Như vậy, trong thời gian tới, những vấn đề bất cập về xây dựng lực lượng dân quân tự vệ trước đây sẽ được khắc phục và điều chỉnh, tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, đồng bộ để xây dựng lực lượng DQTV vững mạnh và rộng khắp, cùng với Quân đội nhân dân làm nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, quân sự, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
DQTV là thành phần của lực lượng vũ trang nhân dân; là lực lượng bảo vệ Đảng, chính quyền, tính mạng, tài sản của nhân dân, tài sản của cơ quan, tổ chức ở địa phương, cơ sở; làm nòng cốt cùng toàn dân đánh giặc ở địa phương, cơ sở khi có chiến tranh.
Trong tình hình mới, tình hình khu vực, thế giới có những diễn biến phức tạp nên nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc có những yêu cầu, nhiệm vụ cao hơn; mặt khác, những cuộc xung đột vũ trang, chiến tranh vũ khí công nghệ cao, chiến tranh phi truyền thống, chiến tranh không gian mạng, chống bạo loạn, biểu tình, lật đổ hay việc biến đổi khí hậu, phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn... vẫn tiếp tục diễn ra ở nhiều nơi với tính chất ngày càng phức tạp. Do đó, việc xây dựng DQTV vững mạnh và rộng khắp là vấn đề có ý nghĩa chiến lược cần phải thực hiện ngay từ thời bình, có trọng tâm, trọng điểm, góp phần củng cố, tăng cường nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với nền an ninh nhân dân, thế trận an ninh nhân dân, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Trao đổi với chúng tôi về những khó khăn cơ bản trong xây dựng lực lượng DQTV ở địa phương, đồng chí Trần Văn Dũng, Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy quân sự xã Hải Phú (Hải Hậu, Nam Định) cho biết: Đặc thù địa phương làm nông nghiệp thuần túy nên khó thu hút lực lượng DQTV trong thực hiện nhiệm vụ vì các công dân thường xuyên đi làm xa. Chính sách để thu hút nhân lực còn có nội dung chưa đồng bộ, chưa theo kịp mặt bằng chung và trang bị, vũ khí, ngân sách dành cho huấn luyện dân quân, tự vệ cũng còn hạn chế.
Khi nghiên cứu những điểm mới trong Luật DQTV sửa đổi được thông qua trong Kỳ họp thứ 8 (Quốc hội khóa XIV), đồng chí Trần Văn Dũng cho rằng, để xây dựng lực lượng DQTV đáp ứng đòi hỏi yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, thì ngoài các chính sách mới mà luật sửa đổi đã quy định, như: Dân quân thường trực được hưởng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế; doanh nghiệp hoạt động 12 tháng trở lên được tổ chức đơn vị tự vệ... thì rất cần chú trọng đến đầu tư kinh phí để nâng cao chất lượng huấn luyện DQTV.
Đồng chí Dũng phân tích, DQTV là lực lượng tại chỗ ở địa phương trong xây dựng lực lượng phòng thủ, tác chiến trong khu vực phòng thủ; giải quyết các vấn đề an ninh, trật tự, an toàn xã hội, chống biểu tình, bạo loạn lật đổ, làm công tác dân vận; phòng, chống thiến tai, tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn... Đây là những nhiệm vụ đòi hỏi phải có sự hiệp đồng, lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện tập trung, thống nhất mới đem lại hiệu quả. Thế nên, đầu tư nguồn lực tài chính, kinh phí để nâng cao chất lượng, trình độ kỹ, chiến thuật cho DQTV trong tác chiến, tác nghiệp theo hướng tập hợp, cơ động nhanh, xử lý tình huống quyết liệt, hiệu quả là hết sức cần thiết.
Theo Thượng tá Lê Hồng Hà, Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy quân sự huyện Tiên Du (Bắc Ninh), tình hình kinh tế-xã hội ở mỗi địa phương có một đặc thù riêng và có tác động, ảnh hưởng đến công tác tham mưu, xây dựng lực lượng DQTV.
Theo Thượng tá Lê Hồng Hà, trong giai đoạn phát triển, nhiều dự án phát triển kinh tế-xã hội, quốc phòng, an ninh ở địa phương được quy hoạch xây dựng và triển khai. Điều này tiềm ẩn những vấn đề phức tạp này sinh. Nhiều đối tượng xấu đã lợi dụng sơ hở, yếu kém của chính quyền cơ sở, tổ chức các hoạt động tuyên truyền, kích động và lôi kéo người dân đòi quyền lợi và phản đối chính quyền. Ở các khu công nghiệp vùng nông thôn cũng tiềm ẩn những phức tạp cả về an ninh và môi trường cũng như tệ nạn xã hội, ảnh hưởng đến xây dựng tiềm lực quốc phòng nói chung và lực lượng DQTV nói riêng.
Để giải quyết những bài toán khó trong phát triển lực lượng DQTV ở địa phương cấp huyện và xã, theo Thượng tá Lê Hồng Hà, vấn đề mấu chốt là phải nâng cao chất lượng công tác tham mưu của Ban chỉ huy quân sự huyện, xã với chính quyền địa phương nhằm tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp về xây dựng lực lượng DQTV trong tình hình mới. Đây là vấn đề quan trọng hàng đầu, có ý nghĩa quyết định đến chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng lực lượng DQTV. Bởi theo Thượng tá Lê Hồng Hà, thực tế cho thấy, ở đâu cấp ủy, chính quyền, cơ quan, tổ chức quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý tốt thì ở đó DQTV mạnh, hoạt động hiệu quả, hoàn thành tốt công tác quốc phòng, quân sự và ngược lại.
Biện pháp quan trọng tiếp theo mà Thượng tá Lê Hồng Hà đề xuất là, cần bám sát thực tiễn, yêu cầu, nhiệm vụ,… để hướng vào tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, khắc phục khâu yếu, mặt yếu. Luôn làm tốt công tác quản lý đối với lực lượng DQTV cả về số lượng, chất lượng cũng như các mặt hoạt động trên từng lĩnh vực, nhất là trong các lĩnh vực chuyên biệt, đặc thù. Chú trọng đổi mới công tác huấn luyện, bồi dưỡng, hoạt động, không ngừng nâng cao trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu. Mặt khác, bên cạnh đó cũng cần thực hiện khẩn trương chủ trương chuẩn hóa 100% cán bộ quân sự cấp xã có trình độ đại học ngành quân sự cơ sở thông qua nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ Ban chỉ huy quân sự xã (phường, thị trấn) theo hướng có đủ năng lực lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng địa phương và tham gia cấp ủy, chính quyền ở cơ sở khi cần thiết....
Dân quân tự vệ là một bộ phận quan trọng của lực lượng vũ trang nhân dân, được tổ chức, xây dựng vững mạnh, rộng khắp, không tách rời quá trình lao động sản xuất nên việc xây dựng lực lượng này luôn gắn liền với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Vì thế, trong tình hình mới, việc tập trung nguồn lực phát triển DQTV có cơ cấu, số lượng hợp lý, chất lượng tốt, giải quyết các nhiệm vụ quân sự, quốc phòng ở địa phương và giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, có khả năng cơ động thực hiện thắng lợi nhiệm vụ tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn... là hết sức cần thiết.
Bài, ảnh: THẢO TRANG