, tiểu thương… cùng các lực lượng tự vệ vũ trang như những dòng thác nước từ các ngả đường đổ dồn về Quảng trường Nhà hát Lớn. Hướng nào cũng đông nghịt người, nhưng hàng ngũ rất chỉnh tề, khí thế lẫm liệt, ai cũng tỏ rõ tinh thần ủng hộ Việt Minh. Tôi thấy chưa bao giờ Hà Nội được chứng kiến những giây phút huy hoàng đến thế. Đứng dưới lá cờ đỏ sao vàng, mọi người cùng hát vang bài “Tiến quân ca”.

Cuộc mít tinh bắt đầu. Trên lễ đài, thanh niên tự vệ bồng súng, cầm gươm đứng gác nghiêm chỉnh. Hàng vạn mái đầu cúi xuống dành một phút mặc niệm các chiến sĩ cách mạng đã hy sinh vì nền độc lập của Tổ quốc. Tiếp sau, ba phát súng bắn lên trời báo hiệu lễ chào cờ bắt đầu. Nhạc “Tiến quân ca” hùng tráng nổi lên, lá cờ đỏ sao vàng to lớn được từ từ kéo lên cột cờ dựng trước cửa Nhà hát Lớn. Ai ai cũng nắm chặt bàn tay phải giơ lên ngang tai, hướng về lá cờ tươi thắm, nét mặt đầy tin tưởng. Từ trên tầng cao của Nhà hát Lớn, hàng loạt truyền đơn bay xuống rải rộng ra như đàn bướm trắng khổng lồ, tiếng vỗ tay hoan hô của quần chúng nhân dân nổi lên ầm ầm như sấm dậy. Sau bản hiệu triệu khởi nghĩa của vị đại biểu Mặt trận Việt Minh, cả biển người lại vỗ tay vang dội và hô to nhiều khẩu hiệu lớn. Gần trưa, biển người chia thành hai hướng: Một hướng cuồn cuộn tiến đi chiếm Phủ khâm sai, Tòa thị chính, Sở kho bạc... một dòng ào ạt cuộn về lối Hàng Bài chiếm trại Bảo an binh và Ty liêm phóng.

Lúc ấy, khí thế cách mạng sục sôi lắm. Tôi cũng nhanh chóng hòa mình vào dòng người tiến về Phủ khâm sai. Lúc đoàn người chúng tôi tiến đến, hai cánh cổng sắt ở đây đóng chặt, tất cả số lính canh bên trong hoảng sợ bỏ chạy hỗn loạn. Cả khoảng sân phía trước và hai bên tiền sảnh không thấy một ai. Chẳng kịp mở cổng, một tốp tự vệ chiến đấu dẫn đầu đoàn quân cùng mọi người ào ạt trèo qua hàng rào sắt. Các anh nhanh nhẹn tước ngay súng của bọn lính canh để chúng tôi xông vào từng phòng trong phủ. Hầu hết các phòng đều không có người, bàn ghế đồ đạc lộn xộn. Tôi cùng ông Nho xách súng chạy thẳng lên tầng hai, đang lúc ngó quanh tìm lối đi thông sang các phòng bên cạnh, thì bất ngờ có một người chạy lao tới trao cho tôi lá cờ đỏ sao vàng được gấp vuông vức cẩn thận, rồi nói rất to và nhanh: “Treo ngay cờ lên”. Tôi cũng chẳng kịp nhận ra đó là ai, nhưng đoán chắc là người chỉ huy, vì nom anh rất nhanh nhẹn, xông xáo, luôn miệng hướng dẫn mọi người. Thế là một tay cầm cờ, một tay xách khẩu súng cứ lần theo lối cầu thang, tôi chạy ngược lên sân thượng của tòa nhà. Lên tới nơi nhưng một mình lúng túng quá, loay hoay một lúc tôi cũng buộc được lá cờ vào dây rồi kéo lên, giữa tiếng hò reo vang dậy của đoàn người ở dưới lòng đường. Trong màu nắng vàng nhạt của mùa thu Tháng Tám, lại có gió thổi nhẹ, lá cờ cứ xuôi theo chiều gió phần phật tung bay. Đứng trên nóc tòa nhà cao tầng nhìn xuống, tôi được chứng kiến cảnh hàng nghìn người đang đứng chật kín cả một đoạn đường, ai cũng giơ tay vẫy vẫy, miệng hô vang khẩu hiệu “Đả đảo bọn đế quốc”, “Việt Nam độc lập muôn năm”, “Ủng hộ Mặt trận Việt Minh”…

Khi ấy được thực hiện nhiệm vụ này, lại ở vào thời khắc lịch sử quan trọng, tôi vô cùng sung sướng và hạnh phúc. Nhưng thú thực lúc ấy tôi cũng chưa hiểu hết ý nghĩa to lớn của việc mình làm. Sau này ngẫm lại tôi mới thấm thía rằng: Hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng tung bay trên nóc tòa nhà Phủ khâm sai lúc đó là niềm kiêu hãnh, là sự cổ vũ vô cùng lớn lao cho khí thế đấu tranh của hàng vạn người dân Hà Nội. Nó minh chứng cho sức mạnh đoàn kết của dân tộc ta triệu người như một, nhất tề đứng lên chiến đấu và chiến thắng. Bắt đầu từ đây, một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập dân tộc của nhân dân Việt Nam ta, của cách mạng nước ta do Đảng Cộng sản Việt Nam đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo, đã ra đời.

Chia tay ông, tôi cứ nhớ mãi lời tâm sự: “Cuộc đời tôi lạ lắm anh ạ, nhiều việc cứ diễn ra trùng hợp với lịch sử làm tôi không thể nào quên. Một tháng sau (9-1945), tôi xung phong tòng quân, được trên biên chế cùng 31 thanh niên Thủ đô vào Chi đội 3 đoàn quân Nam tiến. Đây là Chi đội Nam tiến đầu tiên chi viện cho chiến trường miền Nam. Năm 1950, do yêu cầu của trên, tôi lại được điều sang thành lập lực lượng Thanh niên xung phong Trung ương đầu tiên theo chỉ thị của Bác Hồ. Cứ mỗi độ thu về là những kỷ niệm lịch sử ấy lại trở về nguyên vẹn trong tâm trí tôi”.

NGUYỄN VIỆT HÒA