Tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng trong ngành hàng không

Tiến sĩ Trần Du Lịch.

Phóng viên (PV): Ông đánh giá như thế nào về sự phát triển của ngành hàng không Việt Nam trong thời gian qua?

TS Trần Du Lịch: Hiện nay, nhiều ngành, nhiều lĩnh vực của Việt Nam phát triển mang tầm hội nhập quốc tế, trong đó có lĩnh vực hàng không. Đáng chú ý, thời gian qua lĩnh vực hàng không Việt Nam có sự xuất hiện của các hãng hàng không giá rẻ, đặc biệt là Vietjet Air, đã tạo điều kiện cho những người thuộc diện bình dân được đi máy bay.

Tiềm năng cho ngành hàng không Việt Nam còn rất lớn khi du lịch phát triển, kinh tế tăng trưởng, ngoài vận chuyển hành khách còn vận chuyển hàng hóa… Nhưng thực tế cũng cho thấy, hiện nay chúng ta có 21 sân bay nhưng mới khai thác hiệu quả một số sân bay, như: Sân bay quốc tế Nội Bài, Sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất, Sân bay quốc tế Đà Nẵng, Sân bay quốc tế Cam Ranh. Số sân bay còn lại hiệu quả khai thác rất kém. Thách thức rất lớn đối với cơ quan quản lý hiện nay là phải tạo ra môi trường cạnh tranh minh bạch, bình đẳng giữa các loại hình hàng không giá rẻ và hàng không bình thường khác, tránh chuyện cạnh tranh không bình đẳng như cạnh tranh bằng giá cả không hợp lý. Đồng thời, chính sách quản lý cần buộc các hãng hàng không phải bay kèm chặng bay dài với chặng bay ngắn, chứ không để tình trạng chỉ chọn chặng bay dài có lãi còn chặng bay ngắn không hãng nào chọn…

Máy bay của nhiều hãng hàng không đang hoạt động tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài (TP Hà Nội). Ảnh: HUY HÙNG

PV: Việc tạo ra sự cạnh tranh bình đẳng giữa các hãng hàng không giá rẻ và các hãng hàng không khác, cụ thể ra sao, thưa ông?

TS Trần Du Lịch: Tôi nhấn mạnh là Việt Nam rất cần thiết phải phát triển hàng không giá rẻ, nhưng cũng cần có cách xử lý hài hòa hơn... Ở một số nước, với vận tải hàng không, họ có chia ra khu giá rẻ và khu thương mại. Ta thì khác, có lúc giá rẻ hay giá đắt đều ở cùng một chỗ. Người trả giá vé đắt hơn phải chịu cảnh chen chúc như người giá rẻ. Như vậy là không công bằng.

PV: Vậy theo ông, cần làm gì để thúc đẩy các hãng hàng không phát triển trong thế cạnh tranh sòng phẳng?

TS Trần Du Lịch: Chính sách phát triển hàng không phải tính toán rõ hơn 3 mảng, đó là các hãng khai thác bay, các cảng hàng không và các cơ quan quản lý bay không lưu. Phải phối hợp 3 mảng này để nâng hiệu quả chung, hiệu suất chung, giảm chi phí cho các nhà khai thác cũng là cách chúng ta phục vụ khách hàng tốt hơn. Bản thân các doanh nghiệp hàng không trong nước phải hợp tác để cùng phát triển, tránh tình trạng tự làm suy yếu lẫn nhau.

Đặc biệt, phải có cơ chế hữu hiệu nhằm loại bỏ các nguy cơ về cạnh tranh thiếu lành mạnh thông qua việc tiếp tục nghiên cứu, bổ sung chính sách quản lý về hàng không dân dụng Việt Nam, nhất là hàng không giá rẻ, để có một sân chơi minh bạch. Với từng phân khúc thị trường khác nhau thì chúng ta phải có chính sách khác nhau.

Tiếp theo, một trong những nguyên nhân các sân bay hoạt động kém hiệu quả là do yếu kém kết nối hạ tầng đường bộ của sân bay. Sân bay phải được đặt ở những vị trí thông thoáng, có thể kết nối tốt với hệ thống đường bộ, đường sắt, đường thủy. Phát triển hàng không phải gắn với chiến lược phát triển đồng bộ các loại hình vận tải. Đặc biệt, những quốc gia hiện nay chúng ta đang là đối tác chiến lược thì việc nỗ lực của Chính phủ như thế nào trong kiến thiết các đối tác hàng không? Phát triển hàng không Việt Nam có sức cạnh tranh quốc tế rất cần vai trò của Chính phủ kiến tạo, gắn chiến lược phát triển ngành hàng không với các đối tác chiến lược khác.

PV: Tổng công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines) là hãng hàng không quốc gia thực hiện chính sách cổ phần hóa, tái cơ cấu theo quy định của Nhà nước. Vậy theo ông, Nhà nước nên nắm giữ bao nhiêu vốn chủ sở hữu?

TS Trần Du Lịch: Quan điểm của tôi, đã là hãng hàng không quốc gia thì Nhà nước phải có tỷ lệ vốn cần thiết để có định hướng hỗ trợ quốc gia. Ở đây không đơn thuần quốc gia là nhà kinh doanh mà còn là thương hiệu quốc gia, hình ảnh quốc gia, vì thế phải phát huy vai trò của Nhà nước. Chính phủ phải tham gia vào với tỷ lệ ít nhất là 65%; tỷ lệ vốn 35% còn lại là huy động vốn của thị trường, đủ sức đánh giá sức khỏe, quản trị của một doanh nghiệp Nhà nước. Bên cạnh đó, để có thể huy động được thêm nguồn vốn, tôi kỳ vọng với uy tín của mình, Vietnam Airlines có thể tự mình phát hành trái phiếu doanh nghiệp, loại trái phiếu này sẽ lưu hành trên thị trường chứng khoán.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

MINH ĐỨC (thực hiện)