Năng suất cao nhưng giá trị giảm
Trên vùng biển Tây Nam, nghề nuôi cá bớp thương phẩm trong lồng bè bắt đầu nở rộ từ năm 2011 và nhanh chóng lan rộng đến các đảo Nam Du, Hòn Chuối, Hòn Đốc, Phú Quốc…
Ở quần đảo Nam Du (thuộc hai xã Nam Du và An Sơn, huyện Kiên Hải, tỉnh Kiên Giang), người nuôi cá bớp tập trung nhiều nhất tại các đảo Hòn Ngang, Hòn Mấu (xã Nam Du).
Trao đổi với chúng tôi, ông Trần Như Tiến, Chủ tịch UBND xã Nam Du cho biết: Địa phương có hơn 140 hộ nuôi cá với 210 lồng bè được chia nhỏ thành 650 lồng, trong đó cá bớp thương phẩm chiếm 60%, còn lại là cá mú và một phần nhỏ cá khác. Năm 2016 vừa qua, sản lượng cá bớp thương phẩm đạt rất cao, hơn 520 tấn cá nhưng giá trị lại giảm sút, đầu ra gặp nhiều khó khăn. Theo ông Tiến, nếu như trước năm 2016, giá cá bớp thương phẩm ổn định ở mức 135.000 đồng/kg trở lên thì sau này, có lúc chỉ còn 75.000 đồng/kg. “Với mức giá như vậy, người nuôi chắc chắn không có lãi, thậm chí còn thua lỗ”, ông Tiến nói.
Số lồng bè nuôi cá bớp ở xã Tiên Hải đã giảm từ 200 xuống còn 150 bè.
Cá bớp thương phẩm ở đảo Nam Du tuy đạt năng suất cao nhưng giá trị kinh tế lại giảm.
Người dân đảo Hòn Chuối chăm sóc cá bớp trong lồng bè.
Đảo Hòn Chuối (tổ 1, khu vực 1, thị trấn Sông Đốc, huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau) vốn gần đất liền hơn so với Nam Du, trên đảo chỉ có 54 hộ với 125 nhân khẩu sinh sống nhưng có đến 12 hộ tham gia Hợp tác xã nuôi cá bớp. Ông Lê Văn Phương, Tổ trưởng Tổ Tự quản, Chủ tịch Hội đồng quản trị hợp tác xã cho biết: “Đầu năm 2016, thương lái còn tới đây cân 145.000 đồng/kg cá bớp thương phẩm, vậy mà những tháng tiếp theo giá cứ giảm dần, nay còn 80.000 đồng/kg. Thậm chí cá đến lúc thu hoạch gọi hoài mà thương lái không ra, có thu mua cũng rất kén chọn”.
Bà Nguyễn Thị Thanh Sa, người có hơn 4 năm nuôi cá bớp ở Hòn Chuối, phân tích: Con giống do ngư dân đánh bắt xa bờ bán lại với giá từ 150.000 đồng/con, nguồn thức ăn cho cá là các loại cá tạp. Hiện nay, giá cá giống vẫn không giảm, thức ăn cho cá lại tăng lên gấp đôi (9.000 đồng/kg). Chi phí để nuôi một con cá bớp đến lúc xuất bán khoảng 450.000 đồng, đó là chưa tính ngày công chăm sóc, vốn đầu tư gia cố, bảo quản lồng bè, tỷ lệ hao hụt… Trước đây, người nuôi thường lãi hơn gấp đôi, nay với mức giá xuống thấp, ai trót thả nuôi rồi thì ráng cầm cự chứ không dám mạo hiểm vay tiền mua thức ăn cho cá.
Người nuôi cá cần được hỗ trợ
Cũng giống như ở Nam Du và Hòn Chuối, nghề nuôi cá bớp trong lồng bè tại đảo Hòn Đốc (đảo lớn nhất thuộc xã đảo Tiên Hải, thị xã Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang) cũng lâm vào tình trạng lao đao vì giá cá thương phẩm sụt giảm.
Ông Tăng Hồng Phước, Chủ tịch UBND xã Tiên Hải cho hay: Trước năm 2016, toàn xã có 200 bè nuôi cá của 77 hộ nhưng nay chỉ còn 150 bè. Tình hình này sắp tới sẽ tiếp tục giảm, nguồn vốn của người dân bỏ ra rất lớn, khó thu hồi.
Theo tìm hiểu của chúng tôi, chi phí đầu tư một lồng bè nuôi cá trên biển (diện tích khoảng 10m2) cùng một số trang bị kèm theo là gần 100 triệu đồng, mỗi lồng bè như vậy thả nuôi được hơn 1.000 con cá. Ở Nam Du và Hòn Chuối, người dân ưa chuộng con giống đánh bắt trong tự nhiên vì cá phát triển tốt, trọng lượng có thể đạt 7-10kg trong 7 tháng nuôi. Còn tại Hòn Đốc, người nuôi thường chọn cá giống sinh sản nhân tạo, giá thành thấp (khoảng 20.000 đồng/con) nhưng trọng lượng tối đa chỉ đạt 5kg, lại hay bị dị tật.
Sau vài vụ nuôi thất bại vì cá thương phẩm mất giá, nóng lòng lấy lại vốn đã bỏ ra nên không ít người “nhắm mắt” vay tiền với lãi suất cao để tiếp tục thả cá. Ông Phan Long Nhĩ, sống trên đảo Hòn Đốc than thở: "Năm vừa rồi tôi đầu tư một lồng bè, thả nuôi 1.000 con cá bớp. Tuy nhiên cá bị hao hụt rất nhiều, đạt tới trọng lượng khoảng 2 kg/con thì bị chết dần dần, giá lại thấp nên lỗ nặng. Hết vốn, ngân hàng cũng không cho vay vì không có tài sản thế chấp, tôi đang lo không biết làm sao để thu hồi số tiền đã đầu tư nuôi cá".
Về nguyên nhân giá cá bớp thương phẩm sụt giảm, nhiều người cho rằng do hiện nay thị trường tiêu thụ cá chủ yếu là trong nước, không tập trung; thương lái nước ngoài cũng hạn chế số lượng thu mua, nguồn hàng xuất khẩu thiếu ổn định.
Hiện nay, nuôi trồng và đánh bắt hải sản vẫn là ngành kinh tế mũi nhọn tại các đảo trên vùng biển Tây Nam. Trong khi nguồn lợi hải sản ngày càng suy giảm, đánh bắt bấp bênh, ngư dân nghiêng về lựa chọn nghề nuôi trồng. Để tránh cho nghề nuôi cá đứng trước nguy cơ đổ vỡ, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của người dân và kinh tế-xã hội của địa phương, lãnh đạo các địa phương có nghề nuôi cá bớp mà chúng tôi tiếp xúc đều cho rằng, người dân đang rất cần được hỗ trợ về vốn, tìm kiếm đầu ra cho sản phẩm. Về lâu dài, cần tính đến việc xây dựng thương hiệu cho cá bớp; quy hoạch lại diện tích, vùng nuôi; điều chỉnh, cơ cấu lại giống nuôi hợp lý, không nhất thiết phải tập trung cho cá bớp mà phải theo nhu cầu, thị hiếu của thị trường. Muốn vậy, ngành chức năng và các cấp chính quyền địa phương phải có sự quan tâm đúng mức, giúp người dân ổn định cuộc sống, yên tâm bám biển, đảo…
Bài và ảnh: HỒNG HIẾU